توالت ایرانی یا توالت مغولی؟!

در جاده‌های ایران نه تنها سرویس بهداشتی به اندازه کافی وجود ندارد، بلکه همین اندک بضاعت موجود نیز چنان وضعیت آشفته، غیربهداشتی و شرم آوری دارد که بسیاری ترجیح می‌دهند در عین نیازمندی به سرویس‌های بهداشتی، از این سرویس‌های غیربهداشتی استفاده نکنند.

کمبود سرویس های بهداشتی بین راهی در جاده های ایران شوخی نیست، بلکه مشکلی جدی است که هم دغدغه فعالان این حوزه بوده و حتی مسئولان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نیز در این سال ها جسته و گریخته به وجود این مشکل اعتراف کرده اند، اما مشکل این است که در این سال ها هیچ گاه عزم جدی برای حل آن وجود نداشته است
قدم زدن در طبیعت بکر قلعه رودخان، تماشای تاریخ از میان نقوش حکاکی شده بر تخته‌سنگ‌های تخت‌جمشید، گرفتن عکس یادگاری در سعدیه و حافظیه، بازدید از زیبایی‌های نصف جهان، تماشای آسمان پرستاره شب‌های کویر و… هیچ کدام دل از گردشگر خارجی نخواهد برد وقتی قرار باشد او کیلومترها برای پیدا کردن یک دستشویی سالم و تمیز، این پا و آن پا شود و در نهایت پس از چند ساعت به سرویس بهداشتی‌ای برسد که یا به اصطلاح فرنگی نیست یا بیش از اندازه کثیف است و دست آخر هم کلافه و عصبی با لحنی اعتراض‌آمیز از راهنمای تور دراین باره توضیح بخواهد.

واقعیت این است که کمبود سرویس های بهداشتی بین راهی چند سالی است آبروی صنعت گردشگری کشورمان را در مقابل گردشگران خارجی به خطر انداخته و این طور که پیداست هیچ کس به اندازه فعالان گردشگری که در آوردن تورهای گردشگران خارجی دستی بر آتش دارند، اهمیت این مشکل را احساس نکرده اند و گرنه اقداماتی که در این سال ها به صورت جسته و گریخته از سوی سازمان گردشگری برای احداث سرویس های بهداشتی بین راهی انجام گرفته بود، نیمه کاره به حال خود رها نمی شد.

مشكل دستشویی در مراكز خرید

گذشته از نبود سرویس بهداشتی بین راهی در جاده  نكته دیگر در مورد سرویس های بهداشتی در تهران و سایر شهرها این است كه بر اساس قوانین ساخت مجتمع های تجاری، همه این مجتمع ها دارای سرویس بهداشتی عمومی هستند، اما در آنها بسته است و فقط مغازه دارها اجازه استفاده از آنها را دارند. دلیل آن هم این است كه شیوه مناسبی برای نگهداری آنها اجرا نمی شود و مسوولان پاساژها و مجتمع ها برای سالم ماندن آنها، تنها به مغازه داران اجازه استفاده می دهند.
این در حالی است كه اگر توالت های عمومی تمام مجتمع های تجاری و مراكز خرید روی شهروندان باز باشد و در عوض بخوبی از آنها نگهداری شود، بخش بزرگی از مشكلات حل می شود.
البته در برخی مجتمع های تفریحی و تجاری هم به شهروندان اجازه استفاده از سرویس های بهداشتی داده می شود، اما در مقابل وجه قابل توجهی هم دریافت می كنند به طور نمونه در سرویس های بهداشتی یكی از مجتمع های تجاری حوالی میدان ونك برای هر نفر 300 تومان دریافت می شود و این در حالی است كه در مقابل این مبلغ اكثرا جای مایع دستشویی ها خالی است و از دستمال كاغذی هم خبری نیست.
اما پرسشی كه همواره در ذهن شهروندان مطرح می شود این است كه مگر نه این كه سرویس های بهداشتی در مجتمع های تجاری و تفریحی جزئی از ملزومات این مراكز هستند پس چرا باید در ازای ارائه این خدمات از شهروندان پول دریافت شود؟

قحطی دستشویی در جاده ها

اما مشكل كمبود سرویس بهداشتی فقط مختص داخل شهرها نیست؛ چراكه مسافران داخلی و گردشگران خارجی نیز در جاده ها با این معضل دست به گریبانند.
گردشگرانی كه كمبود امكانات بهداشتی شهرها و جاده های ایران را خیلی بیشتر از ایرانیانی درك می كنند كه سال هاست با مشكل كمبود سرویس های بهداشتی خو گرفته اند.
دوستی كه راهنمای تور است، نقل می كرد كه همیشه نبود سرویس های بهداشتی در مكان های توریستی و تاریخی از معضل راهنمایان تور در ایران است كه گاه آبروی ملی را هم به خطر می اندازد؛ كمبود چنین زیرساختی در عرصه گردشگری در كنار عدم رعایت نظافت، نبود مواد شوینده بهداشتی، بوی نامطبوع و حتی نبود آب در توالت های عمومی از كابوس های نه فقط مسافران داخلی بلكه گردشگران خارجی است.

او می گوید: ما نمی دانیم كه توریست هایمان را به كدام رستوران خوب بین شهری ببریم و كجا می توانیم امكان استفاده از سرویس بهداشتی مناسب را برایشان فراهم كنیم. این مشكل فقط مختص گردشگران خارجی نیست، مردم خودمان هم در سفرهای جاده ای همواره با آن درگیر بوده اند.

سرویس بهداشتی؛ بدون بهداشت

صرف نظر از مشكل كمبود سرویس های بهداشتی در اماكن عمومی نحوه رسیدگی، نگهداری و نظافت آنها خود حكایت دیگری است.
نكته: مشكل كمبود سرویس بهداشتی فقط مختص داخل شهرها نیست؛ چراكه مسافران داخلی و گردشگران خارجی نیز در جاده ها با این معضل دست به گریبانند
اكثر سرویس های بهداشتی موجود یا بسیار فرسوده، قدیمی، كثیف و آلوده بوده یا به دلیل قطع بودن آب و نداشتن مایع دستشویی غیرقابل استفاده بوده و عملاتعطیل شده اند.
در واقع چون از همان ابتدای احداث، فكر اساسی برای نگهداری و رسیدگی به سرویس های بهداشتی نشده بخش قابل توجهی از آنها به مرور زمان محكوم به تعطیلی می شوند، در این میان سرویس های بهداشتی كه در عین نوساز بودن گاه به دلیل عدم رعایت بهداشت به هیچ وجه قابل استفاده نیستند.
مشكل بهداشت نامناسب و آلودگی سرویس های بهداشتی بیش از این كه مختص دستشویی های داخل شهر باشد گریبانگیر سرویس های بهداشتی جاده ها و رستوران های بین راهی است، وضعیت ناخوشایندی كه تاكنون همتی از سوی متولیان امر برای رسیدگی به آن وجود نداشته است.
شاید زمان آن فرارسیده باشد که مسئولان ذیربط ، هشدار فعالان این حوزه را جدی بگیرند و در کنار برنامه ریزی برای توسعه زیرساخت ها، از برطرف کردن این نیاز ضروری که به آبروی صنعت گردشگری کشورمان گره خورده است، غافل نشوند.

منابع : جام جم / پارسینه