درباره رادیواکتیویته بیشتر بدانیم(1)
رادیواکتیو در طبیعت
رادیواکتیو بخشی از طبیعت محیط زیست ما است. زمین امروزی ما شامل همه عناصر شیمیایی پایدار از کم جرم ترین یعنی هیدروژن تا بیشترین جرم مانند سرب و بیسموت می باشد. هر عنصری که عدد اتمی(Z) آن از بیسموت بیشتر باشد، رادیواکتیو است. همچنین، زمین حاوی انواع رادیو ایزوتوپ های قدیمی با عمر طولانی است که تا به امروز مقدار زیادی از آنها باقی مانده اند.
سه عنصر با جرم بسیار زیاد توریم-232( با نیمه عمر 14.1 بیلیون سال)، اورانیم-235(با نیمه عمر 700 میلیون سال) و اورانیم-238 (با نیمه عمر 4.5 بیلیون سال) با واپاشی زنجیره های کامل مشتمل بر واپاشی های آلفا و بتا، به ترتیب به عنصرهای پایدار سرب-208، سرب 207 و سرب206 ختم می شوند.
یکی از محصولات میانی زنجیره واپاشی اورانیم-238، رادون-222 با نیمه عمری برابر 3.8 روز است. رادون مسئول سطوح بالای تابش زمینه ای رادیواکتیویته در قسمت های زیادی از زمین است.
علت اصلی آن هم این است که رادون گاز است، و از منابع زمینی و سرداب های متروکه، که عمدتا ممکن است با تراکم بیشتر هم وجود داشته باشد به داخل خانه ها نفوذ می کند.
بنابراین دنیای ما از ابتدای خلقت تاکنون، رادیواکتیو بوده است. در طبیعت بالغ بر 60 گونه رادیونوکلویید یافت می شود، و آنها را می توان در سه گروه اصلی قرار داد.
1-بدوی: رادیونوکلوئیدهایی که قبل از خلقت زمین وجود داشته اند.
2-کیهان زادی:رادیونوکلوئیدهایی که در اثر برهم کنش های پرتوهای کیهانی پدید آمده اند.
3-انسانی:رادیونوکلوئیدهایی حاصل فعالیت انسان در طبیعت هستند.
رادیونوکلوئیدها به طور طبیعی در آب، خاک و هوا یافت می شوند. آنها حتی در بدن ما انسان ها، به عنوان محصولی از طبیعت نیز یافت می شوند. همه روزه، رادیونوکلوئیدهایی را که در آب، هوا و غذا هستند را می بلعیم و استنشاق می کنیم.
رادیواکتیو طبیعی در سنگها و خاکی که سیاره ما را تشکیل می دهند، در دریاها و اقیانوس ها و حتی در لوازم خانه ما وجود دارند. هیچ جایی در زمین وجود ندارد که عاری از رادیواکتیویته باشد.
عناصر رادیواکتیو یا تابش زا، اغلب ایزوتوپ های رادیواکتیو یا رادیونوکلویید و یا نوکلویید خوانده می شوند. امروزه بیش از 1500 نوع رادیونوکلویید شناخته شده است. معمولا رادیونوکلوییدها بر اساس عنصر و وزن اتمی شناخته می شوند. مثلا هیدروژن رادیواکتیو یا تریتیم با وزن اتمی 3 بصورت هیدروژن-3 نشان داده می شود. برای مثال، اورانیم هم با وزن اتمی 235 به صورت کوتاه شده به شکل U-235 نشان داده و یا نوشته می شود.
توجه: بسیاری از واحد هایی که در علوم به کار می روند، یا به واحدهای کوچکتری شکسته می شوند و یا بر حسب اضعاف آن ها و با پیشوندهای مشخص و استانداردی ذکر می شوند. برای مثال یک بکرل برابر است با 1000 بکرل، یک میلی راد برابر است با یک هزارم راد و یک میکروم برابر است با یک میلیونیوم رم.
نانوگرم برابر است با 10 به توان منهای 9 گرم و یک پیکو کوری برابر است با 10 به توان منهای 12 کوری.
تهیه کننده: محسن مرادی
