اگر کودک حرف نشنو دارید...

چقدر در برابر حرف‌شنوی کودکتان حساس هستید؟ آیا از والدینی هستید که وقتی فرزندتان در مقابل حرف‌ها و خواسته‌های شما نظیر لباس پوشیدن و یا جمع کردن وسایل اتاق توجهی نمی‌کند و به تماشای تلویزیون ادامه می‌دهد، فریاد می‌کشید و خواسته خود را تکرار می‌کنید و فکر می‌کنید هرچه بیشتر تکرار کنید،‌ او بالاخره مجبور می‌شود به حرف شما گوش دهد.

در حالی که بچه‌ها زرنگ‌تر از آن هستند که ما فکرش را می‌کنیم. آنها ارزش زمانی که برای اولین مرتبه او را صدا می‌کنید و زمانی که واقعا با او کار دارید را می‌دانند و احتمالا از 5 یا 10 دقیقه اضافی استفاده کرده و به بازی خود ادامه می‌دهند. اگرچه هنگامی که کودک، خود را به نشنیدن زده و یا حرفتان را جدی نمی‌گیرد، بسیار ناراحت‌کننده است؛ ولی بچه‌های 4 - 3 ساله از این که می‌توانند با بی‌اعتنایی و گوش ندادن، والدین را عصبانی نمایند، احساس قدرت می‌کنند.

پس با این قضیه به طور شخصی برخورد نکنید، بچه‌ها در این سن نمی‌خواهند که بد و بی‌ادب باشند، آنها فقط می‌خواهند استقلال خود را نشان دهند.

کودکان مشابه بقیه افراد هستند. آنها ممکن است برخی وقت‌ها حرف‌های دیگران را گوش ندهند؛‌ در واقع در این سن، شما باید به آنها یاد دهید که چگونه به حرف‌های دیگران توجه کنند؛ اما آنچه در اغلب موارد اتفاق می‌افتد، این است که والدین یک چیز را 10 مرتبه تکرار می‌کنند، سپس شمارش معکوس را برای تنبیه کودک آغاز می‌کنند، نتیجه این کار این است که کودک یاد می‌گیرد که هیچ وقت قبل از بار دهم به حرف‌های آنها گوش ندهد.

به بیان دیگر کودک شما با گوش نکردن به حرف‌های شما سعی می‌کند توجه شما را جلب کند که البته نق زدن دائمی، نوع خوبی از توجه کردن به کودک نیست؛ اما اگر کودک شما بتواند هنر حرفی‌شنوی را بخوبی یاد بگیرد، به پیشرفت فرآیند یادگیری در او کمک می‌کند، موجب می‌شود تا بیشتر به علائم هشدار توجه کند، به او کمک می‌کند تا با شما و معلمانش و سایر بزرگتر‌هایی که از او انتظار می‌رود تا به آنها احترام بگذارد، بهتر کنار بیاید و همچنین به او کمک می‌کند تا دوستان بهتری پیدا کند. استراتژی‌های ساده‌ای وجود دارد که اگر به طور مداوم از آنها استفاده کنید، کودک شما مهارت‌های لازم برای تبدیل شدن به یک «شنونده خوب» را فرا می‌گیرد. فراموش نکنید که هیچ‌گاه برای آموزش دادن به کودک زود نیست. ممکن است یک کودک در این سن نتواند بخوبی یک کودک 5 ساله به حرف‌های شما گوش بدهد؛ اما باز هم می‌تواند تا حد زیادی حرف‌شنوی داشته باشد.

توجه کودک را به خود جلب کنید

همه پدر و مادرها دیر یا زود می‌فهمند که حرف زدن با کودک در حالتی که مثلا شما ایستاده‌اید و او روی زمین نشسته است، بندرت اثر مناسب را بر کودک می‌گذارد، البته اگر شما از یک اتاق دیگر شروع به حرف یا داد زدن بکنید، نتیجه کمتری خواهید گرفت. جلوی کودک روی زمین بنشینید یا او را بغل کنید تا بتوانید مستقیما در چشمانش نگاه کرده و توجهش را به خودتان جلب کنید.

برخورد مثبت داشته باشید

به رفتار مناسب فرزند خود توجه كنید و در همان لحظه از آن تعریف كنید . سپس از او درخواست نمایید ( یا او را راهنمایی كنید ) تا فعالیت بعدی را انجام دهد . در این روش برای هر كاری كه كودك درست انجام می دهد امتیازی قائل شوید ،  به نوعی كه گویی جادویی در كار است ، او به طور باور نكردنی ، درخواست های بعدی را اجابت می كند.  به طور مثال به او بگویید :آفرین كه یك لیوان شیر خوردی . حالا بیا كمی تخم مرغ بخور .

فرزند خود را دوباره راهنمایی كنید

فرزند خود را به سمت رفتار پسندیده هدایت كنید . اگر او به چیزی دست می زند كه  نباید  دست بزند ، به او بفهمانید كه دقیقاً چه چیزهایی را می تواند لمس كند یا بردارد . اگر او روی مبل بالا و پایین می پرد ، به جای اینكه او را سرزنش كنید ، جایی را كه می تواند جست و خیز كند  به او نشان دهید.

فرزند خود را برای حضور در جمع آماده كنید

اگر فرزند شما در حضور دیگران بد رفتاری كند ، باعث خجالت شما می شود و افرادی كه شاهد خرابكاری او هستند رنجیده می شوند . در این زمان اگر به او بگویید " ساكت بنشین "، معمولاً رفتارش بهبود نمی یابد .

قبل از هر وضع جدیدی همچون سوار شدن به هواپیما یا حضور در جشن تولد ، موقعیت را برای  او شرح دهید و انتظارات واقعی خود را بیان كنید . به طور مثال بگویید :وقتی فردا به جشن تولد می رویم ، از تو انتظار دارم شلوغ نكنی و هنگامی كه دوستت كادوهایش را باز می كند ، بنشینی و تماشا كنی.

به كودك كمك كنید كه كمی جلوتر را ببیند

بچه ها در هر موقعیتی كه قرار دارند ، رویدادهای بعدی را نمی بینند و فقط در لحظه زندگی می كنند . برای همین ، هنگام گــذر از مرحله ای دیگر ، دچار مشكل می شوند . بنا براین بهتر است هنگامی كه می خواهید او را از جایی كه دوست دارد به جای دیگری ببرید ، ابتدا پنج دقیقه قبل او را مطلع كنید كه تا چند لحظه دیگر باید اینجا را ترك كنید . اگر بی خبر دست او را بگیرید و به جای دیگری ببرید باعث آزار او می شوید .

گاهی بعضی امور را به كودك یادآوری كنید

بچه ها به راحتی ممكن است چیزی را فراموش كنند . این وظیفه شماست كه بعضی موارد را به آنها تذكر دهید . مثلاً اگر كودك شما فراموش كرد به دستشویی برود . باید با مهربانی به او بگویید " وقت دستشویی" رفتن است . یك كلمه ی یاد آوری برای او بسیار مفید خواهد بود.

 حرف خود را واضح، ساده و مقتدرانه بگویید

اگر شما حرف زدن درباره یک موضوع را بیش از حد کش بدهید،‌ کودک چندان توجه نخواهد کرد. اگر کلمات زیادی را به کار ببرید، کودک قادر نخواهد بود به مفهوم حرف‌های شما پی ببرد. از طرفی نیز برای کودک روشن کنید که روی حرف خود ایستاده‌اید و آن را اجرا می‌کنید، مثلا اگر از او کاری خواستید و انجام نداد  و به او گفته اید در صورت انجام ندادن آن کار ، او را در اتاقش برای نیم ساعت قرار می‌هید، حتما این کار را انجام دهید.

علت انجام هر كاری را برای كودك توضیح دهید

همانطور كه شما و فرزندتان در حال مسواك زدن هستید ، برای آگاهی او توضیح دهید كه چه كار می كنید و چرا . مثلاً بگویید : " ببین من خمیر دندان را به تمام دندانم می رسانم . می خواهم همه ی جوجوهایی كه آنجا زندگی می كنند را در بیاورم . حالا با آب ، دهانم را می شویم ، غرغره می كنم و بعد آب دهانم را بیرون می ریزم . بیا با هم این طوری مسواك بزنیم.

با اشتباهات‌ کودک، برخورد مناسبی داشته باشید

این‌که والدین چگونه با اشتباهات کوچک فرزندان کنار می‌آیند، از ریختن شیر گرفته تا شکستن اسباب‌بازی، می‌تواند منجر به دوستی و اعتماد بین آنها و فرزندانشان شود یا سبب فاصله و خصومت گردد. گاهی فرزندانتان کارهایی می‌کنند که شما باید تحمل کنید البته خیلی سخت است؛ ولی برخورد خشونت‌آمیز به آنها یاد نمی‌دهد چگونه رفتارشان را تصحیح کنند. اگر با فریاد بگویید: «فورا آن را تمیز کن»، عمل تمیز کردن نه الزام منطقی عملش بلکه بیشتر شبیه تنبیه به نظرش می‌رسد. نحوه برخورد فرزندتان با راه‌حل انتخابی شما مهم است. متوجه باشید که هیچ سرزنشی در کار نباشد فقط به طور ساده بیان موقعیتی باشد که نیازمند اصلاح است. اگر اتاق درهم و برهم فرزندتان شما را ناراحت می‌کند، به جای این که بگویید: «اتاقت را مرتب کن وگرنه...» بگویید: «یا الان مرتب کن و یا تا ده دقیقه بعد، انتخاب با خودت است.» والدین اغلب به استفاده از تهدیدهای توخالی روی می‌آورند که تاثیر چندانی بر بچه‌ها ندارد. به نظر می‌رسد نتیجه این نوع برخورد، افزایش کشمکش است که می‌تواند بسرعت شدت یابد.

از دادن اولتیماتوم اجتناب ورزید. سعی کنید که همیشه بر وجه مثبت کار تاکید کنید، مثلا بگویید اگر اسباب‌بازی‌ها و لباس‌هایت منظم باشد، اتاقت خیلی قشنگ می‌شود و با دادن انتخاب محدودی به فرزندانتان در مورد زمان انجام این کار در واقع از برخورد و درگیری با او پرهیز می‌کنید.

احساسات‌ خود را کنترل کنید

به اعتقاد روانشناسان علوم تربیتی، هنگامی‌که والدین عصبانی هستند فرزندان خود را شدیدا تنبیه می‌کنند و بیشتر از قبل مورد آزار زبانی و بدنی قرار می‌دهند. گاهی اوقات به جای خشونت و رفتار خصمانه باید آرامش خود را حفظ کنیم. نفس عمیقی بکشیم و تا 10 بشماریم. اساسا تربیت یعنی آموزش رفتار صحیح به کودکان، اما اگر شما عصبی یا احساساتی باشید، نمی‌توانید آموزش را به طور موثر انجام دهید. مثلا به جای این که به کودک خود حمله کنید و حرف ناشایستی به او بزنید، بهتر است یک لحظه صبر کنید. بعد با آرامش از او بپرسید: اینجا چه خبر است؟ همه کودکان به راهنمایی والدین برای شناخت رفتار پسندیده نیاز دارند.

فرآوری: نسرین صفری

بخش خانواده ایرانی تبیان

منابع:چاردیواری/بیتوته