آیه‌ی "منسوخ التلاوه"!

در برخی کتاب های برادران اهل سنت مانند صحاح و مسانید، آیه ای است به نام « آیه رجم » که سبک جمله بندی اش، حاکی از مجعول بودن آن است ولی نویسندگان صحاح آن را جزو قرآن دانسته و از عمربن خطاب چنین نقل می کنند که او گفت: « لولا أنّی أخاف أن یقال: زاد عمر فی القرآن، أثبت هذه الآیة فإنّا کنّا نقرأها علی رسول الله ( صلّی الله علیه وآله ): الشیخ و الشیخة إذا زنیا فارجموهما ألبتة بما قضیا من الشهوة، نکالاً من الله والله عزیز حکیم » . ( 1 )

محققان اهل سنت، که قرآن را از هرنوع تحریف مصون می دانند، در برابر این روایت و نظایر آن انگشت تعجب به دندان گرفته و راه چاره ای اندیشیده اند و گفته اند: این آیه و نظایر آن، از قبیل آیات « منسوخ التلاوة » است ؛ یعنی روزگاری جزو قرآن بوده لیکن بعدها تلاوت آن منسوخ گردیده است، هرچند مضمون آن به قوت خود باقی است ؛ زیرا رجم شیخ و شیخه از احکام قطعی اسلام می باشد .

اکنون در این جا دو مطلب را یادآور می شویم:

1 ـ هرگاه آیه ای ازنظر مضمون، منسوخ نباشد ( چنان که در مورد رجم چنین است ) چرا باید لفظ آن از قرآن حذف شود ؟ ! آیا الفاظ آن در حدّ تحدی نبوده و از نظر فصاحت و بلاغت به پایه آیات دیگر نمی رسید که حذف گردید ؟ اگر چنین بود، چرا از اول فرود آمد و اگر واجد شرایط اعجاز بود چرا حذف گردید .

اگر مضمون آیه منسوخ شده بود، می شد برای حذف آن مجوّزی ساخت ولی فرض این است که معنای آیه به قوّت خود باقی است و لفظ آن حذف شده است و این نوعی تحریف ناپسندی است که عقل و خرد آن را صحیح نمی داند .

چیزی که محققان را بر این کار واداشته، آن است که صحیح بخاری در نزد آنان، بسان کتاب الهی خدشه پذیر نیست ! اگر آنان به خود اجازه می دادند که این کتاب نیز مانند دیگر کتاب های بشری خدشه پذیر باشد، رد روایت آسان تر از آن است که به مسأله منسوخ التلاوة پناه ببرند و درحقیقت از زیر باران برخیزند و زیر ناودان قرار گیرند !

فرض کنیم که منسوخ التلاوة اصلی است صحیح، چرا روایات تحریف را، که در کتب شیعه وارد شده، از این طریق تصحیح نمی کنید .

قرطبی ( ت671 ) در تفسیر خود « الجامع لأحکام القرآن »، در اول سوره احزاب می نویسد: این سوره دارای 73 آیه است، سپس اضافه می کند:

« و کانت هذه السورة تعدل سورة البقرة و کانت فیها آیة الرجم ؛ « الشیخ و الشیخة إذا زنیا فارجموهما ألبتة نکالاً من الله والله عزیز حکیم ! » ذکره أبوبکر الأنباری عن أبیّ بن کعب » . ( 2 )

این سوره در آغاز و به هنگام نزول، به اندازه سوره بقره بود ( 286 آیه ) و آیه رجم که می گوید: « اگر مرد و یا زنِ پیر زنا کردند، آن دو را سنگسار کنید، این انتقامی است از خدا، خدا قدرتمند و حکیم است ! » در آن بود .

و آنگاه از عایشه نقل می کند که سوره احزاب در عصر پیامبر 200 آیه بود، ولی هنگام نوشتنِ قرآن، جز بر آیات موجود ( 73 آیه ) دست نیافتند ! ( 3 )

قرطبی سپس دست و پا زده است تا با حفظ صحّت حدیث، آن را بدین صورت که: « این آیات پس از نزول به امر الهی، به سوی او بازگشته است » توجیه کند .

شکی نیست که این اخبار کاملاً بی اساس است و نزول آیاتی در حدّ اعجاز و رفع آن، کار حکیمانه ای نیست، به خصوص اگر معانی آن از رسمیت برخوردار باشد . حالا فرض کنید آنچه که آنان می گویند صحیح است، چرا چنین عذری را در روایات شیعه نمی پذیرند ؟ ! شیعه هم حق دارد بگوید آیاتی که به عنوان تحریف در کتب حدیث وارد شده جزء آیات منسوخ التلاوة است و روزگاری جزو قرآن بوده و سپس از آن اخراج شده و مانند آیه رجم در اختیار ما باقی مانده است .

به نظر می رسد که این بحثِ فشرده درباره نفی این تهمت ( تحریف قرآن ) کافی باشد، خوشبختانه علمای محقق ما کتاب های گسترده در نفی این تهمت نوشته اند و در این میان شما می توانید دو کتاب « صیانة القرآن من التحریف » و « التحقیق فی نفی التحریف » را مطالعه کنید .

پی‌نوشت‌هاـــــــــــــــــ

1 ـ صحیح بخاری، ج8، صص 208 ـ 211، باب رجم الحبلی ؛ مسند احمد: ج1، ص23 و ج5، ص132

2 ـ الجامع لاحکام القرآن، ج14، ص113، تفسیر سوره احزاب .

3 ـ الجامع لاحکام القرآن، ج14، ص113، تفسیر سوره احزاب .

برگرفته از:

در ساحل تقریب، جعفر سبحانی