نور هم آلوده شد

بسیاری از ساکنین شهر های بزرگ تصور می کنند که کم فروغی ستاره ها در شهر حاصل آلودگی هواست. اینان ناخودآگاه تقصیر هر معضل زیست_ محیطی را به گردن هوا می اندازند، چرا که آلودگی آن مشهودتر از دیگر عوارض است. برای یافتن علت اصلی، می توان اینگونه تصور کرد تنها چیزی از جنس خود ستاره یعنی نور می تواند دیدار آن را مختل نماید. چیزی شبیه نور خورشید، نور ماه و یا ....

بله، نورهای مصنوعی ساخته دست بشر. منابع نورهای طبیعی هر کدام در جای خود وظیفه ای داشته و معقول به نظر می رسند اما به نظر می رسد تمام مشکلات بعد از اختراع ادیسون (لامپ) آغاز گردید و بدین گونه آلودگی نوری پدید آمد.

آلودگی نوری چیست؟

هر گاه با نور مصنوعی رفتار نادرست و غیر استاندارد صورت گیرد آلودگی نوری پدید می آید. در حقیقت اگر اعتقاد به میانه روی در مصرف هر چیز داشته باشیم، استفاده از نور نیز حد و اندازه خود را دارد. پس استفاده بیش از اندازه از نور تولید آلودگی نوری می كند. در واقع نورهای مصنوعی كه در زمان یا مكان نامناسب از استاندارد خود خارج شده و با كیفیت نامطلوب محیط زیست و آسمان شب را آزاردهنده و آلوده می سازد را آلودگی نوری می نامیم.

تاریخچه

اولین مطالعات در مورد آلودگی نوری در حدود 36 سال پیش در زمینه افزایش روشنایی آسمان شب، به وسیله ستاره شناسان انجام گرفت. چرا كه پیش از محسوس بودن این افزایش روشنایی برای سایر افراد، تجهیزات دقیق علم نجوم (تلسكوپ ها) متوجه چنین شرایطی شده بودند. كشورهایی مانند ایتالیا، كشورهای اروپای شرقی، آمریكا و استرالیا از پیشتازان كنترل این آلودگی هستند. به طوری كه اولین گردهمایی بین المللی در سال 1995 میلادی در ایتالیا با موضوع "آلودگی نوری، ابعاد و احتمال وقوع" برگزار گردید و به فاصله دو سال اولین قانون محلی در همان كشور به تصویب رسید.

تجربه شما

حتماً شما آلودگی نوری را در زندگیتان تجربه كرده اید. هنگامی که در کویر یا منطقه ای هستید که از دسترس بشر به دور مانده است، در شب، آسمان پرستاره ای را نظاره می کنید که تا به حال آن را در شهرتان مشاهده نکرده اید. این موضوع همان آلودگی نوری در شهرها را نشان می دهد که مانع از درخشش ستارگان در آسمان می شود.

ما به نور لامپ‌ها تنها به حدی نیاز داریم كه با زاویه تابش مناسب محیط اطرافمان را روشن کند نه آسمان بالای سرمان را! چرا كه در چنین شرایطی فضای تاریك و ظلمانی آسمان با نوری غیر طبیعی و مزاحم آلوده می‌شود. همچنین بسته به نوع لامپ از 30 تا 40 درصد اتلاف انرژی به همراه دارد. البته در شهر های بزرگ ذرات معلق آلودگی هوا، مانند آینه ای این نورهای را به سوی زمین باز می تاباند و موجب تشدید آلودگی نوری می شود.

اثرات آلودگی نوری بر انسان

قرار گرفتن طولانی مدت انسان در زیر نور مصنوعی به علت وجـود اشـعه مادون قـرمز و فـرابنفـش باعـث آسیب های چشـمی می گردد. نورهای مزاحمی مانند نورهایی كه از پنجره در هنگام خواب وارد اتاق می شود باعث بروز استرس و كاهش تمركز فكر در انسان می شود و در دراز مدت باعث تضعیف دستگاه ایمنی بدن و افـزایش احتمـال ابتلا به انـواع سرطـان از جمله سرطان های پوستی، جوش زدگی، رنگ پریدگی و سرطان سینه در زنان می گردد.

از انواع دیگر آلودگی نوری می‌توان به خیرگی اشاره كرد. هنگامیكه پرتو مستقیم یك منبع نور با شدت زیاد در محور دید عابرین یا رانندگان قرار می‌گیرد این پدیده رخ داده و سبب كم شدن دید و ناراحتی عابرین و رانندگان می شود و خطر تصادفات را در هنگام رانندگی افزایش می دهد. چراغ های تزئینی که شهرداری ها در کنار خیابان ها به جهت ایجاد زیبایی مصنوعی به کار می برند نیز می تواند باعث خیرگی و یا خستگی چشم راننده گردد. در حقیقت به جز آسفالت خیابان و تابلوهای راهنمایی، راننده نباید هیچ نور دیگری را در میدان دید خود ببیند. این یعنی توجه به زاویه و مقدار تابش.

همچنین نور بیش از اندازه، آستانه تحمل و ساعت درونی بدن را كه كنترل كنـنده سیستم های زیسـتی و ریتـم های رفتـاری است، كاهـش داده و موجب افسردگی نیز می گردد.

در شهر های بزرگ به دلیل میزان بالای نور مصنوعی پراكنده شده در جو، ‌امكان دیدن ستارگان و طبیعت آسمان شب برای ساكنان آن وجود ندارد همچنین ستاره شناسان مجبورند مسافت های بسیاری را پیموده تا به آسمانی تاریك و عاری از هر نوع نور آزاردهنده دست پیدا كنند. مبارزه با آلودگی نوری هدف تاریکی مطلق در شهر ها و دیدن کهکشان راه شیری را دنبال نمی کند، بلکه انتظار دارد گنبد نورانی شهر در فاصله 200 کیلومتری، افق آسمان رصدگر را از بین نبرد.

ای کاش انسان ها دریابند که طبیعتی غیر از درخت و رود و دریا نیز وجود دارد و تنها کافی است کمی سرشان را بالا گرفته تا جهان شگفت انگیز ستارگان، دانه های دلشان را صیقل بخشد. کافی است خاطرات پدرانشان را برای شمردن شهاب ها تا پاسی از شب بشوند تا برای دیدن آسمانی روحانی لحظه شماری کنند.

نویسنده: سید حامد میرزاخلیل

منبع: Lightpollution.ir

تنظیم برای تبیان: م.ح.اربابی فر