فوق تخصص ریخت و پاش
یکی از انتظاراتی که پدر و مادرها از فرزندان خود دارند، داشتن نظم و ترتیب در فعالت های شخصی شان است، اما گاهی شرایطی به وجود می آید که کودک از زیر بار مسئولیت خود شانه خالی می کند و همین عامل سبب درگیری و ناراحتی بین والدین و فرزندان می شود. گاهی برخی مادران اذعان می کنند که من هر چه قدر به فرزندم می گویم وسایل شخصی ات را سر جایش بگذار، هر روز صبح تختت را مرتب کن یا اتاقت را همیشه مرتب نگه دار، انگار تأثیری ندارد. من همیشه با یک اتاق شلوغ روبرو می شوم و این باعث می شود روحیه من تا آخر شب خسته و خراب باشد.
به راستی چه می شود که کودک ما دوست ندارد اتاقش را مرتب نگه دارد یا وسایل خود را سر جایش قرار دهد؟ چرا این همه درگیری و تنش بین والد و فرزند بر سر عدم احساس مسئولیت کودک به وجود می آید؟ یادگیری چند مهارت ظریف چه از طرف والدین و چه از طرف کودک می تواند این معضل رایج را حل نماید.
انتظار شما از تمیز بودن چقدر معقول است؟
برخی از والدین انتظارات نامعقولی از فرزندان در زمینه تمیز بودن اتاقشان دارند. با خود بیندیشید آیا اتاق فرزندتان آنقدر شلوغ است که به سختی می توان در اتاق راه رفت؟ آیا به اندازه ای شلوغ است که نمی توان یک وسیله خاص را به راحتی پیدا کرد یا به قدری شلوغ است که وقتی مهمان وارد اتاق او می شود مایه خجالت است؟ سوالی از این قبیل و پاسخ مثبت به آن نشان دهنده انتظارات معقولانه شما از تمیزی است. اما اگر توقع شما بالاتر از این ها است، باید سخت گیری خود را کاهش دهید و آن را به سطح واقع بینانه ای برسانید. قبل از ارائه راهکار یادتان باشد که هیچ وقت اتاق فرزندتان را تمیز نکنید. چرا که این کار باعث می شود کودک همیشه با یک اتاق تمیز روبرو شود و نیازی برای تمیز کردن اتاق در خود احساس نکند.
تکالیف مرتب بودن را جزیی کنید
وقتی قرار است مهارتی را به فرزندتان آموزش دهید حتما آن را به شکل کاملا شفاف و روشن در آورید. مثلا گفتن این جمله که برو اتاقت را مرتب کن، خیلی کلی و مبهم است. بنابراین در ابتدای امر یک لیست حداکثر پنج موردی از آنچه که دقیقا از کودک تان انتظار دارید، تهیه کنید و آن را به دیوار اتاقش نصب نمایید. این لیست باید دقیقا در کجا، چه چیزی و چه زمان را مشخص کرده باشد. مثلا صبح قبل از بیدار شدن از خواب پالتو، شال گردن و پلیورت را به رخت آویز، آویزان کن یا بعد از شستن دست و صورت و خوردن صبحانه کتاب و خودکار و مدادهایت را مرتب کن و آن ها را در کتابخانه قرار بده.
تنبلی های کودک را با برچسب مجسم و مرئی کنید
پانزده دقیقه بعد از اینکه به فرزندتان زمان موارد را گفتید، فرصت داده و پس از آن به کنترل آنچه که از او خواسته اید اقدام کنید. سپس هر چیزی را که در لیست قید کرده اید و او نسبت به مرتب کردن آن کوتاهی کرده جمع آوری کرده و آن را در یک کمد به نام انباری انبار کنید. بر روی هر کدام از وسایلی که جمع آوری می کنید، برچسب انبار را بچسبانید. تاریخ جمع آوری و تاریخ بازگشت را که دو روز بعد از جمع آوری محسوب می شود نیز بر روی آن قید کنید. این کار به آن دلیل است که وقتی فرزند شما به آن وسیله ای که انبار شده نیازمند شد، متوجه می شود تا دو روز آینده نمی تواند به آن دسترسی داشته باشد.
از محرک تشویق به جا استفاده کنید
یادتان باشد اگر کودک تان وسیله ای را مرتب کرده و در جایش قرار داده، حتما او را تشویق کنید. تنها همان کاری را مورد تحسین قرار دهید که او نسبت به انجام آن اقدام کرده است. سپس وسیله ای را که تاریخ همان روز را برای باز گردان آن از انبار قید کرده اید را خارج کرده و آن را روی تخت مرتب شده او قرار دهید. اما اگر متوجه شدید که تخت نامرتب است یا کف اتاق هم چنان شلوغ است، تاریخ بازگرداندن وسیله را که قرار بوده در همان روز آن را برگردانید را تمدید کرده و تاریخ فردای آن روز را بزنید.
سه گام در مواجهه با اتاق نامرتب کودک
اولین باری که ملاحظه کردید اتاق کودک نامرتب و شلوغ است به او بگویید دوست دارم تخت خود را بهتر از این مرتب کنی یا کتاب و دفترهایت را در کشوی میزت قرار دهی. یعنی آنچه را که او اشتباه انجام داده، برایش روشن کرده و روش درست انجام دادن آن را توضیح دهید. اگر برای بار دوم متوجه شدید که هنوز فرزندانتان به آنچه که مورد توافق شما و او بوده توجهی نکرده او را فرا بخوانید و به او بگویید حاصل کارش مورد قبول تان نیست و در ادامه به او یادآور شوید برای به اتمام رسیدن کار تنها پنج دقیقه به او فرصت می دهید. اگر برای سومین بار ملاحظه کردید که همچنان اتاقش نامرتب است، آن کارها را انجام نشده تلقی کنید، این بار دیگر نیازی به توضیح دادن نیست. وسایل را در انباری نگه دارید. اگر فرزندتان وارد بحث شد و از شما دلیل آن را خواست تنها بگویید "همین است". چنانچه کودک شما خواست در رابطه با عملکرد خود توضیحی دهد، بحث خود را به زمان دیگری موکول کنید. چرا که در آن لحظه باید از قوانینی که گذاشته شده، پیروی کند.
از اهرم گواهی فراغت سود ببرید
اگر فرزندتان چهار روز متوالی اتاق و آنچه را که قید شده است مرتب در جای خود قرار داده گواهی اتاق تمیز درست کرده و آن را به دیوار اتاق او نصب کنید. اما به محض نامرتب شدن اتاق آن را از دیوار بردارید. چنانچه بعد از گذشت حداقل دو هفته شاهد اتاقی مرتب از او بودید قوانین نصب شده از دیوار را برداشته و تمام وسایل موجود در انبار را بازگردانید و گواهی فراغت را در اتاق او نصب کنید. به او یادآور شوید که فعلا برنامه متوقف می شود. ولی گاه گاهی اتاق او را کنترل خواهید کرد. به او بگوید که این کار تا زمانی ادامه می یابد که اتاق او خوب و منظم باشد.
برای شنیدن سخنان استاد دهنوی در باره ی آموزش نظم به بچه ها اینجا کلیک کنید.
شکوفه شیبانی
بخش خانواده ایرانی تبیان
مطالب مرتبط:
