کسی که بد نمی کند!
مسأله عصمت پیامبران الهی و مخصوصاً نبی مکرّم اسلام از مسائل اساسی و مهمی است که تقریباً همه متکلّمان شیعه بدان قائلند.یعنی انبیای الهی از هر نوع گناه چه گناه صغیره باشد و چه گناه کبیره پاک هستند. آن ها همچنین از هر نوع گناه صغیره چه موجب تنفّر مردم باشد و چه نباشد از ابتدای خلقت خود بری هستند و عصمت دارند. به علاوه هیچ اشتباه و خطایی از ایشان در طول زندگی پربارشان سر نمی زند. بدین ترتیب عصمت انبیای الهی در دو محور:
1- عصمت از گناه و معصیّت
2- عصمت از اشتباه و سهو
تعریف می شود. این مسأله در دین مقدّس اسلام از اهمیّت بسیاری برخوردار است. اگرچه در برخی از جزئیّات آن میان اندیشمندان اختلاف نظر وجود دارد. ما در آینده به بعضی از این اختلافات اشاره خواهیم کرد. امّا شاید جالب باشد که به تاریخچه این بحث در سایر ادیان نگاهی بیندازیم.
تاریخچه بحث عصمت پیامبران الهی(1)
1- یهودیّت:
در آیین یهود عصمت پیامبرانعلیهم السلام مطرح نبوده است. «عهد قدیم» در كتاب مقدس، پر از سخنان ناروایى است كه به پیامبران الهىعلیهم السلام نسبت دادهاند. در این آئین پیامبران مرتکب بسیاری از بدی ها می شوند. ساحت آن ها از دروغ و خیانت و غیره پاک نیست.
2- مسیحیت:
علماى مسیحی مسیح (علیه السلام) را از هر گناه و خطایى پیراسته مىشمارند، ولى این اعتقادشان بدان دلیل است كه او را خدا و یا یكى از خدایان سه گانه مىدانند. از نظر مسیحیان سایر پیامبران دارای عصمت به معنایی که در شیعه مطرح است، نمی باشند.
برخى تحلیل گران شرق شناس مانند دونالدسن مسیحى و یا گلدزیهر یهودى مىگویند: مساله عصمت براى نخستین بار به وسیله متكلمان شیعه مطرح شده است؛ زیرا آنان براى برتر نشان دادن پیشوایان خود، مساله عصمت پیامبران را در اثبات عصمت امامان خود مطرح كردهاند تا از این طریق بتوانند پیشوایان خود را معصوم معرفى كنند. (2)
در این باره، باید گفت: در قرآن، به حقیقت عصمت اشاره شده و این صفت، در مورد:
1-ملائكه الهى آمده است: یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنفُسَكُمْ وَأَهْلِیكُمْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ عَلَیْهَا مَلَائِكَةٌ غِلَاظٌ شِدَادٌ لَا یَعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ وَیَفْعَلُونَ مَا یُؤْمَرُونَ؛ اى كسانى كه ایمان آوردهاید خودتان و اهل تان را از آتشى كه هیزم آن مردم و سنگ هاست، حفظ كنید. بر آن [آتش] فرشتگانى خشن [و] سختگیر [گمارده شده] اند از آنچه خدا به آنان دستور داده سرپیچى نمىكنند و آنچه را كه مأمورند انجام مىدهند.(3)
2- در مورد خود قرآن بیان شده است: لَا یَأْتِیهِ الْبَاطِلُ مِن بَیْنِ یَدَیْهِ وَلَا مِنْ خَلْفِهِ تَنزِیلٌ مِّنْ حَكِیمٍ حَمِیدٍ؛ از پیش روى آن و از پشت سرش باطل به سویش نمىآید. وحى [نامه]اى است از حكیمى ستوده.(4)
ادامه دارد....
پی نوشت ها
1- به نقل از مقاله «عصمت نبى مکرم اسلام» با تصرّف.
2- دونالدسن، عقیدة الشیعة، ص 328 / گلدزهیر، العقیدة و الشریعة، ص 180.
3- تحریم/ 6 .
4- فصلت/ 42.
رادفر
کارشناس فلسفه اسلامی
