منظومه ی شمسی در مرحله ی جنینی

در حدود 5 میلیارد سال پیش، ابری از گاز و غبار در فضای میان ستاره ای متراکم شد و با انقباض منطقه مرکزیش، خورشید اولیه را شکل داد. صفحه ای از مواد به نام سحابی خورشیدی ، آن را احاطه کرده بود. این صفحه در فاصله ی بسیار زیادی گسترده شده بود، حتی دهها بار دورتر از مدار چرخش پلوتو. دمای مرکز که بسیار داغ بود، کمی سردتر شد و

این اتفاق باعث گردید که ترکیبات شیمیایی نهایی برای شکل گیری سیارات از مواد درون سحابی بوجود بیایند. در قسمتهای چگال تر سحابی خورشیدی، ذرات کوچک غبار که با یخ پوشانده شده بودند، بر اثر چرخش بدور خورشید با هم دیگر برخورد می کردند و به هم می چسبیدند و تکه های بزرگتری را بوجود می آوردند. این تکه ها آنقدر به هم برخورد کردند و آنقدر رشد کردند که قطرشان به یک کیلومتر رسید. در این حالت می توانستند اجرام بیشتری را با نیروی جاذبه به سوی خود جذب کنند و بدین ترتیب به رشد خود با سرعت بیشتری ادامه دهند و به چندین کیلومتر برسند. این تکه های بزرگتر با هم برخورد می کردند و بسته به سرعت و جرمشان، بر اثر برخورد تکه تکه می شدند یا با هم ترکیب گشته و تکه ی بزرگتری را می ساختند. در نهایت صدها جسم به اندازه ی ماه شکل گرفتند که با برخورد و ترکیب آنها با یکدیگر سیارات بوجود آمدند. قسمتهای بیرونی تر سحابی چگالی کمتری داشت و مواد با سرعت کمتری می چرخیدند. در نتیجه در فواصل دور از خورشید زمان زیادی لازم بود تا تکه ها با هم برخورد کنند و اجسام بزرگی به اندازه ی سیارات بسازند و در فواصل دور تر از مدار پلوتو، دیگر چنین اجسامی شکل نگرفتند.

در نزدیکی خورشید اولیه، دما بسیار بالا بود و در نتیجه آب و دیگر مواد شکل نگرفتند و اگر هم حضور داشتند از روی سطح ذرات غبار تبخیر شدند. اجسام موجود در این منطقه از سحابی که از سیلیکاتها ساخته شدند، سیارات صخره ای را بوجود آوردند: عطارد، زهره، زمین و مریخ. این سیارات در حدود فقط چند میلیون سال به سرعت شکل گرفتند. چرا که آنها به خورشید جوان نزدیک بودند . باد خورشیدی که با قدرت زیادی از ستارگان جوان به سمت بیرون فوران می کرد، به سرعت شروع کرد به هل دادن مواد درون سحابی به سمت بیرون.

مولکولهای آلی در سحابی اولیه

در فواصل دورتر از خورشید، یخ آب پایدار است و مشتری و زحل شکل گرفتند. زمانی که هسته ی سنگی آنها به اندازه ی کافی بزرگ شد، نیروی جاذبه ای ایجاد کرد که گازهای موجود در فضای درون سحابی را قبل از آنکه توسط باد خورشیدی به اطراف پخش شود، به سمت خود جذب کرد. محصول این فرایند یک هسته ی سنگی زمین- مانند بود که توسط توده ی عظیمی از گازهای هیدروژن و هلیوم احاطه شده است. حتی دور تر از این قسمتها ، در دماها و چگالی های کمتر، یخ های دیگری بوجود آمدند که توسط عناصر فراوان تری که در دسترس بودند، ساخته شدند، مانند موادی با پیچیدگی نسبتاً کمتر: آمونیاک (NH₃)، متان (CH₄)، و دی اکسیدکربن (CO₂). در حالیکه آب در دمای صفر درجه یخ می بندد، آمونیاک در 33- درجه، دی اکسیدکربن در 57- و متان در دمای بسیار سرد 182- درجه. ترکیبات آمونیک برای بارورساختن گیاهان مورد استفاده قرار می گیرد. از آنجا که

آمونیاک حلال خوبی است، برای ساختن مواد شوینده نیز کاربرد دارد. متان یک گاز سوختنی است، که اصلی ترین بخش گاز طبیعی را تشکیل می دهد. متان همان گازی است که در خانه برای پختن غذا استفاده می کنیم. باکتری ها این گاز را در اعماق زمین بر اثر تجزیه ی مواد گیاهی تولید می کنند. دی اکسیدکربن اصلی ترین منبع کربن برای موجودات زنده است و دمای سطحی سیاره ی ما را نیز کنترل می کند. این همان گازی است که درون نوشابه های گازدار محلول شده است و با باز کردن درب آنها فش فش می کند! این ترکیبات، همه از جمله مواد مهم روی زمین هستند. حالا می بینیم که تمام این مواد درون فضای میان ستاره ای نیز وجود دارند!

منبع:

D.R.Altschuler,

ترجمه:

ا.م.گمینی