ŞAİR SENAİ -4

Bu durum gerçekleşmedi. Ancak şairin hal değişikliğinin ve manevî olgunluğu‌nun dönemi olan yaşamının ikinci devresinde ger‌çekleşebildi.

Şair, bu devrede bir süre afak ve enfus seyrinde geçirmiş bir müddet Horâ‌sân’ın ileri gelen insan‌larıyla görüşmelerde bulunmuş, bir süre de bü‌yük şeyhlerin önünde diz çöküp öğrencilik yapmıştır.

Uzun bir zaman tefekkür ve düşünce içinde yaşamış ve kendi bilimsel temelini, bu yol‌larla tekamüle erdirmiş yeni fikirler, dinî ve irfanî düşünceler edinmiş, bu arada da kendi yeni fikrî yapısının temelini ve yeni şa‌irlik üslubunu ortaya koymuştur.

Bunu da kendi değişik kasaid, gazeliyat, kalenderiyat ve terciatlarında göstermiş bu üslupla ta‌nınmış ve meşhur olmuş‌tur. Senâî’nin bu tür eserleri ve şiirleri, irfanî ve fel‌sefî bilgi ve gerçeklerle, dinî düşünce, zühd, öğüt, terk ve güzel açıkla‌malarla beyan edilmiş olan öğre‌tici ör‌neklerle doludur.

Bu kasidelerde Senâî, Arapça kelime, hatta terkip ve ibareler kullanmaktan da fazla sakınmamıştır. Kendi sözünü ha‌dis, ayet, aklî temsil ve istidlaller ile desteklemiş, maksadını açıklamak için onlar‌dan yararlanmış, tü‌mün‌den haberdar olduğu zamanın çeşitli ilimle‌rini geniş bir şekilde kul‌lanmış ve söylediklerini bunlarla süslemiştir. Bundan dolayı da beyit‌lerinin çoğu anlaşıl‌ması zor olup şerh ve tefsire muhtaçtır.

Senâî’nin şiirde kullandığı bu üslup, Fars şiirinde büyük bir değişimin kay‌nağı ve şairlerin sade şeylerden, normal tavsiflerden uzak durmaları‌nın ve kendi üstatlıklarını ve maharetlerini göstermek amacıyla daha zor konulara yö‌nelmele‌rinin sebeplerinden biridir.

Senâî’den sonra felsefî, irfanî, dinî ve öğüt konula‌rına girmiş olan şa‌irlerin çoğu, bu şairi ve onun eserlerini göz önünde bulun‌durmuş, Hâkânî gibi kimileri de açıkça kendi‌sini bu konuda Senâî’nin bir de‌vamı olarak görmüş ve saymışlardır.

Fakat Senâî’nin şiirlerindeki sö‌zün sağlamlık ve düzenliliği, seçici kelimelerin ve yeni terkiplerin kulla‌nımındaki dikkat ve dakik anlamların kullanılmış olması, öyle bir de‌recededir ki kendisini taklit et‌mek çok güçlü şairler için bile sorun çıkarmıştır.

Senâî, mesnevilerinde kasideden daha çok zor konulara ve la‌fızlara ve çeşitli ilmî, felsefî, irfanî ve dinî konulara yönelmiştir. Bu açıdan da onun Seyru’l-‘İbâd, Tarîkatu’t-Tahkîk ve Hadîka’daki be‌yitlerinin çoğu okuyu‌cunun tam anlaması için geniş bir açıklamaya muhtaçtır.

Yazdır