فی فن الالحان

«کتاب فارسی فی فن الالحان»، کتابت شده در 21 رمضان 824 که توسط سیدمحمدتقی حسینی تصحیح و از سوی مرکز موسیقی حوزه هنری در سال 1391 منتشر شده است.

در روزگار تیموریان، بازار موسیقی و پژوهش و تفکر در خصوص موسیقی رونق بسیار یافت، به طوری که در کتاب‌های تاریخی و تذکره‌های این دوران همچون اغانی ابوالفرج اصفهانی در قرن چهارم مملو است از نام موسیقی‌دانان.

متأسفانه نام و نشانی از مۆلف این کتاب معلوم نیست اما از شواهد پیداست که کاتب آن «اوحد بن اسعد بن بهرام مستوفی بیهقی» است که وی یک کاتب صرف نبوده و خود اهل علم و دانش بوده است و این مسئله، تألیف حاضر توسط او را قوت می‌بخشد.

کتاب یک مقدمه و دو فن و یک خاتمه دارد. مقدمه در بیان مبانی این علم است، دو مبحث دارد. یکی حد علم موسیقی و موضوع آن و دیگری مبادی این علم است. سپس فن‌ها شروع می‌شود. فن اول درباره الحان و فن دوم درباره‌ ایقاع است.

حسینی پژوهشگر این اثر درباره شکل‌گیری کتاب اظهار داشت: در اواسط دهه هشتاد در بازدیدی که از کتابخانه سلطان محمد فاتح در شهر استانبول ترکیه داشتم با یک رساله تاریخی موسیقی ایران مواجه شدم که در آن هیچ اثری از نام نویسنده کتاب دیده نمی‌شد.

وی ادامه داد: پس از بررسی این کتاب احساس کردم این اثر به خوبی زوایای تاریخ موسیقی ما را در قرن نهم هجری بازگو کرده است لذا تصمیم به بسط و تحریر این کتاب را گرفتم.

حسینی سپس به مطالب کتاب پرداخته، تصریح نمود: این اثر به مانند رساله موسیقی فارابی، بیشتر مباحث نظری و تعاریف و اصطلاحات موسیقایی را بیان داشته است. این کتاب کمک شایانی به پژوهشگران و دانشجویان حوزه تاریخ موسیقی خواهد داشت.

وی در پایان به دورنمایی که این کتاب به خواننده می‌دهد اشاره کرد و افزود: فارغ از اینکه این کتاب یک اثر تاریخی درباره پیشینه موسیقی است، یک متن ادبی است که می‌تواند به نوعی زوایای موسیقایی را در آن سده تاریخی را بازگو کرده، درباره موسیقی مشرق زمین اطلاعاتی را به علاقه‌مندان موسیقی منتقل کند.

پیش از این انتشارات سوره مهر کتاب «نغمه رود» را از سیدمحمد تقی‌حسینی درباره نشان‌ها و سازنامه‌های عبدالقادر بن غیبی حافظ مراغه‌ای به چاپ رسانده است.

کتاب فارسی «فی فن الحان» را مرکز موسیقی حوزه هنری تولید و انتشارات سوره مهر آن را در 235 صفحه و در قطع رقعی منتشر ساخته است.