مادران بخوانند

با گریه نوزاد چه کنیم؟

برای درمان و پیشگیری بیماری ها و آسیب های جسمی انسان، از چشم، گوش، حلق، بینی، قلب، عروق، استخوان، مغز و ... باید سال ها در مراکز آموزش مجهز و تحت تعلیمات اساتید برجسته جهانی، تعلیم دید و در یک یا نهایت دو رشته، تخصص ها و توانایی های لازم را به دست آورد.

کدام پدر و مادر دلسوز و آگاهی را سراغ داریم که بدون استفاده از کارشناسان متخصصان ویژه، و نیز بدون اختصاص هزینه های مادی و غیر مادی، برای معالجه فرزند بیمارشان اقدام کنند؟

امّا دردناکتر این که، در حوزه تعلیم و تربیت فرزندان و پیش نیازهای ارتباط با خود و همسر و اطرافیان، و پیشگیری و درمان ناراحتی ها و ضعف های فکری و روانی و رفتاری فرزندان، خود را از آموزش و کسب مهارت های لازم بی نیاز می دانیم.

با این مقدمه کوتاه، توجه خوانندگان بویژه مادران گرامی را به لزوم آموزش مهارت های ارتباط فرزندان زیر 7 سال و نحوه برخورد با مشکلات این مقطع سنی کودکان جلب می کنم:

با گریه نوزاد چه کنیم؟

کودکان برای رفع مشکلات و ناراحتی های خود بیش از هر چیز از گریه استفاده می کنند. اگر علل گریه را بشناسیم از میان برداریم، تا حد بسیار زیادی در مدیریت و مهار کودک موفق خواهیم بود.

گرسنگی- شیرخواران اغلب یک ساعت بعد از تغذیه با شیر مادر، نیاز به خوردن و مکیدن دوباره می یابند لذا این توجه مهم، مادر را از نگرانی در آورده و نحوه برخورد با کودک را می آموزد.

قولنج یکی دیگر از عوامل گریه است. حدود 20 درصد شیرخواران به کولیک یا قولنج مبتلا می شوند شیرخوار هنگام گریه پای خود را به سمت شکم می برد. ماساژ دورانی شکم نوزاد با آرامش توسط پدر بسیار تسکین دهنده است. داروی خاصی در این باره توصیه نشده امّا تجویز روزی 2 قاشق چایخوری عرق نعناع توصیه می شود. اگر داروی دیگری استفاده می شود حتماً با پزشک مشورت کنید.

مشکل شنوایی- ممکن است نوزاد مشکل شنوایی داشته باشد و از این بابت دو رنج باشد اگر ناراحتی های او را بر طرف کردید و در آغوش گرفتید و با کلمات مهرآمیز او را سرگرم کرده و با او بازی کردید و نتیجه نگرفتید حتماً با یک متخصص شنوایی سنج مشورت کنید.

صداهای بلند و آزاردهنده از دیگر عوامل گریه نوزاد به شمار می آید. آرامش و کودک با صدای تلفن، رادیو، تلویزیون، حضور افرادی که رعایت بهداشت روانی را نمی کنند آلودگی صورتی ایجاد می کنند به هم می ریزد. ایجاد آرامش واقعیت از عوامل مهم مهار گریه نوزاد می باشد.

وضعیت ثابت، نگه داشتن شیرخوار در یک وضعیت ثابت فیزیکی، موجب ناراحتی و خستگی و گریه او خواهد شد. لذا با حرکت، آواز، ماساژ، حتی گاهی در کالسکه یا اتومبیل احساس آرامش و راحتی کرده و کودک ما آرام خواهد شد.

ظروف مرتبطه- طبق قانون ظروف مرتبطه (قوری، کتری) هر چقدر آب در داخل قوری باکتری ریخته شود، آب در لوله آن ها نیز به همان میزان بالا پایین می رود. آرامی یا ناآرامی مادر نیز هر قدر فراز و فرود داشته باشد، کودک نیز آرام یا ناآرام خواهد شد. لذا آرامش مادر، صبوری و بردباری و شادابی مادر در روح و روان و جان و جوهر کودک تزریق شده و کودک نیز به آرامش و شادابی می رسد.

بازی ها- بسیاری از مادران گمان می کنند فرزندانشان می بایست به سنین بالاتر مثلاً 2 یا3 سالگی و حتی بیشتر برسند تا بتوانند با آنان بازی کنند، در حالیکه فرزندان ما از زمان بدنیا آمدن نیاز به بازی دارند.

مثلاً برای بازی با نوزاد تازه تولد یافته تا سه ماهگی مهارت های ذیل به مادر توصیه می شود.

1- آسوده باشی- راحت باشی- دوستت دارم- در این بازی رابطه شما با کودک توسعه می یابد. نوزاد را در آغوش بگیرید و به عقب و جلو حرکت دهید- در همان حال لالایی بگویید و تکرار کنید. دوستت دارم- به کلمه دوستت دارم که رسیدید بخشی از بدل او را (سر- انگشت پا و...) را ببوسید.

2- صحبت کودکانه- این بازی مهارت های زبانی را تکامل می بخشد.

جملاتی از این قبل بگویید چه بچه نازی- انگشت های کوچولوی پاها شو ببین- به هنگام حرف زدن کودک نزدیک صورت تان بیاورید و به چشمانش نگاه کنید.

3- لمس کردن- بوسیدن- به او احساس امنیت و اطمینان می دهد.

4- دالی موشی- این بازی برای رشد مغز نوزادتتان مفید است- یک شئی رنگی روشن را جلو نوزاد بگیرید. آن را بچرخانید و در مورد و روشنی آن حرف بزنید. وقتی کودک به آن نگاه می کند آرام حرکتش دهید. کودک را تشویق کنید به آن نگاه کند.

5- بازی جغجغه- ترکیب صدا و نگاه نوزاد شما را به ایجاد ارتباط تشویق می کند. جغجغه را آرام حرکت دهید و آواز بخوانید. آن را در دستان کودک بگذارید باز آواز بخوانید. فراموش نکنید بچه آنچه را می شنوند بعداً تکرار می کنند.

6- حرکت را دنبال کنم- نوزادان در دو ماهگی قیافه ها را تشخیص می دهند. از نگاه به چهره ای که خوششان می آید و دوستشان دارند لذت می برند. چشمک بزنید. دهانتان را با کلمات آرام حرکت دهید. زبان تان را بیرون بیاورید. با لب هایتان صدا در آورید.

7- بازی با انگشت- این بازی دست انگشتان و مهارت های رویایی او را تقویت می کند. انگشت سبّابه خود را در دستش بگذارید. هر بار که انگشتان را گرفت او را تشویق کنید: مثلاً بگویید آفرین دختر زرنگ من- چقدر قوی هستی.

8- تجربه های حسی- این بازی اتصالات مغزی را بیشتر آگاهی او را از خود و جهان پیرامونش افزایش می دهد. دست های نوزاد را به پارچه های مختلف بمالید- ساتن- پشمی- حوله ای و... فرصت دهید، بوهای مختلف را تجربه کند. پرتقال تازه را قارچ کنید جلوی بینی اش بگیرید...

9- سایه ها- چند بار در طول شب بیدار می شود. اگر چیزهایی دوروبرش باشد آن هارا می خواباند. سایه هایی که با چراغ خواب روی دیوار می افتند ارتباط برقرار می کند و به آرامی می خوابد.

10- سلام- نوزاد در زمان تولد تا فاصله 20 تا 30 سانتی متری را می تواند ببیند- وقتی چهره شما را می ببیند خوشحال و آرام می شود- صورتتان را به صورتش نزدیک و سرود سلام سلام خیلی دوستت دارم را برایش بخوانید. مطمئن باشید آرام تر می شود. مهارت های ارتباطی را می آموزد.

11- تغییر زیر و بی صدا- وقتی صدای آشنایی می شنود زبان قلبش بیشتر می شود این یعنی احساس شادی واقعیت. صدای خود و آرام بعد کمی بلند کنید بعد به واکنش او دقت کنید.

12- بازی تعویض پوشک- تقویت مهارت های جنبشی- بادکنکی را آویزان آن را تکان داده پوشک را عوض کنید کودک به بادکنک خیره می شود. بعد از تعویض در آغوش بگیرید تا به بادکنک دست بزند. [برای اطلاع بیشتر به کتاب 140 بازی فکری با بچه ها نوشته جکی سیلبرگ- ترجمه آناهیتا آذری- از انتشارات قدیانی مراجعه کنید].

همه این بازی های که برای نوزادان زیر سه ما طراحی شده باعث آرامش- رشد مغزی و تکامل مهارت های جنبشی، ذهنی و هوشی و ارتباط فرزند شما خواهد شد.

احمد رزاقی

بخش خانواده ایرانی تبیان