خوابالو ی لجباز ،شب بخیر!

ویژگی‌های خواب كودكان

با در نظر گرفتن ساعت‌های مختلف خواب در کودکان، نوزاد، از تولد تا سه ماهگی، بین 16 تا 17 ساعت در شبانه‌روز می‌خوابد. این میزان، از سه تا شش ماهگی، به هفت ساعت در شب می‌رسد. از شش تا 9 ماهگی، شب‌ها را كامل می‌خوابند.

از 9 تا 12سالگی، بچه‌ها معمولا هفت ساعت در شب می‌خوابند و دو ساعت در روز استراحت می‌كنند. پاره‌ای از عوامل محیطی و ذاتی هم وجود دارد که می‌تواند ریتم خواب در کودکان را برهم زند.

خواب خوب و کافی، تاثیر زیادی بر رشد کودک دارد و بدخوابی و نداشتن استراحت کافی می‌تواند اثر مخربی بر این روند گذاشته و عامل ایجاد اضطراب و نگرانی برای والدین شود.

بهترین برخورد با کودکانی که بدخواب شده‌اند، چیست؟

ریتم خواب و بیداری كودكان، گاهی، به دلایل مختلف، به‌هم می‌خورد. در این شرایط، كودك بدخلق می‌شود و دایم نق می‌زند. یكی از راه‌هایی كه می‌توان این وضع را اصلاح و خود و كودك‌تان را آسوده کنید، این است كه:

ابتدا علت را جستجو کرد. دنبال پاسخ سوال چرا بدخوابی؟ باشید.

شاید دلیل آن جلب توجه، اضطراب، بیماری جسمانی از جمله بیماری‌های تیروئیدی و بعضی اختلالات خونی ، تأثیر داروها، خوب غذا نخوردن و یا استفاده ء بیش از حد از غذاهایی با کالری بالا مثل تنقلات و شکلات و شیرینی باشد. بررسی این عوامل در انتخاب راه حل مناسب به شما کمک خواهد کرد.

برای رفع این مشکل می توان از روش های زیر استفاده کرد:

**فعالیت های بدنی کودک (مانند بازی کردن در پارک، برنامه های ورزشی و...) را در طول روز افزایش دهید و در طول روز، سعی كنید با بازی كردن، او را خسته کنید. کودکان قبل از خواب باید آرام باشند تا برای خوابیدن آماده شوند. بازیهائی که نیازمند فعالیت زیاد هستند برای ساعات قبل از خواب مناسب نیستند.

**بتدریج از هنگام غروب به بعد، فعالیت کودک را کاهش دهید و به جای بازی های پر تحرک مانند کشتی گرفتن با توپ بازی، فعالیت هائی مانند مطالعه کردن، شنیدن قصه با دیدن تلویزیون را جایگزین نمائید. انجام فعالیت های آرام کننده چون حمام آب گرم، ماساژ قبل از خواب و به آرامی تکان دادن کودک مفید خواهد بود.

**برای زمان خواب کودکتان برنامه تعیین کنید و ساعت خاصی را مشخص کنید. سعی نكنید هر ساعت از روز، او را مجبور كنید كه بخوابد.

**برنامه های خانوادگی و خواسته های کودک را نیز در نظر بگیرید. انعطاف پذیر باشید ولی برخورد قاطع داشتن با کودک را نیز تمرین کنید. الگوئی را که تصمیم به ادامه آن ندارید شروع نکنید. برنامه شبانه باید در کل روز موجب احساس امنیت و نزدیکی میان افراد خانواده شود.

** قبل از خواب با کودکتان در مورد مسائل روزمره و آمادگی برای شروع روز بعد صحبت کنید.

** آماده کردن لباس های مدرسه و مرتب کردن کتاب های فردا، برنامه مناسبی برای کودکان بزرگتر خواهد بود. قصه گفتن برای کودک قبل از خواب، در درک این مسئله که الان موقع خواب است کمک می کند.

**پس از رفتن به رختخواب بتدریج از توجهتان نسبت به کودک کم کنید و دیرتر به گریه و جیغ او پاسخ دهید. به کودک بگوئید همین الان باید بخوابد و این کار را هر شب تکرار کنید. آنها به برخورد قاطع شما نیاز دارند.

** برای بعضی از کودکان خوابیدن در اتاق تاریک دشوار است، بنابراین روشن کردن چراغ خواب در اتاق کودک مفید خواهد بود.

**اگر کودکتان شب ها سخت به خواب می رود و یا نیمه شب از خواب بیدار می شود به او اجازه خوابیدن در طول روز را ندهید، اینکار در ایجاد الگوی خواب منظم کودک کمک خواهد کرد.

**به خاطر داشته باشید مصرف شبانه برخی از مواد غذائی مانند چای و نوشابه، خواب کودک را کاهش می دهد.

**به کودکتان روش های آرام سازی (نفس عمیق، کشش و آرام سازی عضلات بدن) را آموزش دهید و تلاش نمائید تا قبل از خوابیدن کودک این تمرین ها را انجام دهد.

**به کودک اجازه دهید تا زمانی که خواب آلوده و خسته نشده بیدار بماند و سپس او را به رختخواب ببرید.

**از تمرین های مثبت استفاده کنید و در طول روز راه هائی را که کودک می تواند با بکارگیری آنها به خواب رود برای او بیان کنید. مثلاً کودک می تواند با فکر کردن دربارهء صحنه های آرام و زیبا مانند برخورد امواج دریا به ساحل، پریدن گوسفندان از روی نرده یا تکرار حروف الفبا و خواندن ترانه های کودکانه این کار را تمرین کند.

**اگر کودک در رختخواب خود نمی ماند در اتاق او حضور یابید و هنگامیکه آرام شد او را تحسین کنید. برای مثال ابتدا برایش نوار قصه بگذارید و اگر ناآرامی کرد، ضبط را خاموش کنید.

**هنگامیکه کودک در طول شب از خواب بیدار می شود به او کمتر توجه کنید. کمتر او را در آغوش بگیرید، تماس چشمی را محدود نمائید و با او صحبت نکنید. بی تفاوتی والدین در این زمان برای خوابیدن مجدد کودک مۆثر خواهد بود.

**داشتن یک هم اتاقی (مثلاً خواهر یا برادر و یا حتی یک عروسک) می تواند به تنها خوابیدن کودک کمک کند و در کسب استقلال او مفید باشد. کودک را به تنها خوابیدن در اتاقش، به عنوان یک رفتار مناسب تشویق کنید.

**کودکان ترس ها و تشویش هائی دارند که معمولاً قبل از خواب به سراغشان می آید. کودک خود را تشویق کنید در مورد مشکلش با شما صحبت کند. این کار به شما در درک بهتر مسائل، کمک خواهد کرد.

** به خاطر داشته باشید که والدین، پدربزرگ، مادربزرگ و پرستار کودک باید در مورد چگونگی کنار آمدن با مشکلات خواب کودک با یکدیگر هماهنگ باشند.

**کودکان به علت شرایط سنی خود آسیب پذیرند و نیاز به حمایت و مراقبت بزرگترها دارند. آسیب پذیری کودکان ایجاب می کند که با وضع قوانین مناسب، حمایت و مراقبت های لازم، سلامت جسم و روان آنان را تأمین کنیم.

منابع: ماهنامه طمطراق، سایت ویستا  همراه با تغییرات و اضافات