تبیان، دستیار زندگی
امتناع از مدرسه رفتن در کودکی می تواند یک عامل خطر ساز برای بروز رفتارهای پر خطر در دوره نوجوانی مانند خشونت، سو مصرف مواد و...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

کابوسی به نام مدرسه

امتناع از مدرسه رفتن در کودکان

امتناع از مدرسه

امتناع از مدرسه یک مسئله جدی سلامت روانی و جسمانی برای بسیاری از کودکان است. غیبت از مدرسه می تواند در آینده یک عامل خطر برای بروز رفتارهای پرخطر در دوره نوجوانی مانندخشونت، سوء مصرف مواد و...شود.

اگر غیبت‌های غیرقابل توجیه به صورت مزمن ادامه یابد ممکن است به باز ماندن کودک  از تحصیل و پیامدهای ناشی از آن نظیر محرومیت‌های اقتصادی، مشکلات شغلی و اجتماعی و روانپزشکی در بزرگسالی منجر شود. رفتار امتناع از مدرسه طبق تعریف عبارت است از امتناع کودک از حضور در مدرسه و یا مشکل برای ماندن در محیط مدرسه برای تمام روز یا قسمتی از روز.

این تعریف موارد زیر را در بر می‌گیرد:

-  کودکانی که به طور کامل از مدرسه غیبت می‌کنند.

- آنها که ابتدا در مدرسه حضور می یابند اما سپس در طول ساعات مدرسه، آن را ترک می‌کنند.

-  آنها که با مشکلات رفتاری نظیر بدخلقی‌های صبحگاهی یا مشکلات روانی‌ـ جسمانی در مدرسه حضور می‌یابند.

-  آنها که استرس نامعمولی را در طول ساعات مدرسه نشان می‌دهند و به مراقبان خود التماس می‌کنند که مدرسه را ترک کنند و در خانه بمانند.

در ضمن توجه داشته باشید که بین امتناع از مدرسه به دلیل ترس و اضطراب و فرار از مدرسه باید تمایز قائل شویم.

اگر امتناع از مدرسه رفتن به صورت مزمن ادامه یابد ممکن است به باز ماندن کودک  از تحصیل و پیامدهای ناشی از آن نظیر محرومیت‌های اقتصادی، مشکلات شغلی و اجتماعی و روانپزشکی در بزرگسالی منجر شود

فرار از مدرسه (یا مدرسه گریزی) به موارد زیر اشاره دارد:

غیبت‌های غیرقانونی و پنهانی از مدرسه بدون اطلاع والدین؛ غیبت‌های مرتبط با مشکلات تحصیلی؛ غیبت‌های مرتبط با شرایط اجتماعی نظیر فقر و بی‌خانمانی.

برای امتناع از مدرسه دلایل مختلفی در مطالعات مختلف ذکر شده است که هر کدام به تنهایی و یا در کنار یکدیگر می‌تواند علت امتناع از مدرسه در کودک باشد.

- احتمالاً یک آمادگی ژنتیکی برای رشد مشکلات هیجانی و اضطراب شامل امتناع از مدرسه وجود دارد. اگر پدر یا مادر کودک دچار مشکلات اضطراب باشند، کودک به احتمال بیشتری به مشکلات اضطرابی مبتلا خواهد شد.

-  امتناع از مدرسه رفتن و مشکلات حضور در مدرسه ممکن است ناشی از یک بیماری روانپزشكی باشد. این بیماریها عبارتنداز: اضطراب جدایی، افسردگی، بی اعتنایی مقابله‌ای، اختلال سلوك و..

- برخی کودکان اجتناب کننده از مدرسه انتظارات پایینی دربار? مهارت‌های خود برای مقابله و کنار آمدن با مسائل و مشکلات دارند. این کودکان وقتی در موقعیت‌های مبهم یا تهدید کننده (مثل محیط مدرسه، پرسش کلاسی، فعالیت‌های خاص در مدرسه و... قرار می‌گیرند دچار اضطراب می‌شوند.

مدرسه هراسی

- نحوه برقراری پیوند کودک با مدرسه نیز می‌تواند در شروع امتناع از مدرسه نقش داشته باشد.  منظور از پیوند كودك با مدرسه، احساس نزدیكی دانش‌آموز نسبت به مدرسه و احساس رضایت وی از تأمین نیازهای تحصیلی، اجتماعی، و... می‌باشد.  عوامل مربوط به پیوند كودك با مدرسه عبارتند از: ادار? مثبت کلاس درس، شرکت در فعالیت‌های فوق برنامه و قبول نظم و مقررات مدرسه. اگر کودک در مدرسه احساس امنیت نداشته باشد، از ارزش و احترام برخوردار نباشد، مورد آزار و اذیت دیگر شاگردان یا پرسنل مدرسه قرار گیرد، احتمال عدم حضور در مدرسه بیشتر می‌شود.

صرف نظر از علت‌های نخستین امتناع از مدرسه، کاهش اضطراب کودک از طرق ذیل می‌تواند در نقش یک پاداش یا تقویت کنند? مثبت (عاملی که باعث افزایش یک رفتار می‌شود) عمل کند و باعث تداوم مشکلات کودک در زمینه امتناع از مدرسه گردد.

1. زمانی که کودک از رفتن به مدرسه امتناع می‌کند، در واقع از عواملی که مربوط به مدرسه است و باعث ایجاد اضطراب در کودک می‌شود اجتناب و دوری می‌کند. این مسئله امتناع را تشدید می‌كند.

اگر کودک به هر دلیلی در خانه ماند، وی را از فعالیت‌های سرگرم کننده نظیر بازی، تماشای تلویزیون و... محروم کنید. بهتر است کودک در جایی خارج از خانه که چندان مورد علاقه اش نیست بماند تا برای ماندن در خانه تشویق نشود.

2. وقتی کودک به مدرسه نمی‌رود در واقع از موقعیت‌های اجتماعی ناراحت کننده و ارزیابی کننده در مدرسه دور می‌شوند. مثلاً کودکان یا نوجوانانی که خجالتی هستند و در همکاری و ارتباط با همسالان و یا اشخاص دیگر در مدرسه مشکل دارند و یا مشکلاتی در زمینه‌های امتحان، پرسش شفاهی، کنفرانس‌های شفاهی در مقابل دانش آموزان دیگر، عملکردهای ورزشی و... دارند، دراین دسته جای می‌گیرند. این کودکان ممکن است احساس طرد شدن از همسالان بکنند.

3. مورد پاداش دهند? دیگر در کودکان امتناع کننده از مدرسه عبارت است از کسب توجه از اشخاص مهم بخصوص والدین. در این مورد، مدرسه به خودی خود، نامطلوب نیست اما کودک ترجیح می‌دهد تا در خانه یا محل کار والدین بماند. این کودکان ممکن است رفتارهایی مثل بدخلقی، شکایت‌های جسمانی اغراق شده و فرار از مدرسه را نشان دهند. ممکن است آنها دچار بیماری اضطراب جدایی یا لجبازی مقابله‌ای نیز باشند.

شیطنت

4. چهارمین تقویت‌کننده (عامل پاداش دهند? مطلوب) عبارت از این است که کودک از مدرسه امتناع می‌کند تا فعالیت‌های جذاب تر خارج از مدرسه نظیر تماشای تلویزیون، بازی کامپیوتری، وقت گذراندن با دوستان یا رفتن به مهمانی و... را انجام دهد.

توصیه‌هائی برای والدین

-  والدین باید بعد از یک فعالیت لذت بخش، ساعات محدودی را با کودک در مدرسه حضور یابند.

-  کودک را به ازای هر بار بیشتر ماندن در مدرسه تشویق کنید.

-  می‌توانید برای وی جوایزکوچکی را در قبال رفتارهای مثبت او در نظر بگیرید.

-  کودک را بوسیل? سرزنش، تحقیر، تنبیه بدنی و... مجبور به حضور در مدرسه نکنید.

- در فرستادن کودک به مدرسه آرام و با ثبات باشید.

-  از بحث‌های طولانی و گیج کننده با کودک بپرهیزید.

-  در مورد فرستادن کودک به مدرسه، تردید و دودلی به خود راه ندهید.

-  کودک را در ساعات مدرسه به نزد پزشک نبرید.

-  اگر کودک به هر دلیلی در خانه ماند، وی را از فعالیت‌های سرگرم کننده نظیر بازی، تماشای تلویزیون و... محروم کنید. بهتر است کودک در جایی خارج از خانه که چندان مورد علاقه اش نیست بماند تا برای ماندن در خانه تشویق نشود.

-  اگر کودک به دلایل بیماری در خانه مانده است، سعی کنید او را در رختخواب نگه دارید. به او بگویید که بیمار است و باید استراحت کند.

-  مواردی كه كودك از طرد شدن توسط سایر بچه‌ها در مدرسه ترس دارد از طریق بازی نقش، مهارت‌های دوست‌یابی را با او تمرین كنید.

-  كودك خود را با سایرین مقایسه نكنید.

منبع: انجمن روانپزشکی کودک و نوجوان

تنظیم برای تبیان- مریم عطاریان

مقالات مرتبط

می خوام خودی نشون بدم

ورود کابوس ممنوع

تازگی ها اومده توی خونمون

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.