نظارت عمومى و مساله آزادى
دستور امر به معروف و نهى از منكر، جامعترین برنامه براى اصلاح جامعه، و مبارزه با فساد، و استقرار عدالت همه جانبه، و نیكىها و ارزشها است، این دستور اختصاص به گروه خاصى ندارد، بلكه همه در حدود توان خود، به انجام آن موظف هستند، بنابراین این دو فریضه، یك نوع نظارت همگانى و ملى براى حفظ كشتى جامعه از غرق، و رساندن آن به ساحل نجات است، و چنین كارى از نظر عقل، تدبیر، سیاست، و تمدن صحیح، كار بسیار شایسته و بجا است، و همانند نظارت عمومى در برنامههاى پزشكى است كه موجب پیشگیرى از بیمارىها، و زدودن هرگونه بیمارى، و نگهدارى سلامت جامعه از خطرها مىباشد.
بعضى از مدعیان آزادى، كه كلمه مقدس آزادى را به غلط معنى مىكنند، مىگویند: بین امر به معروف و نهى از منكر با آزادى، تضاد وجود دارد، آیا به راستى چنین است؟
آزادى در همه فرهنگها حد و حدود و خط قرمزى دارد، هیچ كس نیست كه آزادى مطلق را روا بداند، آزادى تا آنجا محترم است كه موجب انحراف و سقوط جامعه و هرج و مرج و بى بند و بارى نشود.آزادى معقول یعنى رفع موانع رشد و كمال، براى حركت سالم به سوى تكامل است، موانع كمال همان دستاندازهایى است كه باید با امر به معروف و نهى از منكر، و نظارت عمومى، برطرف گردد، و راه براى حركت به سوى كمال صاف شود، بنابراین امر به معروف و نهى از منكر مكمل و یار تقویت كننده آزادى صحیح است.
نظیر این شبهه در عصر پیامبراكرم نیز این شبهه القاء شد، پیامبر اكرم(صلی الله علیه و آله) با ذكر مثالى روشن به آن پاسخ داده، فرمود: «اجتماع ما بسان یك كشتى است، سرنشینان كشتى تا آنجا آزادند كه موجب هلاكت دیگران نشوند، هرگاه مسافرى از این آزادى سوءاستفاده كند و بخواهد با میخ یا تیشهاى كشتى را سوراخ نماید، همه مسافران با شدت به او اعتراض نموده و از او جلوگیرى مىنمایند، و با نهى از منكر خود، كشتى و سرنشینانش را از خطر حفظ مىنمایند.»
این كار یك موضوع كاملا عقلانى و فطرى الزامى است، و ضد آن قطعا دیوانگى و خودكشى است، آیا آزادى به انسان اجازه مىدهد كه خودكشى كند یا دیوانگى نماید؟
مثالی دیگر این كه: افراد اجتماع همچون اعضاء یك پیكرند، اگر در پیكر انسانى، غده چركینى پدیدار شد و در حال گسترش بود، هرگاه جراح متخصص آن غده چركین را با جراحى بیرون آورد، مىتوان گفت كارى خلاف آزادى نموده است، با توجه به این كه او با این كار سایر اعضاء را از خطر آن غده نجات داده است.
پس امر به معروف و نهی از منكر اگر در چارچوب اجرا شود و اصولش رعایت شود نه تنها باعث سلب آزادی در جامعه نیست بلكه باعث رشد و باكندگی جامعه میشود.