افعال ناقصه
اهداف درس:
* آشنایی با افعال ناقصه و کاربرد آن
* تبیین اعراب جمله بعد از ورود افعال ناقصه بر سر آن
* آشنایی با انواع اسم افعال ناقصه
* آشنایی با انواع خبر آن
فعل ناقصه چیست؟
فعل ناقصه فعلی است که وقتی بر سر مبتدا و خبر می آید، مبتدا را به عنوان اسم خود قرار داده و خبر را به عنوان خبر خود قرار می دهد، مثل: الکتابُ مفیدٌ ........ کان الکتابُ مفیداً
12 فعل هستند که مثل «کان» عمل می کنند و «اخوات کان» نامیده می شوند:
أصبح / أضحی / ظلََّ / باتَ / اَسی / مازال / مابرح / ما انفکَّ / مافتیءَ / مادامَ / صارَ / لیس
اعراب جمله بعد از ورود افعال ناقصه بر سر آن:
وقتی فعل ناقصه بر سر مبتدا و خبر آمد، مبتدا را مرفوع و خبر را منصوب می کند.
پس فعل ناقصه بر سر هر سه نوع ( اسم ظاهر / ضمیر بارز / ضمیر مستتر ) می تواند بیاید.
نکته: هر گاه فعل ناقصه بخواهد بر سر ضمیر منفصل ظاهر شود باید فعل متناسب با صیغۀ آن ضمیر آورده شود. مثال:
أنتم مؤمنون ...... کنتم مؤمنین
هیی ناشطة ...... صارت ناشطةً
تمرین:
اعراب اسم و خبر افعال ناقصه را در جملات زیر ببینید:
- کان سعیـهُم مشکوراً (سورۀ اسراء / آیۀ 19)
- و ما کان أکثرهُم مؤمنین (سورۀ شعراء / آیۀ 67)
انواع خبر افعال ناقصه:
1. مفرد: صار التلمیذُ ناحجاً
2. جمله: کان التلمیذُ یجتهد فی درسه
3. شبه جمله: مازال التلمیذُ فی البیت
پس هر سه نوع ( مفرد / جمله / شبه جمله ) می توانند به عنوان خبر فعل ناقصه واقع شوند.
نکته: افعال ناقصه تنها بر سر جملات اسمیه می آیند.
گروه مدرسه اینترنتی سایت تبیان - تهیه: فاطمه شیرزاده
تنظیم: نوربخش