گفت و گو با چند صاحبنظر پیرامون شخصیت و آثار استاد مطهری
سید حسن مصطفوی استاد حوزه و دانشگاه
سید حسن مصطفوی استاد حوزه و دانشگاه پیرامون شخصیت شهید مرتضی مطهری به گفتگو با خبرنگار ما نشست كه شرح آن را در ذیل میخوانید:
شما از نزدیك استاد را میشناختید؟
از آنجا كه هم من و هم شهید مطهری خراسانی بودیم و رفت و آمد خانوادگی داشتیم ایشان را میشناختم. ضمن آنكه ایشان ارادت خاصی به پدر من داشتند.
چه عاملی سبب بدست آمدن موقعیت خاص معلم شهید در بین دیگر متفكران شد؟
سه علت تامه دارد: نخست دقت نظر و فهم عمیق ایشان نسبت به مسائل فلسفی است. معتقدم كسی كه فلسفه اسلامی را بفهمد میتواند به پاسخ بسیاری از سوالات دست یابد. استاد مطهری حكمت عقلی و حكمت عملی را خوب میفهمید و تدریس میكرد.
دومین دلیل این است كه مطهری معلم بزرگی است. گاهی افراد خیلی خوب میفهمند ولی توانایی انتقال مطالب برای دیگران را ندارند. معلم باید مطالب را در سطح پایین تنزل دهد تا همه شاگردانش بفهمند. مطهری برای پا منبریها، شاگردان و متفكران و دانشمندان هریك به گونهای خاص معلم بود.
آخرین دلیل این است كه مطهری معتقد به دین بود. این طور نبود كه بگوید چون من فیلسوفم و میفهمم لازم نیست مسائل ظاهری و وظایف دینی را بجا آورم. مطهری متواضع بود و با همه مردم رفتاری خاضعانه و بدور از تكبر داشت. گرایشهای سیاسی ایشان سبب شد در جریان انقلاب مردم بسویش جلب شوند. مطهری ستون فقرات انقلاب را استوار كرد و برای همیشه در ذهن ماست.
چقدر تلاش در جهت شناساندن افكار و شخصیت استاد مطهری خارج از مرزهای كشور صورت گرفته است؟
باید از دستاندركاران پرسید. به نظر من انصافاً خیلی نمیشناسند. ولی از دو سال پیش كه همایش حكمت مطهر راه افتاد تلاشهایی صورت گرفته است. البته نه تنها مطهری، بلكه در دیگر كشورها حتی ملاصدرا را هم خوب نمیشناسند.
غربیها به ابنسینا بیشتر از ملاصدرا معرفت دارند. همین طور به ملاصدرا بیش از علامه طباطبایی و به علامه طباطبایی بیش از استاد مطهری كه همه اینها جای كار بیشتری را میطلبد.
ناصرنقویان، مدرس حوزه و دانشگاه
ناصر نقویان استاد دانشگاه علوم پزشكی دانشگاه شهید بهشتی نیز در مصاحبه با خبرنگار بشری پیرامون شهید مطهری چنین گفت:
درباره آثار شهید مطهری و تمایز آن با دیگر آثار توضیحاتی بیان كنید.
من دوست دارم قبل از صحبت درباره آثار مطهری درباره خود شخصیت مطهری صحبت كنم. مولوی میگوید:
بخدا میل ندارم نه به چرب و نه به شیرین
نه بدین كیسه پر زر نه بدان كاسه زرین
قبل از آثار مطهری، وجودش مبارك بود. چرا كه امیال را در خودش كشته بود. استاد مطهری میرفت در جامعه میگشت تا ببیند جامعه چه دردهایی را باز میتاباند تا ایشان مانند طبیب زخمها و دردها را مرهم نهد.
آثار شهید مطهری دارای سه ویژگی است:
نخست جامعیت در هر موضوعی. هنگامی كه ایشان پیرامون ادبیات كلاسیك، آثار عرفانی و یا شخصیت حافظ سخن میگفت انگار ادیب بود و چنان جامع حرف میزد كه از بسیاری ادبا ارزشمندتر بود. همین گونه است در موضوعاتی چون مسائل اجتماعی، عرفانی، فلسفی، فقه و...
دومین خصوصیت آثار استاد مطهری این است كه درست به دردها میپرداخت. مطهری آشپزانه به جامعه نگاه نمیكرد كه چه چیزی دوست دارید. نگاه مطهری طبیبانه بود یعنی هم پیشگیری و هم درمان میكرد. وقتی استاد مطهری میدید كه مسئله حجاب از نظر علم زیر سوال رفته در همان مجله زنان كه حجاب را زیر سوال برده بودند نقد نوشت و پاسخ منتقدین را داد.
در جایی كه از حافظ بعنوان فردی شرابخوار و یكلاقبا یاد میشد چنان دفاع میكرد كه انگار پدری از پسرش دفاع میكند.
و سومین ویژگی آثار این معلم بزرگ اطمینان و اعتقاد به آن چیزی است كه میگفت. و بنابراین ابتدا به كارشناسی میرسید و آنگاه سخن میگفت.
نظرتان راجع به یكسانی محبوبیت شهید مطهری و دیگر شخصیتها چیست؟
این مثل حضرت یوسف و همبندهای معتقد به چند خدا است كه یوسف به آنها میگفت خدا یكی است. مطهری كار خودش را برای خدای خود انجام داد. دنبال حرف مردم نبود. حتی بسیاری از حوزویها بخاطر كتابش راجع به حجاب ایشان را رد كردند. با این وجود او كارش را كرد.
چقدر ایدئولوژیها و افكار شهید مطهری در روند انقلاب جاری است؟
سوال سرنوشتساز مهمی است. بعنوان طلبهای كه با آثار مطهری كمی آشنا هستم در این باره با شك و یقین حرف میزنم ولی با اطمینان میگویم كه هنوز نقدها، تحلیلها، نتایج و محصولات فكر مطهری و افقهای دور ذهنی ایشان در جامعه پیدا نشده است.
گفت و گو با چند صاحبنظر افكار استاد مطهری در خصوص آثار وی
علی مطهری فرزند شهید آیت الله مرتضی مطهری در گفتگویی اختصاصی با خبرنگار بشری به بیان نظرات و دیدگاههای خود درباره معلم و استاد بزرگ انقلاب پرداخت.
دكتر علی مطهری(فرزند استاد)، استاد دانشكده الهیات دانشگاه تهران
با توجه به اینكه شهید مطهری بزرگترین ایدئولوگ انقلاب هستند و حضرت امام(ره) نیز به این موضوع اشاره كردهاند، فكر میكنید چقدر افكار ایشان بر انقلاب جاری و ساری است؟
افكار استاد مطهری تا حد قابل قبولی در انقلاب ما جاری است اما كافی نیست و باید بیش از این كار شود، بخصوص مدیران ما بیشتر باید با شخصیت استاد آشنا باشند. حتی بنده معتقدم میتوان كلاسهایی برای مدیران و عموم مردم گذاشت تا با آرا و افكار و شخصیت شهید مطهری آشنا شوند. در اوایل انقلاب این كلاسها و محافل به صورت خودجوش و خودكار برگزار میشد اما در حال حاضر این روند كمرنگ شده است و من فكر میكنم جدا از مسئله آشنایی توده مردم با مبانی فكری استاد آشنایی مدیران میتواند تاثیر مطلوبتری داشته باشد.
چقدر شهید مطهری در جهان اسلام و خارج از مرزهای ایران شناخته شده و چقدر سعی در شناساندن ایشان شده است؟
برای شناسایی استاد خارج از مرزها كار قابل قبولی انجام نشده است و جز همایش حكمت مطهری كه كار منسجمی بود اكثر كارها پراكنده و نامنظم بوده است. امروز در كشورهای اندونزی و لبنان در این زمینه فعالیتهای خوبی صورت گرفته ولی این جریان در اروپا چندان امیدوار كننده نیست و هنوز كارهای زیادی برای ترویج افكار شهید مطهری در سطح جهان باید انجام دهیم كه ما خود نیز برنامههایی بدین منظور داریم.
نسل قبل از انقلاب و نسل انقلاب از آثار شهید مطهری به عنوان مرجع استفاده میكرد و با این آثار آشنایی مناسبی داشت. چه اقداماتی برای نسل سوم و بهتر فهمیدن آثار معلم بزرگ انقلاب انجام دادهاید؟
برخی از آثار استاد مستقیماً قابل فهم است. در مورد آثاری كه سطح بالایی دارند و برای نسل سوم و مثلاً یك جوان 20 ساله امروز قابل فهم نیست میتوان با بیانی روشنتر و روانتر عرضه كرد و كلاسهایی در این زمینه برگزار كرد. اما نباید صرفاً انتظار این باشد كه همواره سطح گوینده یا نویسنده را برای فهم بهتر پایین آورد و گاهی لازم است ما سطح خود را بالا ببریم.
آیا برنامهای برای بهرهمندی از ظرفیتهای سازمانتبلیغاتاسلامی در رابطه با اشاعه تفكرات شهید مطهری دارید؟
سازمانتبلیغاتاسلامی كارها و فعالیتهای خوبی انجام داده است و مثلاً در سایت تبیان بخوبی از آثار استاد مطهری استفاده كرده است. همین كلاسهایی كه در بالا به آن اشاره كردم چه برای مدیران و چه برای عموم میتواند برنامهای برای كار باشد. همین طور كه از نام سازمانتبلیغاتاسلامی برمیآید نشر آثار استاد نیز میتواند در حیطه وظایفش قرار بگیرد.
منبع:
پایگاه سازمان تبلیغات اسلامی