تبیان، دستیار زندگی

 تنها تعیین کننده فصل، سال و نوروز در جهان
برج رادکان، که تصور می شد آرامگاه یکی از ایلخانیان است تنها برجی است که توانایی تعیین چهار فصل، سال کبیسه و آغاز نوروز را دارد.
*میل واژه ی پارسی است که به عربی می شود برج
*میل رادکان مشهد هم از لحاظ مهندسی ( معماری شگفت ) و هم از لحاظ شهرت ( آمدن نام در چندین کتاب قدیمی ) از میل رادکان استان گلستان بهتر است و هیچ ربطی به آن ندارد.
*میل رادکان اثر ریاضی دان ، ستاره شناس و دانشمند بزرگ خراسان ،حکیم خواجه نصیرالدین توسی است.

برج رادکان در جاده مشهد چناران در خراسان رضوی
برج تاریخی رادکان چناران تنها برجی است که توانایی تعیین چهار فصل، سال کبیسه و آغاز نوروز را دارد.
«منوچهر آرین» پژوهشگر نجوم باستانی در همایش چناران شناسی ویژه برج رادکان با اعلام این خبر افزود: «تا چند سال پیش تصور می شد این برج آرامگاه یکی از ایلخانیان است اما مقبره ای شمردن برج یک نظریه است که هیچ سندیت عملی برای آن ارایه نشده است.
«آرین» افزود: «این برج سند استوار کار علمی خواجه نصیرالدین طوسی منجم بزرگ ایران است، تاریخ منقوش بر کتیبه در برج نیز سال 660 هجری قمری را که همزمان با اتمام ساخت بناهای وابسته به رصد خانه مراغه است نشان می دهد.

وی تصریح کرد: «برج به 12 دیوار خشتی بیرونی با پهنا و بلندی پایه گذاری شده که برج را به 12 بخش 30 درجه ای تقسیم می شود و هر دیواره 30 درجه از زاویه افق را در برمی گیرد، دو در دیوار مقابل هم ساخته شده و بر دیواره 365 ترک نی ستونی وجود دارد که برج را به 36 ترک 10 درجه ای تقسیم کرده است.»

آرین گفت: «انتخاب مکان درها، دریچه ها در برج اتفاقی نیست، درها درست در راستای طلوع یلدایی (آغاز زمستان) و غروب آغاز تابستان در پهنه برج ساخته شده است و این برج تنها برجی است که می توان از طریق آن چهار فصل، سال کبیسه و آغاز نوروز را معین کرد.»
به گفته این پژوهشگر، متاسفانه امروز واحد اندازه گیری خود را به فراموشی سپرده ایم اما در این برج حتی به این مساله توجه ویژه شده و 36 ترک برج نوعی واحد اندازه گیری است.

برج رادکان یکی از آثار تاریخی چناران واقع در خراسان رضوی است.
هویت نجومی برج رادکان هنوز ناشناخته است و کسی نمی تواند بفهمد که چگونه خواجه نصیر الدین توسی این بنا را ساخته است.


برج رادکان دارای ویژگی هایی است که باعث افتخار ایرانیان بوده و تاکنون علی رغم پژوهش های صورت گرفته تنها بخشی از هویت نجومی برج آشکار شده است.

بخش های زیادی از هویت برج رادکان در چناران خراسان که تنها برج نجومی به جای مانده از گذشته های دور است تا کنون نامعلوم باقی مانده است.
«محمد مهدی مطیع»، مدیر انجم نجوم آماتوری آسمان توس مشهد در باره این برج گفت: « این برج دارای ویژگی ها و امتیازات خاصی است که باعث افتخار ایرانیان بوده و تاکنون علی رغم پژوهش های صورت گرفته تنها بخشی از هویت نجومی برج آشکار شده است.»

وی گفت: «انجمن در سال 81 شروع به کار کرد و هم اکنون شامل باشگاه های نجوم و خانه نجوم و 200 عضو فعال است.»
مطیع افزود: «انجمن از طریق "آرین" پژوهشگر نجوم باستان و برج های تاریخی به طور مداوم برای پژوهش به محل برج می آیند و در سال نیز 4 بار برنامه رصد آسمان از این محل انجام می گیرد.»
وی زمان برگزاری برنامه های آتی انجمن در زمینه رصد آسمان را اول تیر ماه و اول دیماه و در کنار برج رادکان عنوان کرد.
برج رادکان شگفتی معماری خواجه نصیرالدین طوسی است.


براساس مطالعات صورت گرفته برج رادکان واقع در منطقه توس درست در راستای نصف النهاری ساخته شده است .
پژوهشگر نجوم باستانی در آیین گرامیداشت روز جهانی بناها و محوطه‌های تاریخی با بیان این مطلب افزود: ‌براساس نوشته‌های کهنِ کتاب جغرافیا و تاریخ حافظ ابرو در روستای رادک به دستور خواجه نصیر برجی ساخته شد که دوازده دریچه داشته و در هر برج ماه و ستارگان رصد می‌شده است.
منوچهر آرین در ادامه خاطرنشان کرد: برج رادکان به 12 دیوار خشتی بیرونی با پهنا و بلندی برابر پایه‌گذاری شده که12 دیوار، دایره دور را به دوازده بخش سی درجه‌ای و هر دیوار 30 درجه از زاویه افق رادر پهنه بازِ برج در برمی‌گیرد. ‌
محقق پایگاه میراث فرهنگی توس اضافه کرد:‌ پس از دیوارها به 36 ترک نیم ستونی بر می‌خوریم که دایره دور و پهنه را به 36 ترک 10 درجه‌ای بخش می‌کند و بر میان آنها دریچه هایی نمایان است.
وی با اشاره به این که برج رادکان دریچه‌های بسیاری دارد اظهار داشت:‌ این در حالی است که در بالای درها و میان ترک‌های نیم ستونی نیز دو دریچه‌ی چهار گوشِ نیز قابل مشاهده است.
به گفته این پژوهشگر نجوم باستانی: ‌از سوی دیگر این برج بر خلاف سایر برج‌ها دارای دو در است که در راستای طلوع زمستانی و غروب تابستانی طراحی و ساخته شده است.
آرین با بیان این که در بالای هریک از درها دو دریچه وجود دارد تصریح کرد:‌ براساس شواهد موجود، پنجره‌ها و درها به دو طرف و به شکل یک مستطیل کوچک دیده می‌شوند.
محقق پایگاه میراث فرهنگی توس ادامه داد: یقیناً باز شدن پایین دریچه‌ها و پنجره‌ها به دوطرف ،‌به دلیل تابش نور آفتاب طراحی نشده بلکه به دلیل تابش و نوررسانی آفتاب از دو جهت ایجاد شده بنابراین هدف نوررسانی نبوده است.
برگرفته از آریایی فر