رده بندی دانشگاه های ایران در جهان در سال 2010

کوچکترین قدم در ارج نهادن به زحمات بی حد جامعه دانشگاهی کشور و همت بلند پژوهشگران و دانشمندان ایرانی، پوشش خبری- تحلیلی و پرداختن به دستاوردها و موفقیت هایی است که این قشر شریف برای اعتلای نام ایران در مقاطع زمانی مشخص کسب کرده اند.

رده بندی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی در جهان که سالانه از طریق برخی مراکز معتبر مانند موسسه رده بندی سایماگو SRI وابسته به مرکز اسناد علمی Elsevier (که در این مقاله به معرفی این موسسه و متدلوژی رده بندی دانشگاه های دنیا توسط آن پرداختیم) شاخص مناسبی است تا وضعیت دانشگاه ها و موسسات تحقیقاتی کشور را بررسی نموده و از پیشرفت های جوانان این مرز و بوم در عالم دانش و فناوری مغرور شویم.

در آمار رتبه بندی مربوط به سال 2010 میلادی که در واپسین روزهای آن هستیم، 36 مرکز دانشگاهی و پژوهشی در میان 2800 دانشگاه برتر جهان وجود دارند که اگر چه تا جایگاه کشورهای بالای جدول مانند چین، آمریکا، آلمان، انگلستان و ژاپن راه بسیاری مانده است اما نویدبخش روزهای بهتر در عرصه های علمی برای دانشگاه های کشور در سال های آتی خواهد بود.

در رده بندی امسال مانند سال های گذشته دانشگاه تهران، نماد آموزش عالی و دانشگاه مادر، رتبه اول کشوری را کسب کرده است

بیشترین تعداد مقالات منتشر شده توسط اساتید و دانشجویان دانشگاه تهران مربوط به پردیس دانشکده های فنی و در حوزه علوم مهندسی است که در دسته بندی سایماگو غالبا در  Physical Sciencesجای گرفته اند.

دانشگاه صنعتی شریف به عنوان یکی از دانشگاه های برتر کشور در رتبه 546 جهانی قرار گرفته و در مکان دوم در ایران، در تعقیب دانشگاه تهران است. البته نباید دور از نظر داشت که دانشگاه تهران یک دانشگاه جامع است که رشته های هنر، ادبیات و علوم انسانی هم علاوه بر علوم پایه و مهندسی دارد. اگر چه این رشته ها تولید مقالات بین المللی چندان بالایی ندارند، اما به هر حال دانشگاه صنعتی شریف یک دانشگاه صنعتی است که تنها علوم پایه و مهندسی را پوشش می دهد و کسب عنوان دوم در کشور نیز برای این دانشگاه ِ معتبر حائز اهمیت خواهد بود.

دانشگاه علوم پزشکی تهران با رتبه 691 در سال 2010 بین دانشگاه های جهان در رتبه سوم کشوری قرار دارد.  رتبه چهارم و پنجم و ششم کشوری در این لیست به ترتیب از آن دانشگاه تربیت مدرس، دانشگاه علم و صنعت و دانشگاه صنعتی امیرکبیر (پلی تکنیک تهران) است که آخرین نماینده ایران با رتبه سه رقمی در این جدول می باشد.

رتبه جهانی دانشگاه شیراز به عنوان هفتمین دانشگاه برتر کشور، 1065 است و پس از آن دانشگاه صنعتی اصفهان، شهید بهشتی و فردوسی مشهد قرار گرفته اند. جدول کامل مربوط به رده بندی دانشگاه های ایران در جهان در سال 2010 به این شرح است:

در این لیست تنها سه پژوهشگاه دولتی وجود دارند و مابقی 36 مورد دانشگاه های زیرمجموعه وزارت علوم محسوب می شوند. این سه موسسه عبارتند از:

• پژوهشگاه دانش های بنیادی (IPM سابق( با رتبه کشوری 15 و رتبه جهانی 1635،

• انستیتو پاستور ایران با رتبه کشوری 30 و رتبه جهانی 2547 و

• پژوهشگاه مواد و انرژی با رتبه کشوری 37 و رتبه جهانی 2818.

دریافت فایل تحلیلی رتبه بندی دانشگاه های ایران در جهان در سال 2010

در مقاله قبلی اشاره کردیم که پارامترهای موثر در رده بندی دانشگاه ها در سایماگو عبارتند از:

1- تعداد مقالات و پرونده های علمی منتشر شده بر مبنای بانک داده اسکوپوس (Scopus)

2- همکاری های بین المللی در پروژه های تحقیقاتی بر مبنای مقالات مشترک با موسسات وابسته از دو یا چند کشور

3- نبست تاثیر علمی بر مبنای Impact factor مقالات منتشر شده یک دانشگاه نسبت به تاثیر متوسطی که دانشگاه های دیگر در همان زمینه تحقیقاتی در دنیا داشتند (پارامتری به نام اثر نرمال شده یا NI)

4- مقالات بسیار با کیفیت منتشر شده بر مبنای انتشار مقاله هایی با ارجاع (citation) بسیار بالا در ژورنال های برتر (در 25% بالای جدول) در هر زمینه تحقیقاتی

با تحلیل داده های آماری مربوط به عملکرد دانشگاه های کشور اعم از تعداد مقالات، درصد همکاری های بین المللی و انتشار مقالات در ژورنال های بسیار معتبر به نتایج جالبی دست پیدا کردیم که در مقالات آینده موشکافی خواهد شد. یکی از نتایج بدست آمده از تحلیل ها اینست که دانشگاه هایی مانند دانشگاه تبریز، زنجان و دانشگاه صنعتی اصفهان که همکاری های بین المللی بیشتری داشته اند، موفق شده اند مقاله های بیشتری در با کیفیت ترین ژورنال های پژوهشی دنیا به چاپ برسانند که موید ضرورت ارتباط های وسیع برای بهره وری بیشتر جامعه دانشگاهی است. در مقاله های بعدی به تفصیل به تحلیل داده های آماری این گزارش خواهیم پرداخت.

از نکات خوشحال کننده در رتبه بندی دانشگاه های جهان در سال 2010 قرار گرفتن دانشگاه سیستان و بلوچستان برای اولین بار در این فهرست معتبر جهانی است. بخش دانش و زندگی تبیان این موفقیت را به اساتید و دانشجویان دانشگاه سیستان و بلوچستان که با همه مرارت ها و کمبودها این مرکز دانشگاهی در جنوب شرق کشور را به چنین موقعیت ممتازی رساندند تبریک می گوید.

به هر تقدیر امسال ایران 38 مرکز دانشگاهی و پژوهشی در لیست برترین های دنیا داشت. به امید آنکه در رتبه بندی جهانی سال 2011، با صعودی دوباره، نمایندگان بیشتری در فهرست برترین دانشگاه های جهان داشته باشیم.

تهیه و تنظیم: مهدی داراب

اختصاصی بخش دانش و زندگی تبیان