آسمـانخراش 3 هزار ساله ایرانی

آسمانی لاجوردی، انبوه جنگل‌های بنه یا پسته وحشی، سرزمینی كه پوشش آن از گدازه‌های آتشفشانی است و یك معماری ویژه با خانه‌هایی در دل كوه را كه كنار هم بگذارید نتیجه‌اش می‌شود روستای تاریخی میمند كه مركز دهستان میمند از توابع شهرستان شهربابك است و در استان كرمان قرار دارد. این روستای تاریخی را می‌توانید در 38 كیلومتری شهرستان شهربابك، در نزدیكی محور یزد - سیرجان – بندرعباس و در مسیری كوهستانی بیابید.

برنده جایزه مركوری

در مجموع 406 كیچه این روستا،2560 اتاق وجود دارد و درجه حرارت این اتاق‌ها حدود 5 درجه با بیرون متفاوت است؛ یعنی در تابستان 5 درجه خنك‌تر و در زمستان 5 درجه گرم‌تر است. ساكنان این روستا آداب و رسوم خاص خودشان را دارند و در زبان و گویش آن‌ها هنوز از كلمات پهلوی ساسانی استفاده می‌شود. روستای 3 هزارساله میمند تنها روستای تاریخی در جهان است كه هنوز روابط سنتی زندگی در آن جریان دارد و می‌توان تعامل انسان و طبیعت را به‌خوبی در آن مشاهده كرد. این روستا هفتمین منظر فرهنگی، طبیعی و تاریخی جهان بود كه جایزه «مركوری» را دریافت كرد.

غارهایی به نام خانه‌

در این روستای فوق‌العاده حدود 406 واحد مسكونی در دل كوه وجود دارد كه تمام سنگی است و به آن «كیچه» می‌گویند. تمام این خانه‌ها در دل صخره‌های روبه‌روی هم كنده شده و اگرچه نمای بیرونی‌شان فقط ورودی خانه است كه مثل سوراخی در دل كوه پیداست ولی خانه‌ها حیاط هم دارند و جالب این‌كه گاهی كنار حیاط جایی برای نشستن و هواخوری هم تعبیه شده است. خانه‌های میمند كه به دوره‌های زمین‌شناسی 2 تا 3 هزار سال پیش مربوط می‌شود، هم‌اكنون سكونت‌گاه نزدیك به 140 نفر است كه یا هیچ‌گاه از سرزمین مادری خود كوچ نكرده‌اند یا به تازگی بازگشته‌اند و قصد زندگی در سكونت‌گاه نیاكان‌شان را دارند.

زندگی در 3 فصل

مردم میمند 4ماه اول سال را در دشت‌های پایین میمند زندگی می‌كنند و 4 ماه دوم را در آبادی‌های اطراف و باغ‌ها به سر می‌برند. میمندی‌ها فقط 4ماه سوم سال را در خانه‌های صخره‌ای این روستا ساكن می‌شوند. خانه‌های صخره‌ای میمند در تابستان خنك و در زمستان كاملا گرم هستند. مردم میمند با كمترین تخریب و صرف حداقل انرژی بیشترین بهره را از طبیعت برده‌اند و آداب و سنن آن‌ها نیز هنوز پویا و فعال است. موقعیت این روستا از لحاظ استراتژیك هم اهمیت دارد. به قول میمندی‌ها؛ اگر در ابتدای میمند كه آن را گلوگاه می‌نامند 2 تفنگچی 2 طرف رودخانه مستقر شوند به راحتی می‌توانند از ده دفاع كنند.

آسمانخراش‌های چند هزار ساله

تمام اتاق‌های این ده در دامنه كوه كنده شده و هر كوچه كنده شده در دل كوه به 3 یا 4 اتاق محدود می‌شود. خانه‌ها دودكش و بخاری ندارند و كاملا بدون منفذ است. این خانه‌ها از نظر تاریخی از آثار اولیه تمدن‌بشری محسوب می‌شود. در واقع خانه‌های این روستا در كنار هم شبیه آسمانخراش موربی است كه هزاران سال پیش در دل سنگ و كوه كنده شده است. این بنای باستانی بی‌گمان از نخستین سكونت‌گاه‌های بشری در ایران به شمار می‌رود به دورانی كه هنوز ایرانیان مهرپرست بودند و كوه‌ها را مقدس می‌شمردند. هنوز كسی نمی‌داند كه این مجموعه به دست چه كسانی خلق شده و انگیزه این مردمان از احداث چنین بناهایی چه بوده اما انگیزه مردمان آن زمان بسیار اهمیت دارد چون در آن زمان و با آن وسایل ابتدایی، آفرینش چنین مجموعه با عظمتی با این معماری بی‌نظیر قابل تحسین است.

پناهگاهی طبیعی

لایه آذرین ضخیمی كه روی روستا وجود دارد، ‌مانند دژی طبیعی از نفوذ به روستا جلوگیری می‌كند. تنها مسیر دسترسی، شیارهای طبیعی به‌نام رخنه است كه در مواقع لزوم بسته می‌شدند. دستكندها در چند تراز مختلف، در شیب كوه و 2طرف دره، كنده شده‌اند و میانگین اتاق‌های موجود در هر كیچه به 4 می‌رسد.

دكوراسیون باستانی

برای اتاق‌ها، طاقچه در اندازه‌های مختلف كنده شده‌ است كه جای رختخواب، ظروف، صندوق و چراغ است. به همین دلیل كنار دیوارهای خانه گنجه گذاشته نمی‌شود. در واقع با كندن دیوار، حفره یا طاقچه‌ای به‌وجود می‌آید كه اشیا و لوازم خانه در آن‌ها گذاشته می‌شود یا بعضی وسایل در آن‌ها آویزان می‌شود. كل یك خانه ممكن است شامل یك یا چند اتاق و اصطبل باشد كه كیچه نام دارد.

هر واحد یك ورودی مشترك دارد و ممكن است در پاگرد طویله در یك سو و اتاق نشیمن در طرف دیگر باشد. همه كیچه‌ها یك ساختار ندارند زیرا هم از نظر اندازه و هم از نظر تعداد اتاق‌ها متفاوت هستند. جدا كردن اتاق‌ها از پستوها یا پوشاندن برخی از طاقچه‌ها با پرده‌های پارچه‌ای صورت می‌گیرد. كلیدون هم چیزی است كه در دیوار كنار در نصب می‌شود و كلید را در آن قرار می‌دهند تا زبانه پشت در قرار گیرد. ساختن اجاقی در اتاق‌ها كه در زبان محلی دیدون (didon) به آن می‌گویند و سوزاندن هیزم طی سالیان متمادی موجب سیاهی رنگ سقف و بدنه اتاق‌ها شده. كف پوش‌ها هم بیشتر نمد، مخشیف، گلیم یا قالیچه است.

مسجدی با محراب سنگی

مسجد میمند حاصل تغییراتی است كه در یك یا چند واحد مسكونی داده شده است؛ این مسجد حدود 120متر مربع وسعت داشته و شكلی مدور و نامنظم دارد. بعد از عبور از راهرویی به پهنای یك و نیم متر به صحن مسجد می‌رسیم؛ سقف مسجد روی 3ستون سنگی به ارتفاع 2 متر بنا شده است. محراب مسجد هم در سنگ كنده شده و حدود یك متر ارتفاع دارد.

در مرز دشت و كوهستان

آب و هوای میمند از معتدل كوهستانی است كه از ویژگی‌های آن زمستان‌های سرد و تابستان‌های معتدل است. روستای ‌میمند در مرز مشترك دشت و كوهستان قرار دارد و درگذشته پوشیده از درختان ‌پسته و بادام‌وحشی بوده‌ كه در حال حاضر محدود به دشت‌های اطراف روستای میمند می‌شود. كمی نزدیك‌تر به روستای ‌میمند نیز درختان توت و شاه‌‌توت به وفور یافت می‌شود. دشت میمند همچنین پر از جانوران بیابانی مثل مار، سوسمار، جوجه تیغی، لاك‌پشت و خرگوش است. دركوهستان‌های‌میمند هم حیوانات‌ وحشی مختلفی مثل آهو، پلنگ، گرگ، روباه، بزكوهی، كبك و پرندگان شكاری یافت ‌می‌شود.

بخش گردشگری تبیان

برگرفته از برترین ها