حرمت شکنی صدا و سیما در محرم

آیا صدا و سیما محرم  را فراموش کرده؟ یا دچار آسییب هایی شده است که در حال زاویه پیدا کردن با یک رسانه دینی است

1.  هر سال چند روز تا محرم مانده، کم کم صدا و سیما با فضای شهر حال و هوای محرم می گیرد و با ورود به شب اول کاملا رنگ تلویزیون به رنگ غم ایام محرم در می آید و این تلویزیون و رادیو است که مانند یک هئیت عمل می کند یک هئیت رسانه ای. سخنرانی، مداحی، ارتباطات مستقیم با کربلا، جلسات واکاوی وقایع و پیام های عاشورا  و...... یک سنگ تمام تمام عیار در رسانه ملی......

اما این روند زیاد طول نمی کشد تنها تا چند روز بعد از عاشورا و دیگر نه از لوگوی عزاداری خبری است، نه برنامه ای و نه فیلمی. دقیقامشکلی که برخی از هئیت های مذهبی ما به آن دچارند!

البته بی انصافی نمی کنیم دم پخش اذان ها کمی باز تلویزیون ما را به حال و هوای آن چند روز می برد اما آن هم کم کم هر چه به آخر محرم نزدیک می شویم فراموش می شود .

2. در تاکسی نشسته بودم، چندروز پیش رادیو روشن بود نمی دانم کدام موج بود اما در حال پخش یک آهنگ شاد بود(بخوانید خیلی شاد) کمی فکر کردم یادم آمد تنها چند روز از عاشورا می گذرد ولی انگار یک دفعه همه چی فراموششان شده ...تلویزیون هم گویا دست کمی از برادر صوتی خود ندارد. سوم امام که تمام شد. کم کم رنگ و بوی عزا هم از کل قالب جعبه جادویی رفت، فقط گاهی برخی از شبکه ها.... . اما در برایند کلی رسانه ملی رفتار رادویی را برگزیده و گاهی آنچنان به رویکرد قبل محرم خود بر می گردد که گویا اصلا در ماه محرم نیستیم. مجموعه تلویزیونی شیدایی که به تازگی شروع خود را از شبکه سه شروع کرده، دقیقا شاهدی بود بر این رویکرد سیما در قسمتی که روز یکشنبه پخش شد، شاهد سکانس هایی از یک عروسی در آن بودیم. صحنه هایی که سراسر شادی و... درآن موج می زد و باز کمی فکر کردم که انگار نه انگار در ماه محرمیم....

3. کمی فلسفی رسانه ای به موضوع نگاه کنیم؛( یک صغری کبری فلسفی رسانه ای!):

1-رسانه ملی وظیفه دارد فرهنگ دینی را در جامعه احیا کند

2-عاشورا فرهنگی دینی است که جامعه بدان نیازمند است

نتیجه:رسانه وظیفه دارد فرهنگ عاشورا  را در جامعه احیا کند

برای اینکه یک رسانه بتواند در جامعه فرهنگ سازی کند نیازمند یک برنامه ریزی دقیق و مجری متخصص و متعهد برای اجرای آن برنامه است. اینکه چطور می توان برای مخاطبین در حد یک کشور که دارای عقاید، آداب و رسوم و ذائقه های متفاوتی هستند چنین برنامه ای تعریف کرد نیازمند ساعت ها فکر و گفتگو است.

یک رسانه باید ابتدا اصول و ارزش های مردم را شناسایی کند، قالب و تکنیک های انتقال پیام را نیز به خوبی بشناسد،کانل انتقال دهنده پیام را نیز با توجه به شرایط ارتباطی با دقت انتخاب کند، پیام را با توجه به مدل ارتباطی آماده سازی کند و سعی کند با کاری ترکیبی در فضای رسانه ای و مدیریتی اقتضایی در هر رسانه در جهت فرهنگ سازی گام بردارد.

ما می بینیم که رسانه ملی در اهداف خود و سندهای چشم انداز بدین امر مبادرت دارد و همواره آن را از اهداف خود بیان می کند و به عنوان رسانه ای دینی وظیفه خود می داند تا اصول اسلامی و انقلاب ما را از طریق این پر مخاطب ترین رسانه به بدنه جامعه تزریق کند. اما باید دید تا چه حد در این امر موفق بوده و دچار آسیب ها نشده است.

4. صدا وسیما قرار بود دانشگاه عمومی باشد تا اهالی رسانه بتوانند در آن ارزش های انقلاب اسلامی را به مخاطبان ارائه کنند و به مرحله ترغیب و اقناع نیل پیدا کنند. اما باید دید تا چه حد رسانه ملی به عنوان یکی از وسایل ارتباطات جمعی ما توانسته به این سفارش امام عمل کند و مبلغی برای ارزش های انقلاب باشد؟

رسانه ملی ما گاهی طوری رفتار می کنند که گویا ما در عصر تعدد رسانه ای نیستیم و هنوز فضای ارتباط رسانه ای را  فضایی محدود می نگرند.

وقتی کانال های رسانه ملی را بالا و پایین می کنید بدین مورد بر می خواهید خورد و مدام اصولی را خواهید دید که با ارزش های اولیه ما در تناقض است، روندی که در صدا و سیما به نرمی در حال پیشروی است.

اگر بخواهیم به برخی از این آسیب ها اشاره ای کنیم می توان به عدم نظارت دقیق بر محتوای برنامه های این رسانه، سینمایی شدن! گریم و پوشش بازیگران، چینش جدول پخش نامناسب به خصوص در ایام مذهبی، تساهل گرایی در برخی امور، عدم رعایت اصول پیام رسانی غیر مستقیم و مستقیم در جای مناسب و....

اما ایرادی که ما در این متن با آن رو به رو هستیم برنامه چینی و جدول پخش نامناسب در ایام مذهبی است.

فقط کافی است در ماه رمضان و یا حتی محرم کنترل گیرنده خود را بر دارید و در یک ساعت از سه کانال شاهد پخش تلاوت قرآن باشید. و حتی در شبکه ای در همان موقع فیلمی در حال پخش نبینید یعنی اگر کسی در آن ساعت خاص نخواهد و با آمادگی گوش دادن به قران را نداشته باشد یا از اقلیت های دینی کشور باشد نمیتواند یک فیلم را تماشا کند. البته اکنون حدودا این نقیصه را شبکه نمایش رفع خواهد کرد.

اما علاوه بر این ما در برنامه چینی هایمان هم دچار مشکل هستیم در چند روز مانده به تاسوعا-عاشورا طوری غرق در ماتم می شویم که گاهی  آسیب جدول پخش نامناسب در برنامه ها را می بینیم و بعد از سوم امام گویی دیگر در ماه محرم قرار نداریم و به طور ناگهانی از شمایل قبلی در می آییم.

آیا اینطور می توان در ماه محرم که سراسر ماه عزای اباعبدالله الحسین است و یا حتی در کل سال که باید معارف دینی به مخاطب عرضه شود تا فرهنگ دینی در جامعه احیا بماند، فرهنگ دینی را با اعتدال رفتاری، زنده نگه داشت یا گاهی آنقدر مخاطب را دلزده می کنیم که از رسانه به سوی ماهواره پناه می برد و گاهی او را از فضای معنوی به ناگاه جدا می کنیم و نمی گزاریم اثر پیام های قبلی در او نهادینه شود.

5. به نظر می رسد رفتار یک سو بدنه رسانه ای ما در کشور، عدم تخصص گرایی، کمیت زدگی و مصلحت گرایی مسئولین و فکر رقابت دیر هنگام با رقبای ماهواره ای بدون برنامه ریزی ما را به این عرصه انداخته است. و برای رهایی از این آسیب ها راهی نیست جز نگاهی دوباره به چشم انداز رسانه ای خود و آنالیز کردن فضای رسانه ای کشور و نقاظ قوت و ضعف فرهنگی به همراه تخصص گرایی و برنامه ریزی دقیق ارتباطی .

باید در ادای وظیفه فرهنگ سازی و انجام رسالت اخلاقی در رقابت نفس گیر جبهه رسانه ای امپریالیسم و در بازی در جبهه جنگ نرم هر چه سریع تر  و دقیق تر جلو رفت از جمله موارد مورد نیاز علاوه بر رعایت نکات مورد اشاره پیام رسانی غیر مستقیم، جذاب، تکیه بر ارزش ها و اصول و خروج از سلیقه گرایی و افراط و تفریط در نیل جامعه به سوی فرهنگ دینی، پرداختن به نشر اصول در کل ایام و با برنامه ریزی و.. می باشد.

عطاالله باباپور

بخش ارتباطات تبیان