کشوری بدون روزنامه

تا چند سال پیش در خیابان های افغانستان اثری از دکه های روزنامه فروشی و نشریات به چشم نمی خورد واغلب اخبار و روی داد ها را باید از زبان مردم می شنید که سینه به سینه منتقل می شد ، گویا در زمان جنگ ‌های داخلی افغانستان بسیاری از مطبوعات و دکه ها از بین رفته بودند.

جهان که به هزاره ی سوم پا می ‌گذاشت افغانستان آرامشی داشت گورستانی . چندان که مردمِ خودِ افغانستان از آنچه در آن کشور می گذشت بی خبربودند ؛ نه تلویزیون داشتند و نه رادیو و نه حتی روزنامه ای و این جریان برای آنان که خارج از این کشور بودند امری غیر قابل تصور بود ، در عصر ارتباطات کشوری عاری از رسانه باشد ؟!

پیشینه ی رسانه ها در افغانستان به نشر اولین روزنامه ، "شمس النهار" در سال 1252 توسط "مَحمود طَرزی" روزنامه نگار و روشنفکر افغان را به همراه گروهی از روشنفکران پیشکسوت افغانستان منتشر کرد. و اولین برنامه ی رادیویی افغانستان توسط "رادیو کابل" در سال 1307 در زمان "شاه امان الله" بر می گردد . اما تلویزیون در سال 1357 به میان آمد . در دوران حکومت "حزب دمکراتیک خلق" یعنی از 1357 تا 1371، تعداد ها افزایش یافت . توجه به موضوعات فرهنگی ، اجتماعی و تفریحی در رسانه ها بیشتر شد و به موازات آن سانسور سیاسی مطبوعات هم شدت گرفت . از سال 1371 تا 1375 ، مطبوعات دستخوش هرج و مرج شد و محدودیت های اجتماعی بسیار شد . لیکن در این میان ، تاریک ترین دوره ی ژورنالیسم افغانستان با طالبان آغاز گردید و با رفتن آنها پایان یافت.

تا سه یا چهار سال پیش در خیابان های افغانستان اثری از دکه های روزنامه فروشی و نشریات به چشم نمی خورد واغلب اخبار و روی داد ها را باید از زبان مردم می شنید که سینه به سینه منتقل می شد ، گویا در زمان جنگ ‌های داخلی افغانستان بسیاری از مطبوعات و دکه ها از بین رفته بودند ، اما اکنون رسانه ها با رشد و سرعت چشم گیری مواجه شده ‌اند به طوری که ده ها رادیو و تلویزیزون و روزنامه و نشریه در این شهر منتشر می شود .

اکنون ما شاهد نبرد میان رسانه ها در افغانستان هستیم که بسیار جالب و تعجب برانگیز است . چرا که در رسانه ها به خصوص رسانه های دیداری و در گام بعدی شنیداری پیشرفت بسیار بوده و در اکثر مکان ها اغلب مردم تمایل دارند با دیدن یکی از برنامه های تلویزیونی خود را سرگرم کنند . البته در کنار برنامه های سرگرم کننده ، برنامه هایی نیز با موضوعات فرهنگی ، اجتماعی و سیاسی که تمرکز آن بر حقوق بشر ، دموکراسی ، قانون گرایی ، حقوق زنان و ... است نیز دیده می شود . موضوعاتی که سال هاست مردم افغانستان از آن دور بوده اند و اکنون به واسطه ی امنیت نسبی که در کشور برقرار شده و با حضور گسترده رسانه ها این موضوعات نه تنها در کشور ، به سرعت در حال نهادینه شده است بلکه رسانه ‌ها سعی دارند راهی را برای آینده بگشایند تا مردم دیگر شاهد تکرار ماجراهای تلخ گذشته نباشند.

روزنامه‌ نگاری افغانستان ، نشانی از سایر عرصه‌ های زندگی این کشور یعنی اقتصاد ، سیاست و فرهنگ دارد و تا زمانی که در این عرصه‌ ها تحول و توسعه رخ ندهد ، نمی ‌توان انتظار داشت که روزنامه‌ نگاری بهتر شود . اگر چه دانشکده ی ژورنالیسم که در دوران طالبان از بین رفته به زودی در دانشگاه کابل راه اندازی می شود اما باید معترف بود که روزنامه نگاری این کشور امروز فاقد دانش ارتباطات و منابع علمی در این زمینه می باشد . به طوری که مرحله ی جدید روزنامه ‌نگاری افغانستان از صفر آغاز شده است زیرا ، روزنامه‌ نگاران حرفه‌ ای یا قربانی حوادث جنگ شده اند ، یا پیر و زمین ‌گیر اند و یا جلای وطن کرده‌اند . کسانی که به میدان روزنامه نگاری جدید قدم گذاشته ‌اند ، جوانان با استعداد و فعال و با انگیزه هستند اما تجربه و دانش علمی اندکی دارند ، سطح دانش و آگاهی عمومی ژورنالیست ها از اوضاع حال و گذشته ، تاریخ ، فرهنگ ، جغرافیا ، تحولات علمی ، فرهنگی و روزنامه ‌نگاری در جهانِ پیشرفته بسیار اندک است.

در مجموع ، امروزه مطبوعات افغانستان در دوران گذاری به سر می برند که این دوران بسیار شکوفا و ثمر بخش خواهد بود . شور و نشاط عمومی در میان روزنامه نگاران نسل جدید دیده می شود . این ها کسانی هستند که با دستان خالی ویرانی ها را ساختند و اکنون به دنبال تاثیرگذاری در فضای جدید افغانستان هستند . آمال و آرزویی که طولانی نخواهد بود و ثمرات جدیدی را برای افغانستان مدرن به ارمغان می آورد . رسانه های امروز افغانستان به دنبال آگاهی رسانی و ایجاد صلح و امنیت در کشور هستند و تضمین آینده ی کشور را در زمینه های اقتصادی ، فرهنگی ، سیاسی ، اجتماعی و حتی نظامی در گرو همین آگاهی می دانند.

منابع: مدیا نیوز /  ویکیپدیا