فرق معجزه با سحر و جادو چیست؟

براى جدا سازى این دو نوع خارق العاده راه هایى است كه مجموعاً مى توان اطمینان بخش و رهگشا باشد.

1. كارهاى مرتاضان و ساحران  نتیجه ى مستقیم آموزش و تمرین است.

آنان در پرتو تعلیم و تمرین طولانى به چنین كارى دست مى یازند، و سحر و جادو براى خود آموزش ویژه اى دارد، و اگر چنین دوره هایى را نبینند با انسان معمولى كوچك ترین فرق ندارند، در حالى كه پیامبران نه سابقه ى تعلیم و تمرین دارند و نه در برابر كسى براى آموزش زانو مى زنند، بلكه كارهاى آنان كاملاً ابداعى و بى سابقه است و تاریخچه زندگى آنان بر این مطلب گواهى مى دهد.

موسى بن عمران به هنگام بازگشت از مدین به مصر به مقام رسالت مبعوث گردید و معجزه الهى به نام عصا، به او داده شد( [1])  و هرگز او در اندیشه ى خود چنین كارى را تصور نمى كرد.

حضرت مسیح  بدون این كه در دانشكده پزشكى نزد استادان درس بخواند  و بدون این كه در این قسمت به تمرین بپردازد، با معجزات شگفت انگیزى مانند زنده كردن مردگان و شفا بخشیدن نابینایان مادر زاد وغیره مجهز ( [2])گردید.

2. از آنجا كه كارهاى مرتاضان و ساحران، محصول تحصیل و تدریس است; تمام آنها قابل مبارزه و معارضه است چون كارهاى آنان، شیوه ى خاصى دارد افراد مستعد مى توانند از آن طریق به آن كارها دست یابند.

3. چون كارهاى آنان محصول آموزش است و این راه به روى همگان باز است در زندگى ساحر و مرتاض«تحدى» و مبارز طلبى نیست در حالى كه پیامبران از روز نخست تحدى و مبارز طلبى كرده و با تعجیز دیگران حقانیت خود را اثبات مى نموده اند، قرآن با ندایى بلند در باره ى معجزه ى جاویدان پیامبر مى گوید:

( ...لا یَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَ لَوْ كانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْض ظَهِیراً ).( [3])

«هرگز  نمى توانند مانند آن را بیاورند هر چند یكدیگر را كمك كنند».

موسى بن عمران در میدان مبارزه كارهاى ساحران را كوچك شمرد و فرمود:

( ...ما جِئْتُمْ بِهِِ السِّحْرُ إِنَّ اللّهَ سَیُبْطِلُهُ ... ).( [4])

«آنچه آورده اید از سنخ سحر است وخدا از طریق اعجاز آن را باطل مى كند».

وقتى سحر آنان باطل شد نخستین كسانى كه به وى گرویدند، همان ساحران بودند زیرا با تبحرى كه در فن سحر داشتند اذعان پیدا كردند كه كار خارق العاده ى موسى از سنخ سحر نیست و از مبدأ دیگرى سرچشمه مى گیرد و علت غلبه ى اعجاز بر سحر این است كه ساحران بر نیروى محدود انسانى تكیه مى كنند، در حالى كه پیامبران از نیروى نامحدود خدا كمك مى گیرند و وضع محدود در برابر نامحدود روشن است.

4. كارهاى مرتاضان و جادوگران چون معلول تعلیم و تمرین است قلمرو خاصى دارد و از تنوع برخوردار نیست، مثلاً مرتاضى بر اثر ریاضت، قطار را از حركت باز مى دارد، ولى او دیگر بر كار خارق العاده اى كه در مورد آن ریاضت نكشیده، قادر نیست در حالى كه اعجاز پیامبران از تنوع برخوردار است، زیرا آنان مطابق مقتضیات زمان و با توجه به درخواست هاى مختلف مردم (با جمع بودن دیگر شرایط)، دست به اعجاز زده اند و طبعاً معجزات آنان متنوع و گوناگون است.

درباره ى موسى مى خوانیم كه عصاى وى با خواست او تبدیل به اژدها مى شد( [5])  و با زدن آن بر سنگ دوازده چشمه جارى مى گشت( [6])  و با زدن همین عصا آب دریا كنار رفت و كف دریا ظاهر گشت.( [7])

و با بیرون آوردن دست خود محیط اطراف را روشن مى كرد.( [8])

تا آنجا كه قرآن موسى را با داشتن معجزات نه گانه معرفى مى كند.( [9])

حضرت مسیح در نخستین برخورد خود با بنى اسراییل معجزاتى را نشان مى دهد كه از تنوع كامل برخوردار است مى گوید:

1. از گل شكل پرنده اى مى سازم و در آن مى دمم و به اذن خدا به صورت پرنده اى در مى آید.

(...أَنِّى أَخْلُقُ لَكُمْ مِنَ الطِّینِ كَهَیْئَةِ الطَّیْرِ فَانْفُخُ فِیهِ فَیَكُونُ طَیْراً بِإِذْنِاللّهِ... ).

2. و نابینایان و بیماران مبتلا به پیسى را شفا مى بخشم

( وَأُبْرِئُ  الأَكْمَهَ وَالأَبْرَصَ... ) .

3. مردگان را به اذن خدا زنده مى كنم

( ...وَأُحْىِ المَوْتى بِإِذْنِ اللّهِ... ) .

4. و از آنچه كه مى خورید و در خانه هاى خود ذخیره مى سازید به شما خبر مى دهم.( [10])

( ...وَأُنَبِّئُكُمْ بِما تَأْكُلُونَ وَ ما تَدَّخِرُونَ فِى بُیُوتِكُمْ... ) .

علت محدود بودن كارهاى ساحران و مرتاضان و تنوع كارهاى خارق العاده ى پیامبران همان است كه گفته شده گروه نخست به قدرت محدود بشرى خود تكیه دارند در حالى كه پیامبران از قدرت بى پایان خدا استمداد مى نمایند.

5. پیامبران و ساحران از نظر هدف و انگیزه كاملاً متمایز مى باشند.

آموزگاران الهى به خاطر متحول كردن مردم وآشنا ساختن آنان به مبدأ و معاد و آراستن جامعه ى انسانى به فضایل اخلاقى دست به چنین كارى مى زنند، در حالى كه انگیزه ى مرتاضان و جادوگران، كاملاً مادى است. یا طالبان زر و زیورند و یا خواهان مقام و شهرت مى باشند.

6. همین طورى كه پیامبران و ساحران از نظر انگیزه با هم متمایز مى باشند و از نظر روحیه و اخلاق و ملكات در دو قطب مخالف قرار دارند، پیامبران و دارندگان كرامات، انسان هاى والا و وارسته اى هستند كه در پرونده ى زندگى آنان، نقطه ى تاریك و زننده وجود ندارد در حالى كه پرونده ى ساحر و مرتاض خلاف آن را نشان مى دهد.( [11])

پی نوشت:

[1] . قصص/31.

[2] . آل عمران/49.

[3] . اسراء/88.

[4] . یونس/81.

[5] . ( فَأَلْقى عَصاهُ فَإِذا هِىَ ثُعْبانٌ مُبِینٌ ) .اعراف/107

[6] . ( ...فَقُلْنَا اضْرِبْ بِعَصاكَ الحَجَرَ فَانْفَجَرَتْ مِنْهُ اثْنَتا عَشْرَةَ عَیْناً... ) .بقره/60

[7] . ( فَأَوحَیْنا إِلى مُوسى أَنِ اضْرِبْ بِعَصاكَ الْبَحْرَ فَانْفَلَقَ... ) . شعراء/63

[8] . ( وَأَدْخِلْ یَدَكَ فِى جَیْبِكَ تَخْرُج بَیْضاءَ مِنْ غَیْرِ سُوء... ) .نمل/12

[9] . ( وَلَقَدْ آتَیْنا مُوسى تِسْعَ آیات بَیِّنات... ) .( اسراء/101).

[10] . آل عمران/49.

[11] . منشور جاوید، ج10، ص311 ـ 315.