روایت تاریخ بر کاشی‌های مصور
تکیه «معاون الملک» کرمانشاه صدها کاشی مصور دارد که هر کدام روایتگر یک دوره تاریخی هستند و سازمان میراث درصدد است تا پرونده آن را در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت کند.
شهر کرمانشاه بافت تاریخی وسیعی ندارد. آثار تاریخی باقی مانده در محوطه بازار این شهر، مانند نگینی هستند که در میان ساخت و سازهای انبوه در امان مانده‌اند مثل تکیه معاون الملک که حصار اطرافش، خانه‌ها و مغازه‌های تازه‌سازی است که به این بنای تاریخی تکیه زده‌اند.
اکنون با وجود همین شلوغی‌های اطراف، سازمان میراث فرهنگی درصدد ثبت جهانی تکیه معاون‌الملک برآمده است. تکیه‌ای که وجب به وجب حتی کاشی‌هایش یک داستان، نقش و یک حکایت از اسلام و تشیع و تاریخ مردم قاجار را دارد.
همه کرمانشاهی‌ها وقتی می‌خواهند یکی از آثار تاریخی شهرشان را نام ببرند غیر از طاق بستان و بیستون حتما از تکیه معاون‌الملک نیز اسم می‌برند و سفارش می‌کنند ندیده شهرشان را ترک نکنید.
ورودی این تکیه شاید دلچسب نباشد آن هم به دلیل هجوم خیابان‌ها و ازدحام عابران پیاده کنارش. همین موضوع موجب می‌شود تا کارشناسان میراث فرهنگی برای ثبت جهانی آن به فکر چاره بیفتند تا این ازدحام و شلوغی را از اطراف بنا کمتر کنند.
اما همین که گردشگران وارد محوطه بنا شوند تازه متوجه خواهند شد که تکیه معاون الملک یکی از معدود ساختمان‌ها و تکیه‌هایی است که هر بازدیدکننده‌ای دلش می‌خواهد ساعت‌ها تماشایش کند؛ نکند جایی از این بنا نادیده بماند.
کاشی‌ها، نفش و طرح جداگانه‌ای دارند گاهی اساطیر ایرانی و شاهان دوران تاریخی را معرفی می‌کند و گاهی صحنه‌ای از عاشورا و قیام مختار بخشی از تکیه را به خود اختصاص داده و دیگر گوشه و کنار پوشیده از طرح‌هایی متنوع است؛ از تصویر علما و روحانیون گرفته تا فرشته‌های سردر ورودی اتاق‌ها، وقایع تاریخی و داستان‌های قرآنی.
بخش اول این تکیه، یک حسینیه است که در سال ۱۲۸۰ توسط حسن معینی ملقب به معاون الملک ساخته شده و این حیاط را مسقف و روی آن آیینه کاری کرده است.
این بنا با وجود اتفاقات تاریخی متفاوت اکنون به عنوان یک مکان مذهبی در کرمانشاه شناخته می‌شود و تا همین چند سال پیش در آن تعزیه برگزار می‌شد اما هنوز هم در ایام محرم و صفر دسته‌های عزاداری به این تکیه می‌آیند. بخش دیگر تکیه یک مکان مسقف به نام زینبیه است با آینه‌کاری‌های یک اتاق کوچک در کنارش که قبر حسن معینی ملقب به معاون‌الملک نیز در آنجا قرار گرفته است. معمولا بازدیدکنندگان فاتحه‌ای نثار او می‌کنند و در کنار آیینه‌کاری‌های زینبیه عکس می‌گیرند.
اما در بخش عباسیه گردشگران با حیاطی رو به رو می‌شوند که دور تا دور درخت و حوض آب دارد و بازهم کاشی‌هایی که روایتگر یک قصه و داستان است.
در این بخش از تکیه روی یکی از دیوارها یک جای پا قرار دارد که مورد سوال همه بازدیدکنندگان است؛ این جای پا را مالکان تکیه معاون‌الملک همان زمان که این بنا را می‌ساختند به حرم مطهر امام رضا(ع) بردند تا متبرک شود و آنهایی که استطاعت مالی را ندارند تا به مشهد بروند این جای پای نمادین را زیارت کنند.
اما گردشگران باید برای دانستن این موضوع تنها به راهنمای گردشگری تکیه مراجعه کنند چون در هیچ یک از بخش‌های این تکیه هیچ توضیحی درباره هیچ بخشی از تکیه داده نشده است.
کاشی‌ساز تهرانی ۱۱۷ سال پیش هیچ جای خالی در این تکیه نگذاشته و همه انها را با کاشی‌های مصور تزئین کرده است. به نحوی که اکنون نمونه آن در کشور نیست به همین دلیل قرار است سازمان میراث فرهنگی پرونده این تکیه را تهیه و آن را برای ثبت جهانی در فهرست میراث پیشنهادی یونسکو قرار دهد.
راهنمای گردشگری که هربار با تورهای گردشگری از بخش‌های مختلف بنا بازدید می‌کند مدام تذکر می‌دهد که گردشگران به کاشی‌ها تکیه ندهند مبادا کاشی‌ها از بین برود. این بنا در سال ۸۳ تعمیر شده و مشخص نیست دیگر چه زمان مرمت دوباره آن انجام خواهد شد.
بخش دیگری از این تکیه به موزه مردم شناسی تعلق گرفته است موزه‌ای که کاملا شک و شمایل و ظاهرش متفاوت از بقیه بخش‌های تکیه است. زمین پارکت شده با ویترین‌هایی از اشیای مردم شناسی خاک خورده موزه مردم شناسی کرمانشاه است.
در بخش‌هایی از این موزه می‌توان رد نم دیوار را دید و به حال فقر اطلاعاتی این موزه تاسف خورد. چرا که تمام توضیحات این موزه به چند کلمه ناقص کنار هر اثر خلاصه شده است و کودکان هر زمان بخواهند به گوشه‌ای از این موزه که خمره‌هایی در آنجا قرار گرفته می‌روند و بازی می‌کنند بدون توجه به اینکه ممکن است این سفال‌ها از بین برود و بشکند.
این بخش از موزه بعدها به تکیه اضافه شد. هنوز اداره میراث فرهنگی استان کرمانشاه مشکل تملک خانه‌های اطراف را حل نکرده تا این بنای تاریخی منحصر به فرد از مزاحمت‌های اطراف به دور ماند و در فهرست جهانی ثبت شود.
منبع: مهر
