رشد ملایم، اما امیدوارکننده جمعیت

سالخوردگی جمعیت، آسیبی است که تا چند سال آینده گریبان کشور را خواهد گرفت، به همین دلیل هشدارهای زیادی درباره عواقب آن مطرح شده و می‌شود؛ اما تاکنون برای رفع این تهدید اقدامی جدی و عملی صورت نگرفته است.

برای نمونه سیاست های جامع جمعیتی هنوز در مجلس تصویب نشده است؛ بنابراین اندک رشد امیدوارکننده جمعیت را باید مدیون هشدارهای نخبگان و ابلاغ سیاست های کلی جمعیت از سوی رهبر معظم انقلاب بود که سبب شده از سال 91 تاکنون نرخ موالید روند ملایم و امیدوارکننده ای را طی کرده و در پنج ماه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته 1.8 درصد رشد را نشان دهد.
براساس آمار سازمان ثبت احوال، رشد سالانه نرخ موالید در سال 89 برابر با 1.1 درصد و سال 90 برابر با 1.4 درصد بود، اما از سال 91 این آمار با روند ملایمی افزایش پیدا کرد و به 2.9 درصد رسید، سال 92 نیز این شاخص روی 3.5 درصد ایستاد و سال 93 به 4.2 درصد رسید.
این در حالی است که اگر آمار پنج ماه امسال را با مدت مشابه سال گذشته مقایسه کنیم، رشد موالید 4.8 درصد رشد را نشان می دهد.
پایداری رشد ملایمی که از سال 91 اتفاق افتاده امیدوارکننده است؛ زیرا امسال نیز استمرار پیدا کرده بنابراین باید سیاست های حمایتی برای حفظ آن را هر چه زودتر اجرایی و با مطالعه و تحقیق نقاط قوت و ضعف را شناسایی کرد؛ برای نمونه باید مشخص شود در کدام منطقه کشور رشد جمعیت بیشتر بوده و چه سطوح اجتماعی این رشد را سبب شده اند تا به این شکل بتوان با رفع نقاط ضعف، کشور را از خطر کهنسالی نجات داد.

هرمزگان در صدر

در پنج ماه امسال هرمزگان با 11.4 درصد بیشترین میزان رشد موالید را داشته است. بعد از این استان قم با 9.2 درصد و یزد با 9.1 درصد در رده های بعدی قرار می گیرد.
افزون بر این در این بین دو استان آمارشان منفی است؛لرستان با 0.7- درصد و گیلان با 0.4- درصد استان هایی است که باید نسبت به کاهش رشد موالید در آنها هشدار داد.
بنابراین باید با مطالعه، جامعه های هدف را شناسایی کرد و برای رفع مشکل و دغدغه آنها راهکار ارائه داد، زیرا دست کم با تحقیق می توان از انگیزه و نبود انگیزه خانواده ها نسبت به فرزندآوری آگاهی یافت و برای رفع مسائل آنها اقداماتی را اجرایی کرد.
این در حالی است که شورای برنامه ریزی جمعیت ذیل برنامه ششم توسعه نیز تشکیل شده و دومین جلسه آن دیروز برگزار شد، باید یادآور شد ترکیب این شورا به شکلی باید باشد که نیاز های اجرایی کردن سیاست های کلی جمعیت را تامین کند و ترکیب آن همه جانبه و جامع نگر پیش برود. در واقع سیاست های کلی جمعیت باید به برنامه های میان مدت و بلندمدت اجرایی تبدیل شده و برای حل مشکلات به کار گرفته شود.

به عمل کار برآید

محمدجواد محمودی، رئیس کمیته مطالعات و پایش سیاست های جمعیتی شورای انقلاب فرهنگی درباره علل رشد نرخ موالید در سال های اخیر عنوان می کند: تمامی این رشد نتیجه اطلاع رسانی و هشدار درخصوص پیر شدن جمعیت نیست؛ زیرا دراین بین باید به نسل دهه 60 (دوره ای که کنترل جمعیت نبود) نیز اشاره کرد که اکنون تشکیل خانواده داده و به فرزندآوری رسیده اند. البته چهار سال اخیر همزمان شده با هشدارهایی که رهبر معظم انقلاب و نخبگان نسبت به پیر شدن جمعیت و تبعات تک فرزندی داده اند.
وی یادآور می شود: برای افزایش جمعیت کشور عملا اقدامی جدی انجام نداده ایم، برای نمونه طرح جامع جمعیت هنوز در مجلس تصویب نشده، این در حالی است که با تصویب این طرح می توان دغدغه خیلی از افراد جامعه را نسبت به فرزندآوری برطرف کرد. در این مدت که هشدار ها نسبت به عواقب سالمندی جمعیت کشور به اوج رسیده فقط اقدامات محدود فرهنگی انجام شده و هنوز باید منتظر اقدام عملی توسط مسئولان بود.
به گفته محمودی، مطالعه ای انجام نشده است که رشد موالید تاچه اندازه به دلیل تشویق و هشدارها نسبت به پیری جمعیت اتفاق افتاده یا چه میزان از آن به دلیل فرزند آوری نسل دهه 60 است. رئیس کمیته مطالعات و پایش سیاست های جمعیتی تاکید می کند: سیاست های کلی جمعیت نیز توسط رهبر معظم انقلاب ابلاغ شده، اما هنوز راهکارهای اجرایی برای آنها تهیه نشده است.

حمایت همه جانبه از تحکیم خانواده

محمودی درباره راهکارها برای رفع مشکل کهنسالی جمعیت در کشور می افزاید: باید همه حاکمیت یعنی دولت، مجلس و قوه قضاییه برای تحکیم ساختار خانواده حمایت جدی داشته باشند. وی یادآور می شود: تشویق به ازدواج و شناخت موانع ازدواج ها باید در دستور کار قرار گرفته و شرایطی را نیز برای تسهیل ازدواج در کشور ایجاد کرد.
این در حالی است که بعد از تشکیل خانواده باید برای فرزندآوری زوجین نیز برنامه هایی داشت، زیرا امروز نخبگان و افرادی که وضع مالی مناسبی دارند نیز تمایلی به فرزندآوری ندارند.
بنابراین باید بسته جامع حمایتی از خانواده تهیه و اجرایی شود تا رشد پایدار فرزندآوری را بتوان در کشور شاهد بود. علاوه بر این بحث جمعیت نباید به برنامه محدود شود، زیرا برای برون رفت از این تهدید باید استراتژی بلند مدت داشت.

آمار طلاق همچنان نگران کننده
در این بین درکنار توجه به رشد جمعیت باید به آسیب های دیگری مانند طلاق نیز توجه داشت،چون روند رشد آن در کشور نگران کننده است، براساس آمار سازمان ثبت احوال سال 88، رشد سالانه آمار ثبت طلاق 13.8 درصد بود، سال 89 این آمار به 9.1 درصد رسید و این آمار در سال 90 عدد 4.1 درصد را نشان داد.
سال 91 نیز این شاخص کمی رشد داشت و به 5.2 درصد رسید، این آمار سال 92 به 3.4 درصد و برای سال 93 به 5.3 درصد رسید.
این در حالی است که مقایسه پنج ماه اول امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته از این حکایت دارد که در این مدت طلاق 11.5 درصد رشد داشته، اما با توجه به این که این آمار نوسان داشته و رفتارهای اجتماعی روی آن تاثیر می گذارد برای نتیجه گیری درباره روند رشد آن باید آمار کل سال 94 را بررسی کرد زیرا در مطالعات باید مشخص شود این نوسانات ناشی از سیاستگذاری هاست یا اتفاق های دیگری سبب رشد آن شده است.

طرح جامع جمعیت در انتظار تصویب
رئیس کمیته مطالعات و پایش سیاست های جمعیتی شورای انقلاب فرهنگی می گوید: برای افزایش جمعیت در کشور عملا اقدامی جدی انجام نداده ایم؛ چون طرح جامع جمعیت هنوز در مجلس تصویب نشده، این در حالی است که با تصویب این طرح می توان دست کم دغدغه خیلی از افراد جامعه را نسبت به فرزندآوری برطرف کرد.