اکس یا قرص نعناع؟
دلایل و راهکارهای مبارزه با اعتیاد نوجوانی (1)
یک روز یک پدر، قرص سفید کوچکی را در اتاق پسرش پیدا می کند . فورا افکار بدی به سرش می زند ،اما به جای آن که موضوع را با پسرش در میان بگذارد ، قرص را به داروخانه ی محل شان می برد . دکتر داروساز نگاهی به قرص می اندازد و بعد از مکثی کوتاه می گوید :« آقای محترم من فکر می کنم شما یک قرص نعنایی پیدا کرده اید.»
در واقع بسیاری از نوجوانان معتاد نیستند و قرار نیست معتاد شوند . ولی شما والدین گرامی باید بدانید که اغلب فرزندان شما ، سال های نوجوانی اش را بی آن که به او مواد مخدر تعارف کنند ، پشت سر نخواهد گذاشت . و معمولا این دوستان و آشنایان هستند که نوجوانان را به استعمال مواد مخدر ترغیب می کنند . و این خیلی بد است .
به راستی اگر استعمال مواد مخدر این قدر بد و فاجعه آمیز است ، چرا نوجوانِ مدعی عقل و منطق و استدلالِ ما معتاد می شود ؟
در این جا به عمده ترین دلایل آن اشاره می کنیم
**برای آن که نافرمانی و سر کشی را دوست دارند .
**می خواهند احساس کنند عضوی از گروه دوستان شان هستند .
**از ماجراجویی و خطر کردن لذت می برند .
** این کار برای شان سرگرم کننده است .
**از استعمال مواد مخدر لذت می برند .
**متاسفانه مواد به آسانی در اختیارشان قرار می گیرد .
**با این کار احساس می کنند بزرگ شده اند .
** فکر می کنند اعتیاد راه گریزی از مشکلات و فشارهای زندگی است .
**هرگاه کسل ، بی حوصله و ناراحت باشند ، به مصرف مواد می پردازند .
علاوه بر این ها ، دلایل مهم دیگری نیز وجود دارد
نوجوانان – یا سایر افراد ، در هر سن و موقعیتی – مواد مخدر مصرف می کنند ، زیرا استعمال مواد مخدر در شرایط فعلی ، ابزار موثری برای آنان است و در کوتاه مدت ، به آنان احساس نشاط و کرختی می دهد .
اما چه طور می توان به نوجوانان یا سایر افراد گفت که احساس گذرای نشاط و آرامش مصرف مواد مخدر ، در دراز مدت چه تاثیرات مخربی در زندگی شان خواهد داشت ؟ در جامعه ای که افراد به راحتی به مواد مخدر دسترسی دارند ، چه طور می توانیم فرزندان مان را از این مواد افیونی دور نگه داریم ؟
این هدف متعالی است و ما راه درازی در پیش داریم .
راهکارهایی برای مبارزه با مواد مخدر برای والدین :
درباره ی مواد مخدر بیش تر بدانید: یک کارشناس در زمینه ی اعتیاد به مواد مخدر می گوید :« در این مورد والدین باید اقدامات مهمی را انجام دهند . اولین اقدام آنان ، این است که باید آموزش ببینند.» اغلب والدین می گویند :« من نمی توانم در مورد مواد مخدر با فرزندم حرف بزنم . اطلاعات او در این زمینه بیش از من است .» شاید حق با آنان باشد ، اما ما نباید بگذاریم وضع به همین منوال ادامه یابد .بزرگ ترین مشکل در زمینه ی آموزش ، دسترسی به اطلاعات کافی و درست نیست ، بلکه بسیاری از والدین باید به این باور برسند که ضروری است وارد این وادی شوند و اطلاعات شان به روز باشد .
اگر ما قصد داریم به نوجوان مان کمک کنیم ، باید مواد مخدر را بشناسیم ، روش مصرف شان را بدانیم و بدانیم که پس از مصرف ، افراد در کوتاه مدت و دراز مدت چه احساسی خواهند داشت . ما باید بدانیم که در مدرسه در مورد مصرف مواد مخدر چه آموزش هایی به فرزندان مان می دهند .
گاهی تمام آن چه ما والدین در مورد مواد مخدر به نوجوان مان می آموزیم ، این است :« مواد مخدر کشنده اند !» مشکل این است که اغلب نوجوانان به عواقب ناشی از ابتلا به سرطان روده یا تحلیل کارایی مغز در اثر مصرف حشیش ، توجهی ندارند .
از نظر اکثر والدین ، آموزش و کسب اطلاعات ، طاقت فرسا و پر زحمت است ، اما آنان به راحتی می توانند از اطلاعات موجود در کتابخانه ها ، مراکز بهداشت و سلامت ، مدارس و سایت های اینترنتی استفاده کنند . این نکته ی مهم را به خاطر داشته باشید : به خود زحمت ندهید که حتما اسامی مصطلح مواد مخدر را به خاطر بسپارید ، زیرا این اسامی پیوسته تغییر می کنند و اگر آن ها را اشتباه به کار ببرید ، از اعتبار شما در نزد نوجوانان تان خواهد کاست !
نشانه های اعتیاد را بدانید: پیش از ادامه ی این بخش ، همواره خطر استفاده از مواد مخدر را به خاطر داشته باشید و فهرستی از آن تهیه کنید . وقتی من کوچک بودم ، ما کتاب های زیادی در خانه نداشتیم ، اما کتابی داشتیم که « امداد پزشکی » نام داشت . جلد بزرگ قرمزی داشت که نشانه ها ، عوارض و روش درمان بیماری ها را به خوبی توضیح داده بود و خانواده ام بارها از این کتاب استفاده کرده بودند . اما مشکل این بود که هر یک از اعضای خانواده که از این کتاب استفاده می کرد ، بر اساس اطلاعات کتاب ، فورا متقاعد می شد که نه تنها بیمار است ، بلکه فکر می کرد به بیماری صفحه ی بعد کتاب نیز مبتلا شده است !
ممکن است هنگام مطالعه ی عوارض و نشانه های اعتیاد ، ما نیز با این مشکل روبه رو شویم . من حرف های مادری را به یاد دارم که فیلم مستندی درباره ی جوانان و مواد مخدر دیده بود . او فورا به همکار جوان پسرش تلفن کرده و گفته بود :
-« من فکر می کنم پسرم معتاد شده است .
همکار پسرش تعجب کرده بود . او پرسید :« چرا فکر می کنید او معتاد شده است ؟»
- « خوب ، ظاهرا یکی از نشانه های مصرف مواد مخدر این است که فرد ناگهان احساس کسالت و خواب آلودگی می کند و او نیز اخیرا کسل و خواب آلود به نظر می رسد .»
همکار جوان خندید و گفت :« او نوجوان است و احساس کسالت و خواب آلودگی وی به خاطر فعالیت های روزانه و رفتن به مدرسه است .»
اما این مادر حرف های او را نپذیرفت :« نه ، این درست نیست . کارشناس برنامه ی تلویزیونی می گفت نوجوانی که از خانواده اش کناره گیری می کند ، معتاد است . پسرم اغلب در اتاقش است . کارشناس می گفت نوجوانان معتاد دوست ندارند حرف بزنند و درون گرا هستند . می دانید ، چند سالی است نه من و نه پدرش ، نمی توانیم حتی دو کلمه حرف از دهان او بیرون بکشیم . من اتاق او را گشتم ، اما چیزی پیدا نکردم . شاید او مواد را جای دیگری می گذارد .»
با این حال بعضی از تغییرات رفتاری در نوجوانان نشان می دهد که یک جای کار می لنگد :
** کمبود انرژی.
**احساس خستگی در تمام مدت روز .
** سوء تغذیه .
** تغییر غیر مترقبه و ناگهانی گروه دوستان .
** تغییر در ظاهر فرد ، مانند قرمز شدن چشم ها .
** بی میلی به انجام فعالیت هایی که قبلا برای او لذت بخش بودند ، مانند ورزش .
** حالت خواب آلودگی .
** ناپدید شدن اشیای گران بها یا پول در خانه .
** بی علاقگی به انجام تکالیف مدرسه یا مدرسه گریزی .
** سکوت ، یا بد خلقی با دیگران .
البته این را بدانید که به جزناپدید شدن پول در خانه ، تمام موارد بالا ( به خصوص مورد آخر ) در مورد نوجوانی که فشارهای هیجانی بسیاری را از سوی دوستان یا مدرسه تحمل می کند ، طبیعی است .
در مقاله ی بعد5 راهکار دیگر برای مبارزه با مواد مخدر را مورد بررسی قرار می دهیم و در انتها به این نکته می پردازیم که والدین بعد از اطلاع از اعتیاد فرزندشان چگونه باید عمل نمایند .
سرور حاجی سعید بخش خانواده ایرانی تبیان
مطالب مرتبط:
