روانشناسی اجتماعی
پس از پایان جنگ جهانی دوم، روانشناسی اجتماعی به یاری حل مشکلات و پاسخ گویی به سؤالات می‌شتابد. برای نمونه، جنایت نازیها در اروپا موجب نفرت همگان شده بود و بیش از پیش این سوال را در اذهان عمومی بر می انگیخت که چه عاملی باعث شده که بعضی انسان ها دست به اینچنین اعمال غیر انسانی ای بزنند.
روانشناسی اجتماعی/ بدار. لوک و دیگران / مترجم: دکتر حمزه گنجی/ انتشارات: ساوالان/ 372 صفحه/ قیمت: 6000 تومان
کتاب روانشناسی اجتماعی در پی این است تا مفاهیم اصلی و کلیدی این علم را برای مخاطب خود ارائه دهد. روانشناسی اجتماعی علمی است که به مطالعه ی تغییر افکار، رفتار و احساسات فرد، هنگامی که در برابر نفوذ جمع قرار می‌گیرد، می‌پردازد. نرمن تریپلت اولین آزمایش روانشناسی اجتماعی را در سال 1898 انجام داد. وی تغییر عملکرد دو فرد هنگامی که در یک زمان مشغول به کار می‌شوند را مورد بررسی قرار داد. تریپلت موفق به اثبات این اصل شد که کسی که کاری را انجام می‌دهد، هنگامی که در حضور فردی قرار می‌گیرد که همان کار او را می‌کند، بازده بهتری به دست می‌آورد. به عبارت دیگر تأثیر جمع بر فرد غیر قابل انکار است.
پس از پایان جنگ جهانی دوم، روانشناسی اجتماعی به یاری حل مشکلات و پاسخ گویی به سؤالات می‌شتابد. برای نمونه، جنایت نازیها در اروپا موجب نفرت همگان شده بود و بیش از پیش این سوال را در اذهان عمومی بر می انگیخت که چه عاملی باعث شده که بعضی انسان ها دست به اینچنین اعمال غیر انسانی ای بزنند. آیا صرفاٌ اصل اطاعت بوده که موجب قتل و عام میلیون ها نفر شده یا باید به دنبال دلیلی درونی در خود فرد گشت؟
تردید هایی نسبت به عملکرد روانشناسی اجتماعی هم صورت گرفت. از آنجایی که این علم بیش از هر چیز مورد مطالعه ی آمریکایی ها قرار گرفته بود و در واقع هدف اصلی آن در آغاز چنین بود که تبلیغات کمونیستی در ایالت متحده ی آمریکا را خنثی کند، به نظر می آمد که در فرهنگ های غیر آمریکایی کارآیی نداشته باشد. «البته نباید نتیجه بگیریم که برای چاره اندیشی مشکلات ناشی از تسلط تحقیقات آمریکایی باید به فکر خلق روانشناسی ملی (ایرانی، هندی، پاکستانی، فرانسوی، انگلیسی، ...) شد. بلکه کافی است که در تفسیر نتایج تحقیقات، تفاوتهای فرهنگی را مورد توجه قرار داد.»{1} (صفحه ی 15)
"خود" یکی از موضاعات مهم مطرح شده در این کتاب است. فرد، خود را با مجموعه ویژگی هایی می شناسد و از دیگران متمایز می کند. خودپنداره همان باورهای شخص درباره ی خود است و عزت نفس همان ارزیابی شخص از خود. در برابر این دو خود متفاوت، انسان یک خود اجتماعی هم دارد. به عبارت دیگی شیوه ای که خود را برای دیگران معرفی می کند یکی دیگر از جنبه های اوست. حال، بسته به اینکه این سه خود تا چه حد با یکدیگر همخوانی و هماهنگی دارند، سازگاری فرد با خود و اجتماع شکل می گیرد.
همین خود زمانی که در برابر نفوذ اجتماعی قرار می گیرد ممکن است تحت تأثیر قرار گرفته و رفتار متفاوت با میل و خواسته اش را نشان دهد. این همان تأثیر غیر قابل انکار جمع بر فرد است. استانلی میلگرام، با آزمایشهای معروف خود در باب اطاعت این اصل را ثابت کرده که اکثریت افراد در برابر دستورات یک قدرت قانونی، حتی اگر مخرب باشد، سر تسلیم فرود می آورند. از نظر روانشناسی تمایل به تحت تأثیر دیگران قرار گرفتن ، لزوماً به توانایی های درونی فرد وابسته نیست. هرچند عوامل و ویژگی های فردی هم مؤثرند اما تعیین گذار نیستند. نفوذ جمع یک واقعیت است و تکذیب آن غیر ممکن می نماید.
روانشناسی اجتماعی از رشته های فرعی روانشناسی است، این در حالی است که جامعه شناسی رشته ای جداگانه است. در این کتاب از مطالعه ی خود آغاز می کنیم و به سمت روانشناسی جمعی پیش می رویم. خودی که بیشر در روانشناسی مورد بررسی قرار می گیرد و جمعی که جامعه شناسی وظیفه ی بررسی کردنش را دارد.با در کنار هم قرار گرفتن این دو در روانشناسی اجتماعی می توان انتظار داشت که بسیاری از مشکلات امروزی انسان مدرن حل شود.
مریم سمیعی بخش کتاب و کتابخوانی تبیان
