سبک زندگی در قرآن 4

چگونگی پوشش زن و مرد و حد و مرز ارتباط آنان در عرصه های غیر خصوصی خانوادگی از موضوعات مهم سبک زندگی هر جامعه به شمار می رود. خداوند در آیه 30و31 سوره نوربخشی از وظایف زن و مرد در زمینه پوشش و نحوه ارتباط را بیان کرده است. در دو بلاغ گذشته که روزهای سه شنبه و چهارشنبه منتشر شد، تفسیر آیه 30 و بخشی از محتوای آیه 31 بیان شد.

آیه حجاب

خداوند در آیه 31 علاوه بر بیان دو وظیفه مشابه مردان برای زنان، وظایف مختص دیگری را برای آن ها بیان می کند که حجاب و پوشش از جمله آن هاست. قرآن خطاب به زنان مومن می فرماید: «و لا یبدین زینتهن الا ما ظهر منها؛ زنان نباید زینت خود را آشکار کنند جز آن مقدار که به طور طبیعی ظاهر است.» با توجه به این که در این فراز آیه آشکار کردن زینت نهی شده، در میان مفسران این بحث مطرح شده است که مقصود از زینت پنهان و زینت آشکار چیست؟ و متعلق نهی کدام است؟ برخی زینت پنهان را به معنای زینت طبیعی و اندام زن معنا کرده اند ظاهرا بر این مبنا تفسیر کاشف می نویسد: «فقها برای اثبات وجوب حجاب به این آیه استدلال کرده اند و این که تمام بدن زن به سان عورت می باشد.» عده ای دیگر «لا یبدین زینتهن» را به معنای محل زینت تفسیر کرده و بر این نظرند که آشکارکردن خود زینت به تنهایی هم چون گوشواره و دست بند حرام نیست بنابراین وقتی خداوند می فرماید اظهار زینت حرام است، مقصود آشکار کردن محل این زینت هاست. بر اساس این تفسیر مراد از زینت آشکار که از حرمت استثنا شده (الا ما ظهر منها)، صورت و کف دو دست و پاها می باشد. علامه طباطبایی و تفسیر کاشف این دیدگاه را برگزیده است. برخی دیگر از مفسران نهی در «لایبدین زینتهنّ» را متعلق به خود زینت دانسته اند، منتهی زینتی که روی بدن قرار گرفته باشد و نه زینت به تنهایی در این صورت طبیعی است که آشکار کردن چنین زینتی همراه با آشکار کردن اندامی خواهد بود که زینت روی آن قرار گرفته است. تفسیر نمونه این دیدگاه را درست می داند و می نویسد از ظاهر آیه شریفه همین معنا استفاده می شود. بر پایه این دیدگاه زنان حق ندارند زینت هایی را که معمولا پنهانی است، آشکار کنند هر چند اندامشان نمایان نشود. از این رو حتی آشکار کردن لباس های زینتی مخصوصی که زنان در زیر لباس عادی یا چادر می پوشند، مجاز نیست، هرچند بدن نمایان نشود. تفسیر نمونه علاوه بر این به احادیث نیز استناد می کند و معتقد است که از روایات نیز همین معنا استفاده می شود. دومین حکمی که آیه شریفه در ارتباط با حجاب زنان مطرح می کند، آن است که می فرماید: زنان باید روسری هایشان را از پیش روی رها کنند تا گردن ها و سینه های آنان را بپوشاند (ولیضربن بخمرهنّ علی جیوبهنّ). «خُمُر» جمع خمار (بر وزن حجاب) به معنای پوشش است ولی معمولا به چیزی گفته می شود که زنان با آن سر خود را می پوشانند بنابراین خمار، یعنی روسری، «جیوب» هم جمع «جیب» به معنای یقه پیراهن است که از آن در فارسی به گریبان تعبیر می شود و گاه به قسمت بالای سینه نیز گفته می شود. از آن جا که در دوران جاهلیت و قبل از نزول این آیه زنان سرهایشان را با روسری می پوشاندند و دنباله روسری خود را به شانه ها یا پشت سر می انداختند، به طوری که سینه و گردن های آنان نمایان می شد، قرآن در این فراز دستور می دهد: روسری خود را بر گریبان بیندازند تا هم گردن و هم آن قسمت از سینه که بیرون است پوشیده شود.

مواردی که پوشش زینت واجب نیست

سومین حکمی که در آیه بیان شده، موارد استثنایی است که لازم نیست زن نسبت به آن ها حجاب و پوشش را رعایت کند و می تواند زینت های خود را برای آنان آشکار کند. به بیان دیگر در این فراز از آیه شریفه مرز حریم خصوصی زن که در آن از نظر پوشش آزادی عمل دارد، مشخص و موارد مجاز ترک حجاب و اظهار زینت پنهان بیان شده است. خداوند می فرماید: «ولا یبدین زینتهن الا لبعولتهن»، زنان نباید زینت خود را آشکار کنند مگر: 1- برای شوهر 2- پدر 3- پدرشوهر 4-پسر 5-پسر همسر 6- برادر 7- پسر برادر (برادرزاده که زن در حقیقت عمه آن پسر می شود) 8- پسر خواهر (خواهرزاده که زن نسبت به او خاله می شود) 9-زنان هم کیش (بنابراین اظهار زینت برای زن غیرمسلمان مجاز نیست) 10- بردگان زن 11-افراد سفیه، خواجه و خنثایی که میل جنسی ندارند و 12- کودکانی که از امور جنسی آگاه نیستند.

رفتار تحریک آمیز ممنوع

چهارمین دستور خداوند به زنان این است که: «به هنگام راه رفتن پاهای خود را به زمین نزنند تا زینت پنهانیشان دانسته شود (و صدای خلخالی که بر پا دارند، به گوش برسد.)» این دستور در حقیقت از رفتارها و حرکت های تحریک آمیزی که می تواند عفت عمومی را مخدوش کند، منع می کند و به زنان مسلمان دستور می دهد که باید به شدت عفت را پاس دارند و از اموری که آتش شهوت را در دل مردان شعله ور می کند، بپرهیزند. بر این اساس تفسیر نمونه می نویسد با توجه به این سخت گیری و باریک بینی اسلام، که حتی از صدای تحریک آمیز خلخال منع می کند، به طریق اولی دیگر عواملی را که به آتش شهوت جوانان دامن می زند مانند تصاویر مبتذل و مستهجن و فیلم های تحریک کننده و رمان ها و داستان های جنسی، اجازه نشر نخواهد داد و بدون شک محیط جامعه اسلامی باید از این گونه مسائل مفسده انگیز پاک و مبرا باشد.

شبکه تخصصی قرآن تبیان

منبع: روزنامه خراسان - مورخ شنبه 1391/08/20 شماره انتشار 18264