تبیان، دستیار زندگی
امام رضا علیه السلام فرمودند: بر شما باد به میانه روى در فقر و ثروت ، و نیكى كردن چه كم و چه زیاد، زیرا خداوند متعال در روز قیامت یك نصفه خرما را چنان بزرگ نماید كه مانند كوه احد باشد. (بحار الانوار، ج 78، ص 346)
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

شعاعی از انوار آفتاب هشتم

امام رضا علیه السلام فرمودند: بر شما باد به میانه روى در فقر و ثروت ، و نیكى كردن چه كم و چه زیاد، زیرا خداوند متعال در روز قیامت یك نصفه خرما را چنان بزرگ نماید كه مانند كوه احد باشد. (بحار الانوار، ج 78، ص 346)

فرآوری: آمنه اسفندیاری ـ بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان
امام رضا

امام رضا علیه السلام همانند دیگر امامان معصوم (علیهم السلام) دارنده تمام کمالات و فضائل اخلاق انسانی در مرتبه اعلی بود. ایشان آن چنان در قلّه شکوهمند کمال و فضیلت قرار داشت که نه تنها دوستان و پیروانش او را ستوده اند، بلکه دشمنان کینه توز و سرسخت به مدح و ستایش او پرداخته اند. درباره اوصاف اخلاقی آن حضرت «ابراهیم بن عباس» می گوید: «هرگز ندیدم که امام رضا (علیه السلام) به کسی یک کلمه جفا کند و ندیدم که سخن شخصی را قطع کند و ندیدم که نیازمندی را از درگاه خویش رد کند. او هرگز در حضور افراد تکیه نمی داد و هرگز او را ندیدم که با صدای بلند خنده کند، بلکه خنده اش تبسم و لبخند بود. وقتی که خلوت می کرد و کنار سفره می نشست، همه خدمت کاران و غلامان را کنار سفره می نشاند.» (عیون اخبار الرضا، شیخ صدوق، ج 2، ص 182)
آن چه خوانندگان عزیز و محترم در پیش رو دارند، گامی است در بیان فضائل اخلاقی و صفات حمیده پیشوای هشتم شیعیان امید است که ره توشه ای باشد برای پویندگان راه امامت و ولایت.

تعیین اجرت

سلیمان بن جعفر گوید: برای انجام بعضی از كارها همراه امام رضا علیه السلام بودم تا این كه خواستم به خانه ام باز گردم. حضرت فرمود: برگرد و با من بیا و امشب را نزد من بمان. من هم برگشتم و به همراه او حركت كردیم تا اینكه وارد منزل شدیم. حضرت نگاهی به غلامان خود كرد كه مشغول گل كاری و ساختن اصطبل بودند و بعضی از آنها كارهای دیگر انجام می دادند. در بین آنها غلام سیاهی كه غریب بود كار می كرد.
امام علیه السلام به غلامان خود گفت: این مرد اینجا چه می كند؟ آنها در جواب گفتند: او به ما كمك می كند و ما هم چیزی در برابر به او خواهیم داد. امام علیه السلام فرمود: اجرت او را تعیین كردید؟ گفتند: نه ما هر چه به او بدهیم راضی است. حضرت به سراغ ایشان رفت تا با تازیانه آنها را كتك بزند و بسیار ناراحت شد كه چرا اجرت او را معین نكردید؟
سلیمان بن جعفر می گوید: من به امام علیه السلام عرض كردم: چرا شما خود را ناراحت كرده اید؟ فرمود: من بارها آنها را از این كار نهی كرده ام كه باید اجرت هر كس را كه می خواهند به كار گیرند با او تعیین كنند و ای سیلمان این را بدان كسی بدون تعیین مزد برای تو كار نمی كند مگر اینكه اگر سه برابر مزد او هم به وی بپردازی باز هم گمان دارد به او كم داده ای، اما وقتی مزد او را معین كردی و به او پرداختی از تو تشكر می كند كه به آنچه معین شده عمل كرده ای، حال اگر كمی بر آن بیفزایی از تو قدردانی می كند و می بیند كه تو بر مزد او افزوده ای.

امام رضا علیه السلام فرمود: عقل شخص مسلمان تمام نیست ، مگر این كه ده خصلت را دارا باشد: از او امید خیر باشد، از بدى او در امان باشند، خیر اندك دیگرى را بسیار شمارد، خیر بسیار خود را اندك شمارد، هر چه حاجت از او خواهند دلتنگ نشود، در عمر خود از دانش طلبى خسته نشود، فقر در راه خدایش از توانگرى محبوبتر باشد، خوارى در راه خدایش از عزت با دشمنش محبوبتر باشد، گمنامى را از پرنامى خواهانتر باشد. سپس فرمود: دهمى چیست و چیست دهمى ! به او گفته شد: چیست ؟ فرمود: احدى را ننگرد جز این كه بگوید او از من بهتر و پرهیزگارتر است . (تحف العقول ، ص 467)

ادعای تشیع

هنگامی كه امام علیه السلام در خراسان بود گروهی از راه دور برای زیارت او به درب منزل حضرت آمدند و اجازه خواستند به حضور او شرفیاب گردند. دربان حضرت به حضور او رسید و عرض كرد: گروهی آمده اند و می خواهند به محضر شما برسند و می گویند ما شیعه علی علیه السلام هستیم.
امام رضا علیه السلام فرمود: من مشغولم ، به آنها بگو برگردند.
دربان كنار در آمد و به آنها گفت : حضرت مشغول است و كسی را نمی پذیرد.
آنها رفتند و روز دوم آمدند و همان سخن خود را تكرار كردند و امام علیه السلام آنها را نپذیرفت تا دو ماه هر روز می آمدند و می گفتند: ما شیعه علی علیه السلام هستیم و می خواهیم به حضور امام علیه السلام برسیم و حضرت آنها را نمی پذیرفت تا اینكه از ملاقات امام مایوس شدند و به دربان گفتند: به مولای ما بگو ما شیعیان پدرت علی بن ابیطالب علیه السلام هستیم و با این نپذیرفتن شما دشمنانمان ما را مورد شماتت قرار می دهند، ما این بار بر می گردیم و بخاطر شرمندگی و خجالت و عجز از تحمل شماتت دشمنان از دیار خود هم می گریزیم.
پیام آنها را به حضرت رسانید. آنگاه امام علیه السلام به دربان فرمود: اجازه بده وارد شوند، آنها به حضور آن حضرت رسیدند و سلام كردند اما امام علیه السلام جواب آنها را كه نداد اجازه نشستن نیز به آنها نداد و همین طور ایستاده بودند تا اینكه گفتند: یا بن رسول اللّه ! این چه ستم بزرگی است كه بعد از دو ماه نپذیرفتن و در بدری به ما می رسد و چه آبروئی بعد از این از ما می ماند؟

از امام رضا درباره بهترین بندگان سوال شد. فرمود: آنان هرگاه نیكى كنند خوشحال شوند، و هرگاه بدى كنند آمرزش خواهند، و هرگاه عطا شوند شكر گزارند، و هرگاه بلا بینند صبر كنند و هرگاه خشم كنند، درگذرند. (تحف العقول ، ص 469)

امام علیه السلام فرمود: این آیه را بخوانید: و ما اصابكم من مصیبة فبما كسبت ایدیكم و یعفو عن كثیر (یعنی: آنچه از سختی به شما رسید از خود شما بود و خداوند بسیاری از گناهان را می آمرزد.)
من جز به پروردگارم و به رسول خدا و امیرالمومنین و پدران پاك و معصومم علیهم السلام اقتدا نكردم ، شما خود را سرزنش كنید، من از آنها پیروی كردم.
گفتند: چرا ای پسر رسول خدا؟
فرمود: بخاطر اینكه ادعا كردید شیعه علی بن ابیطالب هستید.
وای بر شما، شیعه علی همانا حسن و حسین و ابوذر و سلمان و مقداد و عمار و محمد بن ابی بكرند كه هیچ یك با امر و نهی او مخالفت نكردند اما شما ادعای پیروی از او را دارید در حالی كه در اكثر اعمال خود مخالف او هستید و در بسیاری از واجبات مقصرید، در بسیاری از حقوق برادران دینی خودی سستی می كنید و آنجا كه نباید تقیه كنید تقیه می كنید و آنجا كه باید تقیه كنید نمی كنید.
اگر می گفتید دوستدار علی علیه السلام هستید و دوستدار دوستان او می باشید و دشمن دشمنان او هستید مخالف سخن شما نبودم ، اما شما ادعای مرتبه بزرگی (شیعه علی علیه السلام) را نمودید كه اگر قول و عمل شما یكی نباشد هلاك می شوید مگر اینكه رحمت خدا شما را حفظ كند.
گفتند: یابن رسول اللّه ! ما از سخن خود را خداوند استغفار كرده و بسوی او توبه می كنیم و همان گونه كه به ما آموختید می گوییم ما دوستدار شما و دوستان شما و دشمن دشمنان شما هستیم.
امام علیه السلام فرمود: مرحبا ای برادران و دوستان من ، بیایید، بیایید، بیایید و همه را یك به یك در آغوش گرفت و به دربان فرمود: چند مرتبه مانع ورود آنها شدی؟
دربان عرض كرد: شصت بار.
حضرت فرمود: شصت بار متوالی نزد آنها برو و به آنها سلام كن و سلام مرا به آنها برسان كه با استغفار و توبه ای كه كردند گناهان آنها بخشیده شد و بخاطر محبتی كه به ما دارند مستحق كرامت شدند، به امور آنها و خانواده شان رسیدگی كن و مشكلاتشان را بر طرف نما و از پول و بخششهای دیگر بهره مندشان گردان.

و حسن ختامی پرنور:

امام رضا علیه السلام فرمود: عقل شخص مسلمان تمام نیست ، مگر این كه ده خصلت را دارا باشد: از او امید خیر باشد، از بدى او در امان باشند، خیر اندك دیگرى را بسیار شمارد، خیر بسیار خود را اندك شمارد، هر چه حاجت از او خواهند دلتنگ نشود، در عمر خود از دانش طلبى خسته نشود، فقر در راه خدایش از توانگرى محبوبتر باشد، خوارى در راه خدایش از عزت با دشمنش محبوبتر باشد، گمنامى را از پرنامى خواهانتر باشد. سپس فرمود: دهمى چیست و چیست دهمى ! به او گفته شد: چیست ؟ فرمود: احدى را ننگرد جز این كه بگوید او از من بهتر و پرهیزگارتر است. (تحف العقول، ص 467)
از امام رضا علیه السلام درباره بهترین بندگان سوال شد. فرمود: آنان هرگاه نیكى كنند خوشحال شوند، و هرگاه بدى كنند آمرزش خواهند، و هرگاه عطا شوند شكر گزارند، و هرگاه بلا بینند صبر كنند و هرگاه خشم كنند، درگذرند.
(تحف العقول، ص 469)


منابع:
قصه های تربیتی چهارده معصوم (علیهم السلام) / محمد رضا اکبری
سایت حوزه
سایت اندیشه قم

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.