تماشاچیان خیالی

تغییرات نوجوانی و راه برخورد با آنها

نوجوانی یكی از دوره‌های پرشور و شكوهمند عمر آدمی است كه دگرگونی‌ها و آشوب‌های زیادی را در وجود نونهالان دور شده از سادگی و آرامش كودكی و پا نهاده در وادی بلوغ بر می‌انگیزد و فرزند آدمی را به كام هیجان‌های خوشایند و ناخوشایند و رۆیاهای شیرین و همگون فرو می‌برد.

از جمله این تغییرات عبارتند از:

تصویر بدنی در نوجوانی

واكنش‌های هیجانی نوجوانان به تغییرات جسمی خود، به اندازه خود این تغییرات مهم است. بسیاری از نوجوانان نگرانی زیادی درباره تصویر بدنی خود یعنی جذابیت جسمانی، شكل بدن، وزن بدن و زمانی كه رشد آنها به وضعیت طبیعی می‌رسد، دارند. تصویر بدنی تأثیر زیادی در خودپنداره و عزت نفس دارد.

در زمانی كه تغییرات بدنی با سرعت روی می‌دهد، نوجوانان بسیار آماده‌اند كه از ظاهر خود ناخشنود شوند. جذابیت بدنی بر رشد هویت و شخصیت، ارتباطات اجتماعی و رفتار اجتماعی نوجوانان و جوانان تأثیر می‌گذارد. افرادی كه جذاب‌تر هستند، معمولاً دیدگاه‌های مثبت‌تر و روحیات صمیمانه‌تر، دوستانه‌تر و موفقیت‌آمیزتری پیدا می‌كنند.

تغییرات شناختی

بیشتر مردم، نوجوانان را هوشمندتر و زیرك‌تر از كودكان می‌دانند. نوجوانان نه تنها بیش از كودكان می‌دانند بلكه به واقع پیشرفته‌تر، كارآمدتر و مۆثرتر از كودكان می‌اندیشند.

این تفاوت از پنج طریق عمده نمایان می‌شود:

* در طول دورة نوجوانی، نوجوانان بهتر از كودكان می‌توانند به جای اندیشیدن درباره محدودیت‌های واقعی، به امكانات فراسوی واقعیت‌ها فكر كنند.

*  آنها برای تفكر انتزاعی تواناتر می‌شوند.

*  آنها اندیشیدن درباره خود فرایند تفكر را شروع می‌كنند.

* تفكر نوجوان، به جای محدود شدن در بعدی منفرد و خاص، چند بعدی می‌شود.

*  نوجوانان بیش از كودكان مستعد آن هستند كه اشیاء و رویدادها را نسبی ببینند نه مطلق.

یكی از جنبه‌های مهم شناخت اجتماعی در نوجوانان، "تفكر خودمیان‌بینی" است: نوجوانان بیش از همه درباره خود فكر می‌كنند و خویشتن را از بالا می‌بینند! این خصوصیت كه در مرحله اول نوجوانی آغاز و در مرحله دوم آن برجسته می‌شود از دو عامل مهم تشكیل شده است:

تماشاگران خیالی: نوجوان قادر است كه نظر دیگران را درباره خود تصور كند و چون بیش از همه به خود علاقه دارد گمان می‌كند همه اطرافیانش به او توجه دارند و به هر جزء ظاهر و بدنش به دقت می‌نگرند! او بیشتر وقت‌ها "روی صحنه نمایش" است، صحنه‌ای كه تماشاچیان خیالی و موهومی زیادی دارد!

افسانه شخصی: به نظر می‌رسد بسیاری از نوجوانان داستان‌هایی می‌سازند كه خود، قهرمان اسطوره‌ای آنها هستند! بیشتر این افسانه‌ها دو جنبه دارد: آنها افراد بی‌همتایی هستند كه كاملاً با مردم دور و برشان تفاوت دارند. با این تصور آنها نمی‌توانند باور كنند كه فرد دیگری می‌تواند احساسات آنها را درك كند. این تصور آن گاه قوت می‌گیرد كه فرد مقابل، كوچك‌تر یا بزرگ‌تر از آنها بوده یا جنسیت و نژاد متفاوتی داشته باشد. جنبه دیگر افسانه شخصی بر این عقیده است كه نوجوان فكر می‌كند موجودی ابرقدرت است و هیچ‌كس یا هیچ حادثه‌ای نمی‌تواند به او آسیب برساند! بدیهی است كه این تصور، اشتباه و خطرآفرین است. اما رۆیاهایی كه نوجوان از موفقیت و پیروزی دارد، او را به این باور می‌كشاند كه موقعیت‌های غیرواقعی، دست‌یافتنی و در اختیار او هستند.

علتهای نگرانی والدین

دوران بلوغ، هم برای نوجوانان و هم برای اولیا آنها نگرانی هایی به دنبال دارد. اما تفاوت در نوع نگرانی های نوجوان با اولیای او در این است که نگرانیهای نوجوان اغلب مربوط به جنبه فیزیولوژیکی و محیطی است در حالی که نگرانی های والدین بیشتر مربوط به خودسر و عاصی شدن نوجوان است که دیگر مانند زمان کودکی به حرفهای آنها توجهی ندارد. لذا تحمل رفتارهای متضاد و بهانه گیری های بی رویه و عیب جویی های مداوم و در نهایت تحمل او مشکل شده است.

همچنین انتقاد و اعتراض بی رویه والدین و لجبازی نوجوان برخوردی بین آنها به وجود می اورد. لذا وجود چنین شرایطی این مرحله از سن را به دورانی بحرانی و مشکل ساز تبدیل می کند.

ترس و نگرانی برای نوجوانان تا حدودی بی مورد خواهد بود زیرا می توان به راحتی بر ترس و نگرانی ها چیره شد. کافی است بدانیم فرزندان ما در سنین بلوغ دستخوش چه تغییراتی می شود، تا ما نیز بتوانیم با مطالعه راههای برخورد صحیحی و اصلی به انها بیاموزیم که مشکلات آنها به راحتی در محیط خانواده حل می شود. در غیر این صورت مشکلات یکی پس از دیگری چون حلقه های زنجیر به هم متصل شده و هر روز بر تعداد حلقه ها اضافه خواهد شد تا جایی که دیگر حل و بررسی آن از حیطه خانواده خارج می شود و نیاز به بررسی تخصصی پیدا می کند. لذا باید راه درمان این گونه امراض را پیش بگیریم که مداوای ان اغلب طولانی و وقت گیر است در حالی که با اندک صرف وقت در خانواده قادر به پیشگیری آن خواهیم بود.

منابع:

سایت موسسه روان شاختی بیدار،

با نگاهی به کتاب: مشکلات نوجوانی و جوانی  نوشته: دکتر ابوالقاسم اکبری  همراه با تغییرات و اضافات

مطالب مرتبط:

وقتی پشت لب فرزنمان سبز می شود

دلگیرم از دنیا ،از این روزهای تکراری

آنچه را بدهید، می‌گیرید