Farsça Şiir Üslubu -4

Am‘ak’ın meşhur olmasının en büyük sebeplerinden birisi, onun kendi kasi‌delerinde şairin kendilerine bir çeşit yaşam, dirilik, hareket ve konuşturma ver‌miş olduğu şairin hayallerinin vasfından ibaret olan bir yeniliği taşımış olma‌sı‌dır. Bu olgun ve güzel vasıfların‌dan bir örneği şu matla’ ile başlayan kaside‌sinde sık sık görmek müm‌kündür:

Enverî’nin kin ve garaz yüzünden iki divanın kanını boynuna yükle‌miş ol‌duğu Mu‘izzî ise, Ferruhî ve ‘Unsurî’nin üslubunu takip etmiş ol‌makla birlikte kimi kasidelerinde çeşitli şekillerde edebiyat meydanına çıkmış ve her zaman zafer kazanmış olarak geri dönmüş olan bir üstattır. Onun sözü, kimi zaman Ferruhî’nin şiirinin sadelik ve kolaylığı tarzında, kimi zaman ‘Unsurî’nin ince dü‌şünce ve dikkatinde, kimi zaman da dö‌neminin tarz ve lehçesine yakın ve çeşitli Arapça ke‌limelerle karışık ya da yeni irfanî ve felsefî düşüncelerle iç içe bir hal almıştır. Sanki bu şair, yeni yollar örnek almış olmakla daha çok kendinden ön‌ceki iki şai‌rin, yani ba‌bası Abdulmelik-i Burhânî ve Tuğrul Bey za‌manındaki şair Lâmi‘î-yi Curcânî’yi takip etmiştir. Lâmi‘î’nin birkaç kasidesinden onun Arap edebi‌yatın‌dan şiddetli etkisi, Menûçihrî’nin işini takip etme noktasında görül‌mektedir. Burhânî de elde mev‌cut olan birkaç kıta ve beytinden anlaşıldı‌ğına göre, Arap dili ve edebi‌yatından yeni kelimelerden yararlanmaya karşı geniş ilgi duymuş ve şiirlerinde irfanî düşünceleri ve kavramları kullanmayı seçmiştir. Bunların aynısını Mu‘izzî de kendi kasidelerinin bir çoğunda örnek almış ve kul‌lanmıştır. Bundan dolayı da onun bazı kaside‌leri tamamen yeni olup Ferruhî ve ‘Unsurî gibi şairlerin etkisinden uzak kalmıştır.

Şimdiye kadar zikretmiş olduğumuz bu şair adları, örnek içindi. Yoksa onla‌rın çoğunluğu öncekileri taklit etmiş olmalarıyla bir‌likte her biri, baş‌kaları‌nın sahip olmadığı özelliklere sahiptirler ve her biri Fars şiirinde bir yeniliği ve deği‌şikliği meydana getirmiş olup  his‌sedilir ya da hissedilme‌yecek derecede şiir üs‌lubunun mükemmelleşti‌rilmesi ve yenileştirilmesi noktasında pay sahibi idi‌ler. Ancak bunların hiç biri, VI/XII. yüzyılın ikinci yarısındaki Horâsân, Irak ve Âzerbay‌can’da bulunan şairler derece‌sinde Fars şiiri üslubunun değişmesi ko‌nu‌sunda etkili olamamıştır. VI/XII. yüzyılın ilk yarısının geçmesiyle, o dönem şair‌lerinin çalışmaları sonucu ve Derî Farsçasında tedrici ola‌rak meydana gelen de‌ğişiklik ile birlikte VI/XII. yüzyılın ikinci yarısı ve VII/XIII. yüzyıl başları, tümü şi‌irde kendi yeni yolunu takip eden ve tamamıyla öncekilerin yolundan uzaklaşa‌bilen şair ve yazarları barın‌dırdı. VI/XII. yüzyılın ikinci yarısın‌daki ve VII/XIII. yüzyıl başların‌daki şiir üslubunda araştırma yapmak için yeni özel bir konuyu ta‌kip etmek gerektiği de bundandır.

Farsça Şiir Üslubu -3

Farsça Şiir Üslubu -2

Farsça Şiir Üslubu -1

Fars Şiiri Türleri Ve Konusu 2

Fars Şiiri Türleri Ve Konusu 1