تبیان، دستیار زندگی
حپاسخ‏های حامد شاکرنژاد به همه انتقادهایی که به او و شیوه قرائتش می‏شود، خواندنی است
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

شاکر نژاد : حالا دیگر نوبت ماست

شاکر نژاد

پاسخ‏های حامد شاکرنژاد به همه انتقادهایی که به او و شیوه قرائتش می‏شود، خواندنی است

اشاره:

فعالان قرآنی کشور درباره حامد شاکرنژاد دو موضع کاملاً متفاوت دارند؛ گروهی مخالف سرسخت او هستند وعده‏ای موافق سینه چاک. کمتر کسی پیدا می‏شود که درباره شیوه قرائت این جوان خراسانی بی‏تفاوت باشد. اصلاً دیگر نمی‏توان درباره او بی‏تفاوت بود چرا که مدت‏هاست نام شاکرنژاد به عنوان یک قاری برجسته ایرانی مطرح شده وحتی بعضی قرائت‏هایش در خارج کشور هم سرو صدای زیادی به پا کرده است. او با همه قاریان جوان فرق دارد؛ از رنگ و لحن صدایش گرفته تا حرکت‏های دست و صورتش هنگام قرائت و حتی شالی که روی دوش می‏اندازد.

باید بپذیریم که او بسیار جسورانه قرائت می‏کند و از اینکه مخالفان درباره‏اش اظهارنظر کنند. باکی ندارد. شاکرنژاد 26 ساله، به تازگی در رشته مدیریت بازرگانی فارغ‏التحصیل شده، اتفاقا مساله سربازی‏اش هم حل شده و حالا می‏خواهد با خیال آسوده فعالیت‏های قرآنی‏اش را پررنگ‏تر کند؛ البته می‏داند که راه دشواری در پیش دارد.

مجله وزین "آیه" (ضمیمه قرآنی همشهری جوان)که در مدت عمر کوتاه فعالیت خود، انصافا تحولی شایسته در فضای جامعه قرانی ایجاد کرده، درهشتمین شماره خود، گفتگویی جذاب و صمیمی با این جوان برومند مشهدی، انجام داده که به دلیل طولانی بودن آن، ان شاء الله در دو نوبت تقدیم حضورتان خواهد شد.

من از همان روزهایی که با قرائت قرآن آشنا شدم، یک نکته را به هیچ‏وجه پسندیده نمی‏دانستم؛ اینکه قاریان ایرانی فقط مصری‏ها را به عنوان قاریان صاحب سبک الگو قرار می‏دهند

- آقای شاکرنژاد، بین فعالان قرآنی کشور معروف شده که شما متفاوت قرائت می‏کنید. موافقید برای آغاز از همین «تفاوت» بگویید؟

من از همان روزهایی که با قرائت قرآن آشنا شدم، یک نکته را به هیچ‏وجه پسندیده نمی‏دانستم؛ اینکه قاریان ایرانی فقط مصری‏ها را به عنوان قاریان صاحب سبک الگو قرار می‏دهند. این مساله ضعف بزرگی برای جامعه قرآنی کشور ما بوده و هست؛ به همین دلیل تصمیم گرفتم سبک جدیدی را ارائه دهم که با سبک‏های رایج متفاوت باشد.

- اما خیلی‏ها معتقدند که شما بسیار شبیه استاد شحات می‏خوانید و سبک تازه‏ای ارائه نداده‏اید؛ حتی پسر شحات یک بار گفته بود که شما شبیه‏ترین قرائت به پدرش را دارید.

بله، در یک گفت‏و‏گوی تلویزیونی، پسر استاد شحات گفت که من شبیه‏ترین قرائت را به ایشان دارم و من هم حرفی نزدم. دلیلش این بود که پدر ایشان تازه فوت کرده بود و ادب و احترام حکم می‏کرد که من سخنی در نفی این موضوع نگویم اما حقیقت چیز دیگری است؛ هیچ شباهتی بین الحان قرائت من و استاد شحات‏انور وجود ندارد؛ بحث سبک و لحن است نه صوت. شاید رنگ صدای من با صوت استاد شحات یکی باشد اما مهم تفاوت الحان است که اگر کمی دقت کنید، کاملاً این تفاوت آشکار است. صوت هم که خدادادی است و ممکن است صدای چندین نفر شبیه هم باشد. اتفاقا یک روز استاد شحات خودشان به من گفتند که صدای توحتی از صدای پسرانم هم بیشتر به من شباهت دارد.

شاکر نژاد

- پس شما به طور کلی با تقلید در حوزه قرائت مشکل دارید؟

تقلید فقط برای شروع خوب است. واقعا تا کی می‏توانیم تقلید کنیم؟ من نگران آینده‏ام. همه قاریان مصری که الان صاحب سبکی شده‏اند، زمانی مقلد بودند اما کم‏کم به جایی رسیدند که سبک جدیدی داشته باشند. من هم زمانی مقلد بودم. شاید 400 تلاوت مصطفی اسماعیل را تقلید کرده‏ باشم اما در نهایت به این نتیجه رسیدم که باید سبکی مختص به خودم داشته باشم.

- چه زمانی به این نتیجه رسیدید؟

از پنج سالگی به همراه برادر بزرگ‏ترم «حاج حمیدآقا» با سبک مصطفی اسماعیل تلاوت می‏کردیم تا اینکه در سن 12 سالگی، رتبه نخست مسابقات بین‏المللی عربستان را به دست آوردم. این وضع تا 17 سالگی ادامه پیدا کرد. بعد تغییرات صوتی دوران بلوغ پیش آمد؛ برای همین چند سالی مجبور بودم با صدای جدید کنار بیایم. از این مرحله که گذر کردم به این فکر افتادم که سبک جدیدی در تلاوت داشته باشم.

- برای رسیدن به این سبک جدید، کار خاصی انجام دادید یا فقط تمرین کردید؟

تمرین که اصل کار بود اما در کلاس‏های متفاوتی شرکت کردم؛ از صرف و نحو عربی گرفته تا فصاحت و بلاغت در کلام عرب و آشنایی با موسیقی کلاسیک عربی و ایرانی. تلاوت‏های استادان مختلف قرآن را به شیوه قیاسی و علمی مورد بررسی قرار دادم؛ در حالی که شاید تا پیش از آن فقط با گوش دادن، تلاوت‏ها را پی‏گیری می‏کردیم. تفسیرهای مختلف را مطالعه کردم تا بر معنای آیات هم مسلط شوم چون با لحنی که بر آیه تحمیل شود، مخالفم، معتقدم الحان باید در خدمت معنای آیات قرار داشته باشند. در نهایت همه اینها را کنار هم قرار دادم و به سبک جدید تلاوت رسیدم.

از پنج سالگی به همراه برادر بزرگ‏ترم «حاج حمیدآقا» با سبک مصطفی اسماعیل تلاوت می‏کردیم تا اینکه در سن 12 سالگی، رتبه نخست مسابقات بین‏المللی عربستان را به دست آوردم

- پس برای رسیدن به لحنی که مطابق با معنای  آیات باشد، داشتن استاد مفاهیم قرآن اهمیت دارد؟

صد در صد. تلاوت قرآن باید تاثیرگذار باشد. قاری‏ای که مفاهیم آیات را به خوبی نداند، نمی‏تواند قرائتی را ارائه کند که منطبق‏ بر معنا باشد.

- سبک حامد شاکرنژاد چه ویژگی‏هایی دارد؟

عصر طلایی قرائت قرآن در مصر به چند دوره تقسیم می‏شود. در هر دوره، استاتید بزرگی ظهور کردند که در تلاوتشان ویژگی‏های خاصی بود. من سعی کردم همه آن ویژگی‏ها را در سبکم قرار دهم؛ حزن استاد رفعت، انطباق لحن بر معنا در قرائت مصطفی اسماعیل، قدرت و شفافیت صوت عبدالباسط، نرمی و لطافت استاد شحات انور، نفس طولانی سید متولی عبدالعال و تحریرهای‏ریزی که در تلاوت استاد غلوش وجود دارد. شاید بهتر باشد بگویم سبک حامد شاکرنژاد، تلفیقی است از سبک‏های استادان بزرگ مصر، همراه با نغمات ریز ایرانی  و عربی.

- با این حساب، سبک جدیدی ارائه نداده‏اید چند سبک مختلف الگو برداری کرده‏اید...

اشتباه نکنید، این الگوبرداری نیست. هر تلاوت برجسته‏ای با ملاک‏هایی سنجیده می‏شود که لازمه تلاوت است؛ مانند حزین بودن، انطباق لحن بر معنا، شفافیت صوت، نرمی و آرامش و ... . حالا این لازمه‏های تلاوت، در لحن و صوت بعضی از استادان بزرگ آشکار است و هر کدام از آنها به یکی از این ویژگی‏ها شناخته می‏شوند. پس رعایت این موضوع در قرائتم به این معنا نیست که از آنها الگوبرداری کرده‏ام.

شاکر نژاد

باید در قرائت تحریر زد؛ حالا شاید این تحریر در قرائت مصطفی اسماعیل هم وجود داشته باشد. من این مثال‏ها را برای تقریب ذهن عنوان کردم. با این حال به بزرگانی مانند شیخ رفعت و مصطفی اسماعیل و خیلی‏های دیگر افتخار می‏کنم و باز هم تاکید دارم که همه ما حتی همین اساتید بزرگ، زمانی تقلید می‏کردیم.

- الان چند نفر از قاریان به سبک شما تلاوت می‏کنند؟

آمار دقیقی ندارم اما عده‏ای به همین سبک جدیدی که ارائه داده‏ام، تلاوت می‏کنند. بعضی‏ها هم از حرکت و جنبشی که در قرائت ایجاد کرده‏ام، پیروی می‏کنند. در واقع این حرکت من نوعی خودباوری در جوانان ایجاد کرده. خیلی‏ها به این نتیجه رسیده‏اند که می‏توانند از تقلید پا را فراتر بگذارند و سبک جدید ابداع کنند.

- اما هنوز هم بیشتر جوانان از قاریان مصری تقلید می‏کنند. اصلا چرا پیشکسوتان قرآنی به جوان‏ها سبک شاکرنژاد را توصیه نمی‏کنند؟!

این حرکت تازه آغاز شده و برای رسیدن به شرایط مطلوب راه درازی در پیش داریم. برای من اهمیتی ندارد که کسی جوانان و نوجوانان را ترغیب کند تا به سبک حامد شاکرنژاد بخوانند اما حالا که حرف به اینجا کشیده شد، باید بگویم که خیلی‏ها قدرت پذیرش این موضوع را ندارند و مخالفت می‏کنند اصلا نمی‏خواهند بپذیرند  که یک ایرانی سبک جدیدی ارائه داده است.

حرکات دست و سر، حالات شخصی است و به سبک خواندن ارتباطی ندارد، هیچ عمدی هم در کار نیست

- چرا؟ مگر با شما دشمنی دارند؟!

نه، این حرف‏ها نیست. به قول قدیمی‏ها «مرغ همسایه، غاز است». اگر قاری مصری در ایران 95 درصد تقلید کند و فقط پنج درصد از خودش بخواند، خیلی‏ها فقط آن پنج درصد را می‏بینند و کل تعریف و تمجید می‏کنند که این قاری مصری صاحب سبک است اما اگر شاکرنژاد فقط پنج درصد تقلیدی بخواند و 95 درصد از خودش تلاوت کند، همه پنج درصد تقلیدی را می‏بینند. باور کنید من نمی‏‏خواهم از خودم تعریف کنم. اصلا بحث شخص حامد شاکرنژاد نیست، بحث درباره یک قاری شیعه و ایرانی است. چرا ما نباید به این موضوع افتخار کنیم؟

- شما در حرکت دست و سر هم شیوه خاصی دارید و گاهی مانند قراء مصری عمل می‏کنید. آیا اینها هم جز و سبک‏تان است؟!

حرکات دست و سر، حالات شخصی است و به سبک خواندن ارتباطی ندارد، هیچ عمدی هم در کار نیست و این حرکات ناخوادآگاه از درونم سرچشمه می‏گیرند نمی‏دانم  چقدر درست است اما معتقدم قاری باید راحت بتواند با حرکات دست یا سرمعنای آیات را به مخاطب القا کند؛ یعنی شاید یک‏جا لازم باشد قاری با دستش، نکته‏ای را تاکید کند باید توجه داشته باشیم که همه چیز باید در خدمت معنا باشد.

- زمانی که مقلد بودید به سبک کدام استاد می‏خواندید؟

به سبک مصطفی اسماعیل؛ چرا که بارها از مقام معظم رهبری شنیده بودم که ایشان می‏گفت مصطفی اسماعیل طوری تلاوت می‏کند که انگار قرآن همان لحظه نازل شده است.

ادامه دارد...

برگرفته از: آیه، ضمیمه قرآنی همشهری جوان

پیوند به:

پدیده تلاوت ایران

شاهکاری از مصری‌ترین قاری ایرانی

گفتگو با قاری صاحب سبک ایرانی


تنظیم برای تبیان: شکوری