ایرانیان کد بهداشتی درمانی می‌گیرند
سال‌ها از زمانی که کزاز، سل، وبا و سایر بیماری‌های واگیر یک تنه بار گرفتن جان مردم را بردوش می‌کشیدند، گذشته است و امروز رتبه اول عامل مرگ‌و‌میر در دستان بیماری‌های غیرواگیر است و علت ۷۵درصد از مرگ‌های ساکنان زمین قلمداد می‌شوند.
اکنون زمان کنترل بیماری‌های غیرواگیر فرارسیده است؛ بیماری‌هایی که بیش از ۵۳ درصد بار بیماری‌ها را شامل می‌شوند و سالانه مرگ ۳۸ میلیون نفر در جهان را رقم می‌زنند. تاسف‌بارتر آن است که ۲۸ میلیون نفر ازاین تعداد متعلق به کشورهای کم درآمد و با درآمد متوسط است و پیش بینی می‌شود درصورت عدم کنترل آنها تا سال ۲۰۲۰ ، ۶۰ درصد بار بیماری‌ها را شامل شوند.
براساس گزارش سازمان بهداشت جهانی بار بیماری‌های غیرواگیر بر دوش کشورهای در حال توسعه بیشتر سنگینی می‌کند و بی‌تردید ایران ما نیز ازاین قاعده مستثنی نیست؛ بنابراین درصورت عدم کنترل، الگوی فوق در کشور ایجاد می‌شود و ۷۰ درصد بار بیماری‌ها به موارد غیرواگیر اختصاص می‌یابد. سرطان با ۸.۲ میلیون نفر، بیماری‌های تنفسی با چهار میلیون نفر، بیماری‌های قلبی - عروقی با ۱۷.۵ میلیون و دیابت نیز با ۱.۵میلیون نفر مرگ در سال گوی سبقت را ازسایر بیماری‌ها در جهان ربوده‌اند.
نکته‌ای که دراین میان اهمیت توجه به این بیماری‌ها را دوچندان می‌کند، افزایش آمار مرگ زودرس یعنی بین سن ۳۰ تا ۷۰ سالگی است. مرگ سالانه ۱۶ میلیون نفر در این سنین، آماری است که توسط سازمان بهداشت جهانی اعلام شده است که ۸۲ درصد از این رقم نیز مربوط به کشورهای در حال توسعه است.
به بهانه اجرای برنامه ملی کنترل و پیشگیری از بیماری‌های غیرواگیر در کشور و اجرای آن درقالب شبکه ملی سلامت که به عنوان طرح تحول نظام سلامت در حوزه بهداشت در کشور از آن یاد می‌شود با دکتر احمد کوشا، رییس اداره بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت به گفت‌وگو نشستیم.
کوشا، بیماری‌های غیرواگیر و مزمن مانند عوارض ناشی از سوانح وتصادفات که منجر به ناتوانی یا مرگ افراد می‌شود را عامل ۷۵ درصد مرگ ومیر دنیا معرفی کرد و گفت: تا ۲۰ سال پیش بیماری‌های واگیردار مانند عفونت‌های حاد تنفسی و بیماری‌های اسهالی در کودکان، سل، جذام، کزاز و .. علت اصلی مرگ و میر بودند، اما با اقدامات درست و راه افتادن سیستم مراقبت‌های اولیه بهداشتی، تمام این بیماری‌های واگیر به تدریج کنترل شدند و امروز بیماری‌های غیرواگیر تبدیل به اولین عامل مرگ و میر در دنیا شده‌اند.
وی افزود: در آن زمان تصمیم گرفتیم به جای احداث بیمارستان در شهرهای بزرگ، در روستاها خانه بهداشت راه بیندازیم، از نیروهای بومی خود آن منطقه استفاده کنیم و بچه‌هایی که تا کلاس پنجم درس خوانده بودند آموزش دهیم تا تبدیل به بهورز شوند. این کار باعث شد تا با اقداماتی نظیر واکسیناسیون، بهداشت محیط، مراقبت از مادر و نوزاد و ... کل بیماری‌های واگیر و مرگ و میر کنترل شوند
برنامه‌ای برای پیشگیری از مرگ زودرس ایرانی‌ها
رئیس اداره بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت درباره برنامه سازمان بهداشت جهانی برای کاهش موارد مرگ و میر ناشی از بیماری‌های غیرواگیر در جهان گفت: سازمان بهداشت جهانی برنامه‌ای را تا سال ۲۰۲۵ میلادی طراحی کرده است که کل کشورها ۲۵ درصد از مرگ و میر زودرس ناشی از بیماری‌های غیرواگیر را کاهش دهند. مرگ و میر زودرس به معنی مرگ بین ۳۰ تا ۷۰ سال است که متاسفانه در حال افزایش است. چهار بیماری دیابت، بیماری‌های قلبی و عروقی، سرطان‌ها و بیماری‌های تنفسی مزمن شامل این برنامه می‌شوند و باید به میزان مشخصی کاهش داده شوند. چهار ریسک فاکتور سیگار، بهبود تغذیه و اصلاح عادات غذایی، افزایش تحرک فیزیکی و کاهش مصرف الکل نیز به عنوان هدف اعلام شده‌اند.
کاهش ۲۵درصدی مرگ زودرس ایرانی‌ها تا ۱۰ سال آینده
وی درباره نحوه اجرای این برنامه در کشور گفت: ما باید تا ۱۰سال آینده ۲۵ درصد کاهش مرگ و میر زودرس، ۲۰ درصد کاهش شیوع فعالیت بدنی ناکافی، ۱۰ درصد سوء مصرف الکل، ۳۰ درصد مصرف نمک، ۳۰ درصد مصرف دخانیات و کاهش ۲۵ درصدی شیوع فشار خون بالا را اعمال کنیم. دیابت و چاقی نیز اگر در همین اندازه باقی بماند ومراقبت شود موفق عمل کرده‌ایم. ما در کشور ۴۰ تا ۴۵ درصد شیوع فعالیت فیزیکی ناکافی داریم.
کوشا ادامه داد: اسیدهای چرب ترانس نیز باید در روغن‌ها به صفر رسانده شوند. افراد واجد شرایط برای جلوگیری از حمله و سکته مغزی و قلبی باید دارودرمانی شوند و مشاوره دریافت کنند. همچنین امکان دسترسی صددرصدی مردم به داروهای مناسب از جمله این برنامه‌ها است. این اهداف قرار است تا سال ۲۰۲۵ در کشوراجرایی شوند.
وی درباره نحوه همکاری سایر سازمان‌ها در این برنامه نیز گفت: ریشه بیماری‌های غیرواگیر اغلب در فرهنگ مردم است. عارضه‌ای که بر اثر رفتارها و عادات نادرست ایجاد می‌شود به حوزه سلامت نیز مرتبط است. مثلا در مورد تصادفات، وزارت راه و شهرسازی، پلیس راهنمایی و رانندگی و نیروی انتظامی نقش دارند. در مورد فرهنگ‌سازی در این زمینه نیز صداوسیما باید وارد شود یا در مورد بیماری‌های قلبی و عروقی، وزارتخانه‌های بازرگانی و صنعت، معدن و تجارت و جهاد کشاورزی به خاطر نقشی که در غذای مردم دارند، عهده‌دار مسئولیت هستند.
وی ادامه داد: ما همیشه می‌گوییم ۲۵ درصد بیماری‌های غیرواگیر تحت کنترل وزارت بهداشت است و ۷۵ درصد به دست دیگر ارگان‌ها و همچنین مردم است که باید خود مراقبتی داشته باشند. در کنار این، مردم باید مواردی را که در سلامت آنها نقش دارد از ارگان‌ها درخواست کنند و حقوق خود را بشناسند. ارگان‌های دیگر هم باید محیط سالم را در اختیار مردم قرار دهند. گاهی نیاز است که رفتارهای سالم اجباری باشد و مردم ناگزیر از انجام آن باشند.
پای مراکز سلامت جامعه به حاشیه شهرها باز شد
کوشا درباره چگونگی فعالیت مراکز سلامت جامعه به عنوان طرح تحول نظام سلامت در حوزه بهداشت گفت: قرار است از سیستم خانه‌ها و مراکز بهداشتی درمانی برای رسیدن به هدف کاهش ۲۵ درصدی مرگ و میر زودرس، استفاده کنیم. این طرح به صورت راه‌اندازی مراکز سلامت جامعه و فعالیت بهورزان و مراقبان سلامت در این مراکز در روستاها و شهرها اجرا می‌شود. به این صورت که از افراد بالای ۳۰ سال دعوت و خطر سکته‌های قلبی و مغزی آنها در ۱۰ سال آینده ارزیابی می‌شود.
وی ادامه داد: تا امروز این نیروها بیشتر به ارائه خدمات در زمینه پیشگیری از بیماری‌های واگیر و مراقبت‌های مادر و کودک می‌پرداختند. ما برای تقویت این سیستم فعالیت جدیدی مطرح کردیم که همان ارزیابی خطر افراد بالای ۳۰ سال است. اگر تا ۲۰ درصد احتمال خطر وجود داشت فرد آموزش می‌بیند و اگر بالاتر بود برای پیشگیری از بروز این خطرات به فرد دارو داده می‌شود.
۳ سرطان شایع غربال می‌شوند
کوشا درباره نحوه غربالگری سه سرطان روده، پستان و رحم نیز گفت: مراقبان سلامت و بهورزان، علائم اولیه سرطان و سوابق افراد را کنترل می‌کنند که این سرطان‌ها برای خانم‌ها سرطان پستان و دهانه رحم است. اگر علائم در فرد وجود داشت به مراجع بالاتر ارجاع داده می‌شوند که از پیشرفت آن جلوگیری کنند. همچنین طرح غربالگری سرطان روده نیز دراین برنامه تعریف شده است که با آزمایش خون در مدفوع کنترل می‌شود. با این اقدام سه سرطان مهم، دیابت و بیماری‌های قلبی عروقی کنترل می‌شود. غربالگری بیماری‌های ریوی نیز به همین شیوه انجام می‌شود.
جمعیت‌های ۶ تا ۱۴۰۰۰ نفری تحت پوشش پایگاه‌های سلامت
رییس اداره بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت، ساختار شبکه ملی سلامت را به صورت یک مرکز سلامت جامعه و دو تا چهار پایگاه تابع معرفی کرد و گفت: در مرکز سلامت جامعه یک پزشک و در پایگاه‌ها نیز مراقبان سلامت مستقر می‌شوند که هر کدام از پایگاه‌ها شش تا ۱۴۰۰۰ نفر را تحت پوشش قرار می‌دهند. این مراقبان افراد را ارزیابی خطر کرده و اگر مواردی از بیماری بود مراقبت می‌کنند و درصورت لزوم به پزشک ارجاع می‌دهند.
وی درخصوص اجرای برنامه در روستاها و نحوه پرداخت هزینه‌های آن گفت: این طرح در روستاها به صورت خانه‌های بهداشت و مراکز بهداشتی درمانی انجام می‌شود. تشکیل پرونده و ویزیت ادواری برای روستاییان به صورت رایگان خواهد بود.
کارت‌های الکترونیک سلامت در راهند/ ایرانیان کد بهداشتی درمانی می‌گیرند
کوشا همچنین درباره کارت‌های الکترونیک سلامت که ازمدت‌ها پیش قراربود جایگزین دفترچه‌های بیمه شود گفت: اکنون در فاز سرشماری هستیم و در زمینه ساختارهای الکترونیکی آن نیز اقدامات خوبی در حال انجام است. زمانی که اقدامات‌مان کامل شود مردم می‌توانند با یک کد، پیگیر اقدامات بهداشتی درمانی خود باشند.
منیع : ایسنا
