روزهای سخت پیش روی ترکیه
با اتمام مهلت 45 روزه تشکیل دولت ائتلافی، «رجب طیب اردوغان»، رئیس جمهور ترکیه اعلام کرد: «1 نوامبر آینده موعد انتخابات زودهنگام در این کشور است» و در ادامه برگزاری انتخابات زودهنگام در ترکیه را «بن بست سیاسی» خواند.
بازی جدید اردوغان از شکست هفتم ژوئن شروع شده بود و انتخابات زودهنگام محتملترین گزینه برای آینده سیاسی ترکیه محسوب میشد. منتقدان اردوغان بر این باورند که وی ترجیح میداد، مذاکرات مربوط به تشکیل دولت ائتلافی به بن بست برسد تا وی بتواند انتخابات دیگری را برگزار کند.
اردوغان در شرایطی این سخنان را بر زبان میآورد که تلاشهای نخست وزیر ترکیه برای تشکیل دولت ائتلافی با سایر احزاب، با شکست مواجه شد تا تنها دو ماه پس از برگزاری انتخابات پارلمانی در ترکیه، این کشور بار دیگر شاهد برگزاری انتخابات پارلمانی دیگری باشد.
به دنبال بینتیجه ماندن مذاکرات، تنها دو گزینه باقی میماند، گزینه اول این بود که رئیس مجلس ملی ترکیه ویا گروه پارلمانی حزب عدالت و توسعه درخواست تشکیل یک جلسه فوق العاده جهت تصمیمگیری درباره برگزاری انتخابات پارلمان را مطرح کند، اگرچه احتمال عدم موافقت حزب حرکت ملی احتمال این گزینه را کاهش میداد.
گزینه دوم این بود که رئیس جمهوری ترکیه از تاریخ ۲۳ آگوست که مهلت ۴۵ روزه احزاب برای تشکیل دولت ائتلافی به پایان میرسد، به موجب ماده ۱۱۶ قانون اساسی از اختیاراتی که قانون در این زمینه به وی داده است، استفاده و برگزاری انتخابات زودهنگام را اعلام کند.
براین اساس اردوغان بر اساس ماده ۱۱۶ قانون اساسی پس از مشورت با رئیس مجلس ملی ترکیه برگزاری مجدد انتخابات در این کشور را اعلام کرد تا درپی آن مردم ترکیه در اولین یکشنبه پس از گذشت ۹۰ روز از اتخاذ این تصمیم پای صندوقهای رأی حضور یابند و بار دیگر آرا خود را به صندوقها بریزند، شرایطی که اولین بار است، آن را تجربه خواهد میکنند.
یکم شهریور جاری، مهلت 45 روزه قانون اساسی ترکیه به حزب عدالت و توسعه به عنوان حزب اول انتخابات برای تشکیل حکومت ائتلافی پایان یافت. با به پایان رسیدن این مهلت قانونی کابینه ترکیه استعفا داده و رئیس جمهور با توجه به آرایی که احزاب در انتخابات به دست آوردهاند، وزیران جدیدی تعیین خواهد کرد که همان دولت موقت است.
بر اساس قانون اساسی ترکیه، اردوغان باید کابینه موقت داوود اوغلو را منحل کند و خواهان تشکیل دولت موقتی شود که ترکیه را برای برگزاری انتخابات جدید در پاییز آماده کند.
موضع گیری احزاب ترکیه
احزاب ترکیه با تصمیم اردوغان مخالفت و نارضایتی خود را اعلام کردهاند. «کمال قلیچدار اوغلو»، رئیس حزب جمهوریخواه خلق بعد از عدم توافق رهبران دو حزب عدالت و توسعه و جمهوریخواه خلق جهت تشکیل حکومت ائتلافی در مصاحبهای ضمن اظهار ناخرسندی از وضعیت پیشآمده گفت: از ابتدا گزینه تشکیل حکومت ائتلافی در کار نبود، چون حزب عدالت و توسعه همواره خواهان برگزاری انتخابات زودهنگام بود. احترام به اراده ملی یعنی اگر در انتخابات، حزبی نتوانسته است اکثریت در حالیکه حکومت ائتلافی باید در ترکیه تشکیل میشد و با عدم تشکیل حکومت ائتلافی ترکیه یک فرصت تاریخی را از دست داد.
در این راستا اظهارات رئیس فراکسیون حزب دموکراتیک خلق درباره طولانی شدن مذاکرات عدالت و توسعه با حزب جمهوریخواه خلق جای تأمل دارد. «ادریس بالوکن» در اظهاراتی عنوان کرد که حزب عدالت و توسعه در تلاش بود تا با طولانی کردن مذاکرات با حزب جمهوریخواه خلق، سیاستمداران مخالف جنگ این حزب را کنترل کند.
وی در ادامه اظهارات خود تأکید کرد: طی مذاکرات تشکیل حکومت ائتلافی، اردوغان در این مذاکرات دخالت مستقیم داشت و نظرش را بر نظر مردم ارجح میداند.
بالوکن ادامه داده بود که بعد از انتخابات پارلمانی، حزب عدالت و توسعه سیاست جنگطلبانهای اتخاذ کرده بود و هم اکنون با برگزاری انتخابات زودهنگام درپی بدست آوردن نتیجهای است که نتوانسته در 7 ژوئن بدست آورد.
حزب حرکت ملیگرا نیز از ابتدا، نه دولت اقلیت و نه انتخابات زودهنگام را پذیرفت و با مهمترین طرح اردوغان یعنی تغییر قانون اساسی از نظام پارلمانی به ریاستی مخالفت کرد.
رئیس حزب حرکت ملی ترکیه افزوده بود: شرایط ترکیه باعث میشود، انتخابات زودهنگام زمینه جنگ داخلی را فراهم کند، به همین دلیل در این تصمیم باید تجدید نظر شود.
وی تأکید کرده بود: حزب حرکت ملی ترکیه به کابینه ائتلافی ملحق نخواهد شد.
هم چنین «صلاح الدین دمیرتاش»، رئیس مشترک حزب دموکراتیک خلق طی اظهاراتی تصریح کرد: با وضعیتی روبهرو هستیم که در آن به اراده ملت ترکیه احترام گذاشته نشده است.
دمیرتاش خاطرنشان کرده بود: اگر حزب جمهوریخواه خلق مسئولیت تشکیل حکومت ائتلافی را برعهده میگرفت، با این حزب مذاکره میکردیم.
این اظهارات درحالی ایراد میشود که حزب حرکت ملی ترکیه در بیانیه رسمی خود اعلام کرده، در هیچ حکومتی که حزب دموکراتیک خلق حضور داشته باشد، شرکت نمیکند.
بحران در عرصه سیاسی ترکیه
عرصه سیاسی ترکیه درحالی دچار بحران شده که گروه تروریستی تکفیری «داعش» در ویدئوی جدیدی ترکیه را هدف گرفته و مردم این کشور را دعوت میکند، برای «فتح استانبول» مسلح شوند و از اردوغان بخاطر گشودن دو پایگاه هوایی این کشور به روی هواپیماهای ائتلاف بین المللی ضد داعش به رهبری آمریکا انتقاد کرده و او را «خائن» نامیده و مردم ترکیه را به شورش علیه «خدانشناسان، صلیبیون و کفار» و «جنگ علیه دوستان شیطان» فراخوانده است.
تبعات یک ماه بلاتکلیفی سیاسی و افزایش ناامنی ناشی از اقدامات تروریستی اکنون به اقتصاد ترکیه رسیده و آمار نگران کنندهای از کاهش تاریخی ارزش لیر در برابر ارزهای جهانی منتشر میشود، بطوری که چهارشنبه گذشته هر دلار آمریکا 2.88 لیر و هر یورو 3.2 لیر معامله شد.
بن بست سیاسی ترکیه با بزرگترین عملیات نظامی این کشور در سالهای اخیر همزمان شده است. ارتش ترکیه از سه هفته پیش همزمان حملاتی علیه داعش در سوریه و حزب کارگران کردستان (پکک) در کردستان عراق آغاز کرد.
منتقدان دولت براین باورند، این عملیات واکنش به پیروزی انتخاباتی حزب چپگرای دموکراتیک خلق است که هواداران زیادی میان کردها دارد.
رهبر حزب کارگران کردستان (پکک)، آنکارا را متهم کرده که با حمله به اعضای این گروه، در واقع از گروه داعش دفاع میکند.
آتشبسی که میان ترکیه و پکک برقرار بود، ژوئیه گذشته با آغاز حملات ترکیه علیه پکک در شمال عراق و داعش در سوریه لغو شد. ناظران براین باورند: پکک خیلی بیش از داعش هدف حملات ترکیه بوده است. اما آنکارا این گفته را که عملیات علیه داعش پوششی برای حمله به کردها بوده، را رد میکند.
اکنون مهلت 45 روزه قانونی تشکیل دولت ائتلافی به پایان یافته و مقوله تشکیل «دولت موقت» مطرح است که براساس آن رئیس جمهور ترکیه باید فردی را بعنوان نخست وزیر موقت تعیین کرده و سپس هیئت وزیران با توجه به آرایی که احزاب در انتخابات بدست آوردهاند از بین آنان انتخاب شوند.
در این شرایط و با توجه به کرسیهایی که احزاب ترکیه در پارلمان دارند، حزب عدالت و توسعه 11 وزیر، حزب جمهوریخواه خلق 6 وزیر، حزب حرکت ملی 3 وزیر و حزب دموکراتیک خلق 3 وزیر در دولت موقت خواهند داشت.
همچنین 3 وزارتخانه دادگستری، کشور و ارتباطات توسط رئیس جمهور از افراد مستقل انتخاب خواهد شد. با توجه به اخبار منتشر شده، بعد از آنکه حزب حرکت ملی اعلام کرد، نمایندهای به دولت موقت نمیفرستد، حزب جمهوریخواه خلق ترکیه طی اظهاراتی از معرفی نماینده به دولت موقت اجتناب کرد.تا اوضاع سیاسی ترکیه پیچیدهتر و دولت موقت روزهای سختی را پیش رو داشته باشد.
قبس زعفرانی
بخش سیاست تبیان
مطالب مرتبط:
دست ترکیه در آستین داعش؟!
سیاست های مبهم و پیچیده ترکیه