توزیع ناقص شیر در مدارس

در جمهوری اسلامی ایران از 10 سال پیش، برنامه توزیع شیر مدارس به صورت رایگان با اهداف کاهش سوء تغذیه و فقر، افزایش سلامت و رشد جامعه، افزایش توان فیزیکی و فکری دانش آموزان اجرا می شود اما...

توجه جهانی به کودکان و اهمیت آنان برای ساخت جامعه ای پویا و اینکه همه کودکان حق دارند از تغذیه خوب، محیط مناسب و مراقبت های بهداشتی اساسی برخوردار باشند تا در برابر انواع بیماری ها محافظت شده و از رشد و تکامل جسمی و فکری مناسب بهره مند شوند، باعث گردیده است که اکثر کشورها نسبت به راهکارهای بهبود وضع تغذیه ای کودکان جامعه، توجه خاصی داشته باشند. از جمله، این راهکارهای جهانی، اجرای برنامه شیر مدارس می باشد که با توجه به نقش غیرقابل انکار آن در بهبود سلامت دانش آموزان، مورد توجه همه کشورهای جهان قرار گرفته است، به طوری که در سالهای اخیر، کشورهای بسیاری از جمله روسیه، پاکستان، سنگال، ویتنام، بوسنی، هندوراس، رواندا، زامبیا، اوکراین، اکوادر، عربستان و نیکاراگوئه نیز به جمع کشورهای دارای برنامه شیر مدارس افزوده شده اند و در حالیکه تا ده سال گذشته تنها در حدود 40 کشور، برنامه توزیع شیر مدارس اجرا می شد، با توجه به اهمیت و نقش شیر در سلامت و رشد جسمی و فکری دانش آموزان، امروزه در حدود 100 کشور جهان، برنامه شیر مدارس اجرا می گردد.

تجربه موفق این کشورها باعث گردیده که بقیه کشورها نیز بنا به دلایلی از قبیل: کیفیت بالا، ایمنی بسیار بالا، امکان کنترل قبل از توزیع و مصرف، عدم نیاز به زنجیره سرما (کاهش مصرف انرژی)، عدم نیاز به دستگاه های عریض و طویل کنترلی و نظارتی، و اثر مثبت مصرف شیر در ذهن دانش آموزان، از شیر استریل (UHT) در برنامه شیر مدارس استفاده نمایند.

در جمهوری اسلامی ایران از 10 سال پیش، برنامه توزیع شیر مدارس به صورت رایگان با اهداف کاهش سوء تغذیه و فقر، افزایش سلامت و رشد جامعه، افزایش توان فیزیکی و فکری دانش آموزان و داشتن جامعه ای سالم، افزایش بهداشت و کاهش هزینه های درمان، اصلاح الگوی مصرف و افزایش مصرف شیر و لبنیات و استفاده هدفمند از یارانه، اجرا می شود و یکی از برنامه های بسیار ارزشمند کشور بوده و از جمله مصادیق بارز توزیع هدفمند یارانه ها محسوب می شود که به طور مشخص در اختیار جمعیت تعریف شده و گروه هدف یعنی دانش آموزان قرار می گیرد. اما به نظر می رسد لازم است از تجربیات کشورهای موفق در اجرای برنامه استفاده شود و با برنامه ریزی منظم تر و استفاده بیشتر از بسته های شیر با کیفیت و ایمنی بالا، بهتر به اهداف خود دست یابد. منابع مالی مورد نیاز این برنامه در کشورهای مختلف، متفاوت است، در اکثر کشورها، منابع مالی توسط دولت ها تامین شده و شیر به صورت یارانه ای و رایگان توزیع می شود. در تعدادی از کشورها، منابع مالی توسط بخش خصوصی و با قیمت های کمتر از قیمت بازار آزاد عرضه می گردد و در تعدادی دیگر از کشورها، منابع مالی برنامه، از ترکیب هر دو یارانه های دولتی و قیمت آزاد تشکیل شده است. به طور مثال، در کشورهایی نظیر سوئد، فنلاند و پرتقال، شیر رایگان تا پایان دوره متوسطه در مدارس توزیع می شود. در جمهوری اسلامی ایران نیز در سال 1388 تا پایان دوره راهنمائی، شیر رایگان بین حدود 11 میلیون دانش آموز توزیع شده است و انتطار می رفت که طی سال جاری و سال های آینده کلیه دانش آموزان تا پایان مقطع دبیرستان، تحت پوشش برنامه توزیع رایگان شیر مدارس قرار گیرند و توزیع شیر به صورت مستمر داده شود اما گویا توزیع شیر رایگان در مدارس ناقص اجرا می‌شود.

شیر رایگان در مدارس اگرچه از اوایل آذرماه توزیع می‌شود اما وجود مشکلاتی چون روند طولانی برگزاری تشریفات مناقصه با شرکت‌های لبنی و کمبود اعتبارات باعث شده است تا بسیاری از دانش‌آموزان در استان‌های مختلف و همچنین برخی مناطق تهران از این شیر سهمی نداشته باشند.

دامنه این مشکلات تا آنجاست که هنوز برخی از مناطق و مدارس استان‌های محروم همچون سیستان و بلوچستان و یزد که باید دانش‌آموزانشان از نخستین دریافت‌کنندگان شیر باشند هنوز در صف توزیع شیر قرار دارند. توزیع نشدن شیر در برخی مدارس یا کمبود شیر از جمله مواردی است که مسئولان توزیع شیر در مدارس کشور هم بر آن تأکید می‌کنند و علت آن را تشریفات قانونی یا نبود اعتبارات عنوان می‌کنند. موضوعی که رسول پاپایی، عضو کمیته توزیع شیر در مدارس بر آن تأکید می‌کند و می‌گوید: «ما قبول داریم که در برخی از مدارس شیر توزیع نمی‌شود و این هم بدان علت است که اعتبارات با تأخیر به دستمان رسید و در نتیجه مناقصه بین شرکت‌ها هم با تأخیر برگزار شد.  بنابراین برخی مدارس و برخی استان‌ها هنوز شیر دریافت نمی‌کنند. با این حال سعی می‌کنیم تا هفته آینده این مشکل بر طرف شود.»

طرح توزیع شیر در بین دانش‌آموزان امسال در حالی آغاز شده که مسئولان وزارت آموزش و پرورش علت اجرای این طرح را افزایش فرهنگسازی مصرف شیر در بین دانش‌آموزان عنوان کردند. مسأله‌ای که رئیس جمهوری هم بر آن تأکید کرد. آن‌طور که مسئولان آموزش و پرورش می‌گویند هر دانش‌آموز در هفته دو تا سه نوبت شیر دریافت می‌کند و در مجموع تا پایان سال تحصیلی 94-93، 900 هزار پاکت شیر در بین دانش‌آموزان ابتدایی و متوسطه دوره اول توزیع می‌شود. مسئولان وزارت بهداشت نیز فهرست برخی از استان‌هایی را که باید در آن شیر غنی شده با ویتامین D توزیع شود در اختیار مسئولان وزارت بهداشت گذاشته‌اند، اما پاپایی می‌گوید: بودجه لازم برای توزیع این شیر وجود ندارد. او توضیح می‌دهد: «بودجه اختصاصی توزیع شیرهای غنی شده در مدارس از اعتبارات شیرهای توزیع شده در مدارس تأمین نمی‌شود و مستلزم این است که بودجه اعتباری غیر از بودجه‌ای که برای توزیع شیر پیش‌بینی شده تخصیص داده شود تا مشکل توزیع شیر غنی شده در مدارس حل شود .» با این حال برهان ولی خانی مسئول توزیع شیر مدارس در استان تهران بر این باور است که در توزیع شیر مدارس در شهر تهران مشکلی وجود ندارد. او می‌گوید: «همان‌طور که رئیس جمهوری هم تأکید داشتند به طور ویژه پیگیر توزیع شیر در مدارس هستیم و امیدواریم بتوانیم این توزیع را برای سال تحصیلی آینده افزایش دهیم. هم‌اکنون 860 هزار دانش‌آموز تهرانی تحت پوشش توزیع شیر هستند که تاکنون 20 نوبت شیر توزیع شده است و تا پایان سال تحصیلی به طور کامل 70 نوبت توزیع خواهد شد.»

منابع : روزنامه ایران / گروه سلامت