مرحله اول از لوازم انتظار (قسمت اول)

زندگی با یاد امام زمان علیه السلام و مطابق پسند ایشان

اگر یک بار دیگر فرض نزدیک بودن ظهور امام علیه السلام  را در حدّ یک روز برای خود تداعی کنیم، تصدیق خواهیم کرد که اولین و موثرترین لازمه آن، پررنگ شدن یاد امام علیه السلام و غفلت نکردن از ایشان در همه ساعات و دقایق زندگی است. منتظر واقعی  امام زمان علیه السلام نمی تواند از یاد ایشان و انتظار قدومشان غافل شود. و این چیزی نیست که به صورت تصنعی در مومن به وجود آید، بلکه معرفت و محبّت و انتظارش او را به طور طبیعی به این حالت می رساند. خوب است این ویژگی را از زبان یک منتظر راستین فرج- مرحوم سیدمحمد تقی موسوی اصفهانی رحمه الله- بیان کنیم:

«و امّا انتظار قلبی کامل ، پس به این حاصل می شود که شخص مومن در هیچ حالی از حالات و هیچ وقتی از اوقات و هیچ مکانی از مکان ها، از یاد امامش و انتظار قدوم مبارکش خالی و فارغ نباشد، بلکه اگر در مجالس و محافل مردم هم حاضر می شود و با اهل عالم گفتگو می کند، قلبش پیش امام علیه السلام باشد و به انتظار او و خیال او و شوق وصال او باشد. مثل شخصی که اولادش منحصر باشد به یک نفر و آن یک نفر هم به جمیع کمالات آراسته باشد و وجودش انواع و اقسام فوائد و منافع را برای این شخص داشته باشد و به سفری رفته باشد و این پدر از جا و منزل او خبر نداشته باشد، تصور کن آیا یک ساعت از خیال او بیرون می رود، با آنکه از جستجوی او تغافل می کنند؟ حاشا و کلاً! بلکه شب و روز، بلکه در تمام ساعات و حالات و حرکات و سکنات، محبوب او پیش نظر او ممثّل است چنانچه شاعر گفته:

ای غایب از دو دیده چنان در دل منی                         کز لب گشودنت به من آواز می رسد

... و همین که انتظار قلبی به این درجه از کمال رسید، آثار ظاهریه او هم به درجه کمال می رسد.»

شاهد دانستن ایشان در همه امور- چه کارهای پنهان و چه آشکار- سبب می شود تا منتظر فرج، دست از پا خطا نکند و همواره مسیری را پیش بگیرد که به جلب رضای خاطر امامش اطمینان حاصل کند. حفظ دین برای این شخص مهم تر از هر مساله دیگری است و حاضر نیست به هیچ قیمتی و برای رسیدن به هیچ لذّتی از کسب خشنودی امامش صرف نظر کند. چون می داند که اهل تقوا محبوب مولایش هستند، در تهذیب نفس خویش از رذائل اخلاقی و مفاسد روحی می کوشد و نمی تواند خود را در وضعیتی ببیند که اگر مولایش ظهور فرمود، از دیدن روی ایشان احساس شرمندگی و خجالت بکند. لذا خود را همواره به گونه ای می سازد که در اولین نگاه، لبخند خشنودی مولا را به روی خود امید داشته باشد.

اینجاست که پرداختن به تهذیب نفس و شناخت راههای آن برای منتظر فرج اهمیت ویژه ای پیدا می کند. ما در این خصوص بر سه محور اساسی تربیت روحی که نقش مهمّی در سازندگی انسان دارند، اشاره می کنیم:

1- رعایت تقوا و ورع، اهتمام به واجبات و پرهیز از محرّمات

اولین و پایه ای ترین شرط سازندگی خود، عمل به واجبات دینی و اهتمام داشتن نسبت به انجام آنهاست. مومن منتظر نمی تواند ببیند که واجبی از او فوت می شود و می داند که محبوب ترین کارها نزد خداوند، عمل به فرائض است.  امام صادق علیه السلام  فرمودند:

قال الله تبارک و تعالی: ما تحبّب الیّ عبدی باحبّ ممّا افترضت علیه.

خداوند تبارک و تعالی فرمود؛ بنده من به وسیله چیزی محبوبتر از انجام واجبات به من اظهار دوستی نکرده است.

امام صادق علیه السلام در ذیل آیه شریفه:

«یا ایّها الّذی امنوا اصبروا و صابروا و رابطوا و اتّقوا الله لعلّکم تفلحون» فرمودند: اصبروا علی الفرائض بر (انجام) واجباب صبر کنید.

اگر عمل به واجبات زحمت و سختی نداشت، تعبیر «صبر» در مورد آن مناسب نبود. انسان باید برای درک این مقام قدری خودش را به زحمت بیندازد و مقید کند تا به انجام طاعات عادت کند و کم کم سختی و تلخی ابتدایی انجام آن- که احتمالاً برای بعضی افراد وجود- به سهولت،به شیرینی و لذّت تبدیل شود. منتظر واقعی به درجه ای از ایمان می رسد که توفیق در عمل به واجبات بیش از هر لذّت دیگری برایش شیرین است و ارتقا یافتن به رتبه متّقیان از هر چیز دیگری او را بیشتر خوشحال می سازد. او می داند که بالاترین درجه تقوا از طریق عمل به واجبات برای او حاصل می شود. پیامبر خدا صلی الله علیه و اله و سلم  فرمودند:

اعمل بفرائض الله، تکن اتقی الناس.

به واجبات الهی عمل کن تا متقی ترین مردم باشی.

همچنین بالاترین عبادت خداوند همین است که کسی واجبات را درست ادا نماید. رسول خدا صلی الله علیه و اله و سلم فرمودند:

اعبد الناس من اقام الفرائض.

عابدترین مردم کسی است که واجبات را به پا دارد.

برترین عبادت خدا را اعمال مستحبّی ندانسته اند و عابدترین فرد کسی نیست که مستحبّات بیشتری انجام دهد. با این وجود ارزش انجام مستحبّات و تاثیر آن در بالا بردن مرتبه عبادت، غیر قابل انکار است.

برگرفته از کتاب سلوک منتظران

نوشته دکتر بنی هاشمی