تبیان، دستیار زندگی
محمد علی اینانلو بی شک صدای طبیعت ایران است.کمتر جایی از این سرزمین را می توان یافت که با پای احساس آن را لمس نکرده باشد و با دقت، اوصاف و اقلیم و آب و هوای آن را با حرارتی مثال زدنی برای مان تعریف نکرده باشد.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
نویسنده : مریم طالبی
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

ایران؛ جهان کوچک

گفت و گوی اختصاصی تبیان با محمدعلی اینانلو ، مرد طبیعت ایران

محمد علی اینانلو


محمد علی اینانلو بی شک صدای طبیعت ایران است.کمتر جایی از این سرزمین را می توان یافت که با پای احساس آن را لمس نکرده باشد و با دقت، اوصاف و اقلیم و آب و هوای آن را با حرارتی مثال زدنی برای مان تعریف نکرده باشد.

از دغدغه هایش گفت و مدام این حرف را تکرار می کرد که اگربه این سرزمین و جاذبه هایش درست و اصولی بپردازیم درآمد طبیعت ایران معادل درآمد نفت ایران خواهد شد.


چه احساس نیازی کردید که در این سال ها به موضوع طبیعت گردی پرداختید؟ به نظر شما چرا به این حوزه کمتر توسط دیگران پرداخته می شود؟

فکر می کنم دلیل اصلی که کسی متولی آموزش گردشگری نمی شود به این خاطر است که توجیه مالی مناسبی ندارد.

ما در موسسه ی طبیعت دو بخش داریم. یک بخش،بخش آموزش و تحقیق دیگر بخش توریست. به عنوان مثال سال گذشته بخش آموزش ما ضرر داد و ما مجبور شدیم از منابع مالی بخش دیگر به بخش آموزش تزریق کنیم.

اگر امکان دارد در مورد فعالیت های این موسسه توضیح دهید؟

موسسه ی طبیعت از سال 80 به طور رسمی فعالیت خودش را آغاز کرد و اولین دوره های آموزش در سال 81 آغاز گردید اما طرح و ایده ی این کار به حدود سال 69 برمی گردد.

در آن زمان تازه جنگ تمام شده بود و دولت در این فکر بود که به بازسازی کشور بپردازد و ایجاد اشتغال کند.یکی از این کارها بحث جهانگردی بود که در همین سال ها مطرح شد. در سال 69 بنیاد مستضعفان و جانبازان یک معاونتی داشت به عنوان معاونت جهانگردی. من درآن موقع اولین مجله ای تخصصی گردشگری ایران را با نام گردش در چهار رنگ به دعوت این معاونت چاپ کردم و پس از این نسخه ی زبان انگلیسی آن با نام Silk road جاده ابریشم چاپ شد. از اون موقع توریست ها به طور پراکنده به ایران می آمدند- من قبل از انقلاب هم در این خصوص فعالیت هایی را انجام داده بودم چون هنوز معتقدم که اگر گردشگری در ایران به طور صحیح و اصولی اداره شود درآمد آن از فروش نفت ایران بیشتر خواهد بود. البته به شرط مدیریت درست و بهره پردازی صحیح ودرست از منابع مورد نظر.

محمد علی اینانلو

در آن زمان نظرات منفی در این زمینه در جامعه مطرح بود و تا اسم توریسم می آمد تلقی عموم جامعه نوعی بی بند و باری و یا تهاجم فرهنگی و مسائل منافی عفت و سنت جامعه ی ایرانی به اذهان متبادر می شد. در حالیکه گردشگری و توریسم شاخه های فراوانی دارد که این مسائل کاملاً جداست و بعد هم اصولاً کسی که دنبال این گونه مسائل هست قطعاً طبیعت و جغرافیای ایران را انتخاب نمی کند. ما این نگرانی را در طی این سالها رفع کردیم.

در حال حاضرجهانگردی از نظر جایگاه خود در حاکمیت هم رشد کرده است. یک زمان جهانگردی به عنوان معاونت وزارت ارشاد بود در حالیکه الان جزء معاونت های ریاست جمهوری است. این نشان می دهد که بحث گردشگری در اذهان مسئولین تبیین شد و ارتقا پیدا کرد.

درست است که ما از نظر تاریخی جزو 10 کشور برگزیده ی دنیا هستیم اما طبیعتی داریم که منحصر به فرد و بی نظیر،و از این نظرجزو 5 کشور برتر دنیاست

به چه دلیل این ادعا را داشتید؟

من به عنوان کسی که در این زمینه کاری کردم باید بگویم که درست است که ما از نظر تاریخی جزو 10 کشور برگزیده ی دنیا هستیم اما طبیعتی داریم که منحصر به فرد و بی نظیر،و از این نظر جزو 5 کشور برتر دنیاست. این مساله را اولین بار من مطرح کردم یعنی علاوه بر تاریخ ما پتانسیل های عظیمی در زمینه ی گردشگری داریم که مهم ترین آن طبیعت ماست. ما طبیعت خیلی متنوعی داریم علی رغم اینکه ما کشور خیلی بزرگی نیستیم.به این دو خیلی خوب دقت کنید. این موضوع خیلی مهم است در مقایسه با کانادا و روسیه و آمریکا مساحت خیلی کمتری داریم.

یعنی تنوعی که در این جغرافیاست؟

دقیقاً، من اکثر کشورهای دنیا را رفته ام ازکشورهای آفریقایی گرفته تا آمریکا و کانادا و اروپا. ما طبیعت بسیار متنوعی داریم. این اصلاً تعارف یا تبلیغ نیست. این کشورها با همه ی وسعتی که دارند اصلاً تنوع اقلیمی و آب و هوایی ما را ندارند. ما جزو معدود کشورهایی هستیم در دنیا که در حدود1648000 کیلومترمربع این همه تنوع اقلیمی و آب وهوایی داریم. ما کوهستان های عجیب داریم هم خانواده ی کوهستان های آلپ ، کوهستان هایی داریم هم خانواده ی هیمالیا، دشت داریم- کویر داریم- نمکزار داریم، دریا داریم، دریاچه داریم جنگل داریم رودخانه داریم. همه ی چیزهایی که شاخه های 800 گانه ی اکوتوریسم را تشکیل می دهند شما در جغرافیای ایران می بینید.

محمد علی اینانلو

اکوتوریسم 8 شاخه ی اصلی دارد و 800 شاخه ی فرعی که همه ی اینها در طبیعت ایران در دسترس شماست از طرف دیگر کشور ما جوان ترین کشور دنیاست، یعنی با تربیت نیروهای جوان به این سمت به راحتی می توان این جاذبه ها را برای دیگران توضیح و تفسیر کرد.

مورد دیگر اینکه چون ما یک کشور مذهبی و سنتی هستیم دغدغه های حاکمیت در زمینه ی تهاجم فرهنگی کاملاً در کنترل خواهد بود. به جرأت می گویم که اکوتوریسم و طبیعت گردی خالی از هر گونه تهاجم فرهنگی است.

این چند دلیل باعث شد که در ذهن من موضوع اکوتوریسم تقویت شود که کاری در این مدت انجام بدهم. این موضوعات در ذهن من بود و با فکر آن تا سال 79 زندگی می کردم تا در این سال به طور رسمی شروع کردم به مذاکره با مسئولین رسمی کشور.

یادم هست بارهای اولی که با این دوستان صحبت می کردم اینقدر نسبت به این موضوع بی اطلاع بودند که می گفتند: کویرهم مگر رفتن داره؟ بعد که اروپایی ها آمدند و کویرگردی آغازشد تازه متوجه شدند که کویر چگونه می تواند به سادگی در رونق گردشگری موثر باشد. تا این زمان از نظر مسئولین ما گردشگری و توریسم گردشگری و توریسم تاریخی بود و کسی در فکر طبیعت نبود. تمام مسئولین ما وقتی می خواستند از جاذبه های گردشگری حرفی بزنند از جاذبه های تاریخی و باستانی صحبت می کردند. به یک موضوع دقت کنید بیشتر تمدن ما در کدام مناطق شکل گرفته است؟ در بین النهرین یا ماوراءالنهرین؟ تاریخ نشان می دهد در بین النهرین. نهر یعنی رودخانه، یعنی طبیعت. خاستگاه اصلی تمدن ما طبیعت است ما در حوزه گردشگری اصلاً به این موضوع توجه نمی کردیم. در اثر این تلاش ها و پیگیری ها کم کم توجه مسئولین به این حوزه جلب شد. این آمادگی ذهنی در همین سال ها در مسئولین ایجاد شد که در زمینه گردشگری طبیعی هم فکر بکنند. پیشنهاد من این بود که جوانان را برای این کار آموزش بدهیم.

کلاس هایی که تا این دوران تشکیل می شد در زمینه های تاریخی بود و این نیروها برای گردشگری تاریخی و فرهنگی آماده می شوند. با توجه به این مسائل پیشنهاد تشکیل کلاس های گردشگری طبیعت مورد موافقت قرار گرفت.

یادم هست بارهای اولی که با این دوستان صحبت می کردم اینقدر نسبت به این موضوع بی اطلاع بودند که می گفتند: کویر هم مگر رفتن داره؟ بعد که اروپایی ها آمدند و کویرگردی آغازشد تازه متوجه شدند که کویر چگونه می تواند به سادگی در رونق گردشگری موثر باشد

یعنی راهنمایی توریست طبیعت گردی؟

بله. بعد طرح و عنوان های درسی آن را مشخص کردم و پس از مقداری کشمکش و بحث این عنوان های درسی پذیرفته شد و مجوز تأسیس مؤسسه ای جهت تربیت تور لیدرهای طبیعی صادر شد.

محمد علی اینانلو

 در مورد این دوره ها توضیح دهید؟طول دوره چقدر است؟

کل دوره شش ماه است و هفته ای 3 روز. که بعدازظهرها تشکیل می شود تا برای کسانی که شاغل هستند امکان حضور فراهم باشد. در این کلاس ها سه بخش درسی داریم. یک درس های تئوری، دوم درس های کارگاهی و درس های عملی. درس های تئوری در کلاس تدریس می شود و درس های کارگاهی به صورت نیمه علمی است. با تیم های آموزشی و درس های عملی در طبیعت اجرا می شود. انتخاب محل مناسب کمپینگ، جهت یابی در روز و شب. چگونگی کمپ زدن، چادر زدن، آشنایی با بیابان و کویر. نحوه ی کار کردن با GPS و قطب نما نقشه و درس های زنده ماندن در طبیعت، بخشی از این دروس علمی است که با استقرار در موقعیت طبیعی مثل جنگل، کوه و کویر و بیابان آموزش داده می شود.

موضوع طبیعت گردی دربرزخ تصمیم گیری دو سازمان قرار دارد از یک طرف سازمان میراث فرهنگی وگردشگری و از طرف دیگر سازمان محیط زیست این برای شما یک نوع سردرگمی ایجاد نکرده است؟

این مطلب هم می تواند حائزنقاط مثبت باشد وازجهاتی هم البته نقاط منفی. نکته منفی اینجاست که ما وقتی می خواهیم یک کاری انجام بدهیم اول باید کلی با مدیران سازمان محیط زیست تبادل نظر داشته باشیم بعد از اینکه در برخی موضوعات موافقت شان جلب شد برویم سراغ سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و موافقت آنها را هم جلب کنیم تا این دو نهاد در تصمیم گیری به هم نزدیک تر شوند. یادم می آید با یکی از مسئولین محترم میراث فرهنگی رفته بودیم کویر، دریک شب مهتاب در پشت بام کاروانسرا به من گفت برای من در مورد اکوتوریسم صحبت کنید به طور کامل و جامع.

می دانید من چه جوابی دادم. گفتم: نمی گویم گفت:چرا؟ گفتم: برای اینکه شما گوش می کنید اما یا انجام نمی دهید و یا عوض می شوید. اگر برای شما توضیح دهم این یازدهمین مسئول از این سازمان است که دارم در این خصوص دارم توضیح می دهم و صحبت می کنم. این دو قطبی بودن و تغییرات مداوم در سطح مدیران عالی از نکات منفی است.

اما نکات مثبت، سازمان محیط زیست می تواند به مجموعه ی طبیعت از حیث علمی و فنی و تخصصی اطمینان بکند و می تواند از تجربیاتش بهره مند شود.

سازمان میراث فرهنگی هم همکاری می کند تا بتواند به یک توافق در این زمینه برسند و بازوی مکمل همدیگر باشند برای تدوین طرح های مشترک. موسسه ی طبیعت الان تولید کننده ی دانش و تجربه در زمینه ی گردشگری طبیعی است که متولیان امر می بایست از آن استفاده کنند اما هنوز حمایت عملی مادی و حتی معنوی از جانب هیچکدام نداشتیم.

ایران جهانی در یک مرز  است. ایران، این جهان کوچک،

هنوزشناخته نشده و شناسانده هم نشده است

این جاذبه های طبیعی در ایران،این جهان کوچک چگونه باید به مردم معرفی شود؟ بالاخره یک کسی که از یک نقطه ای از اروپا یا آمریکا باید به نحوی از این جاذبه های طبیعی می بایست اطلاع داشته باشد یا خود ما در داخل کشور اصلاً اطلاعات مناسبی در این زمینه نداریم.

محمد علی اینانلو

ما عادت داریم چرخ را دو بار اختراع می کنیم. این تغییرات دائم در مدیریت کلان این حوزه و بیشترین لطمات را زده و باعث شده که هنوز یک مجموعه ی جامع مدون تصویری یا صوتی موجود نباشد. این مدیریت های ناپایدارباعث موازی کاری شده و هر کسی هم در این زمینه می خواهد راه خودش را برود و ساز خودش را بزند.

هزینه ساخت یک فیلم مستند از طبیعت خیلی بالاست. متولی این موضوع صدا و سیما نیست.متولی این کار سازمان و محیط زیست و سازمان میراث فرهنگی است که می بایست برای این کار کمرهمت ببندند. صدا و سیما فقط ابزارپخش و اکران کردن آن در میان مردم است. البته خود سیما و صدا یک تولیداتی در این خصوص دارد اما سود اصلی رونق گردشگری متوجه سازمان میراث فرهنگی و زیرمجموعه های آن است.

چرا ما باید همه ی انتظارات را متوجه صدا و سیما کنیم و کم کاری ها را بر گردن آنها بیاندازیم. باید ابتدا متولیان اصلی شناخته شوند. خودشان شناخت درست داشته باشند خودشان مدیریت کنند. یک نوع تعامل بین این 3 بخش لازم است ایجاد شود که مشترکاَ تولیداتی در این زمینه داشته باشند. خود من بارها مسئولین را راضی کردم به ساختن فیلم های مستند اما در آخر با تلویزیون به تعامل نرسیدند.

انتخاب محل مناسب کمپینگ، جهت یابی در روز و شب. چگونگی کمپ زدن، چادر زدن، آشنایی با بیابان و کویر. نحوه ی کار کردن با GPS و قطب نما نقشه و درس های زنده ماندن در طبیعت، بخشی از این دروس علمی است که با استقرار در موقعیت طبیعی مثل جنگل، کوه و کویر و بیابان آموزش داده می شود

ایران را برای من از زبان خودتان توضیح می دهید؟

ایران جهانی در یک مرز  است. ایران، این جهان کوچک، هنوزشناخته نشده و شناسانده هم نشده است.

الان پروژه ی جدید برای فیلمبرداری از طبیعت ایران و معرفی به مخاطبان در دست دارید ؟

محمد علی اینانلو

بله یک کار با همکاری سازمان ملل در حال ساخت است از طبیعت ایران. از پارک ملی گلستان، پارک ملی توران، پناهگاه حیات وحش خوش ییلاق. پناهگاه حیات وحش میان کاله که تا حالا سیزده بخش ازآن ساخته شده که البته با کمک های

مالی و حمایت ها بخش تسهیلات زیست محیطی سازمان ملل متحد در حال ساخت است.یک باشگاهی به نام باشگاه هنر و طبیعت که الان پنجمین سال فعالیت آن است نیز تشکیل شده که جلسات آن یکشنبه های اول هر ماه در خانه ی هنرمندان تشکیل می شود برای تعامل بیشتربین این دوبخش.

کلام آخر؟

در جهان امروز یکی از پدیده های مهم برای درآمدسازی، گردشگری است. من مطمئنم که اگر ما درست به این بخش بپردازیم درآمد آن برای ایران و ایرانی از فروش نفت بیشتر است. هر توریست با ورودش به این خاک به طور مستقیم و غیرمستقیم بین 3 تا 14 شغل ایجاد می کند و با توجه به جوان بودن کشور ما می تواند یکی از مهم ترین منابع اشتغال جوانان باشد و کشور ما با توجه به این نیروی جوان عظیم می تواند با سرمایه گذاری در این بخش به پیشرفت چشمگیری برسد.

مصاحبه : مریم طالبی 

گروه گردشگری