معرفی موضوعی آثار علمی شیخ مفید
شیخ مفید از چهره‌های بسیار درخشان شیعه در جهان اسلام است. ابوعلی جعفری داماد شیخ مفید نقل می‌كند كه مفید شب‌ها مختصر می‌خوابید و اكثر وقت‌ها را به نماز یا تلاوت قرآن یا مطالعه می‌گذرانید.
شیخ مفید بزرگ‌ترین دانشگاه علوم انسانی را در بغداد تاسیس كرد و شاگردان زیادی را دانشمند و محقق تربیت كرد.
آثار شیخ مفید متجاوز از دویست تألیف می‌باشد. ما در این نوشتار به ذكر برخی از حاصل عمر علمی این دانشمند بزرگ، به صورت موضوعی می‌پردازیم.
الف) علم كلام:
«اوائل المقالات»، «شرح عقاید صدوق»، «اجوبه المسائل السرویه» و «نکت الاعتقادیه»، کتابهای شیخ مفید در این بستر فکری فرهنگی است.
ب) علم فقه و اصول فقه:
او دوازده اثر فقهی: -1 احكام النساء -2 العویص -3 المسائل السرویه -4 المسائل الصاغانیه -5 المسائل الطوسیه -6 المسح علی الرجلین -7 المقنعه -8 جوابات اهل الموصل -9 خلاصه‌الایجاز -10 ذبائح اهل الكتاب -11 رساله فی‌المتعه -12 رساله فی المهر را تالیف كرد.
و كتاب ارزشمند "التذكرة باصول الفقه" را برای تنظیم مباحث اصولی نگاشت.
ج) اخلاق اسلامی:
«امالی» شیخ، از آثار ارزشمند شیخ مفید، كتاب الامالى است. این كتاب، مهمترین اثر حدیثى بر جاى مانده از مفید به شمار مى آید. داراى 387 حدیث از پیامبر اكرم (ص) و ائمه معصومین (ع) در مباحث گوناگون است. شیوه روایت در آن، به گونه املاء بوده است، بدین معنى كه روایات آرام آرام خوانده مى شده و همه شنوندگان و یا برخى از آنان، مطالب را یادداشت مى كرده اند.
در آن زمان، املاء، از طرق انتقال حدیث و دانش بوده است. املاء كنندگان غالباً از بزرگان بوده اند. در اسلام، نخستین املاء كننده، پیامبر گرامى اسلام (ص) بوده است.
د) علوم حدیث:
او همچنین دوازده اثر در علم حدیث تالیف كرد
هـ) در علوم قرآنى:
الكلام فی دلائل القرآن، وجوه اعجاز القرآن، النصرة فیفضل القرآن، البیان فی تالیف القرآن.
و) امامت:
«الافصاح فی الامامه»، «ارشاد»، «جمل»، «امالی»، «الفصول المختاره»، «تفصیل امیر المومنین علی سایر الصحابه» از آثار وی در این زمینه است. نزدیك به بیست اثر از آثار شیخ مفید پیرامون «امامت و رهبری» است.
ز) مهدویت:
بخشی از «ارشاد» کتاب «الفصول العشره فی الغیبه»، و «الجوابات فی الخروج المهدی (عج)» به همراه پنج اثر دیگر از این علامه و شیفته اهل بیت (ع) درباره حضرت بقیه الله (عج) است.
