تمدید مذاکرات؛ شکست یا پیروزی

ایران و 1+5 پس از چند روز مذاکرات نفس گیر نتیجه نهایی گفت‌وگوهای خود را منتشر کردند که حکایت از تداوم مذاکرات در شش ماه آینده و به عبارتی تمدید مذاکرات مورد تاکید قرار گفته است. بسیاری از گمانه زنی ها از روزهای گذشته در این حول و حوش مطرح می‌شد که نهایتا به حقیقت پیوست. بر اساس این توافق قرار شد مذاکرات به‌زودی آغاز و طی هفته‌های آینده برای دستیابی به توافق ادامه یابد. بر این اساس هم‌چنین توافق ژنو هم به مدت 7 ماه تا 9 تیر 1394 (30 ژوئن) تمدید شد و هر ماه 700 میلیون دلار از سرمایه‌های ایران در بانک‌های خارجی آزاد می‌شود.هنوز جزئیات بیشتری در مورد جزییات زمان‌بندی طرح و توافق اعلام نشده است اما قرار است این مساله نیز توسط کارشناسان طرفین تنظیم و نهایی شود. اما نکته‌ای که کماکان به صورت سوال باقی مانده این موضوع است که ایران در ازای این مبلغ چه اقدامات هسته‌ای را علاوه بر آن چه در 10 ماه گذشته شامل متوقف کردن غنی سازی 20 درصدی و رقیق کردن نیمی از اورانیوم‌های غنی شده، انجام خواهد داد. توافق ژنو البته دارای برخی دیگر از مفاد است که در جای خود به آن اشاره شده است اما هنوز در مورد گام‌های جدید ایران خبری منتشر نشده است.

به هر روی نفس توافق ایران و 1+5 علاوه بر اینکه می‌تواند گامی به جلو در روند گفت‌وگوها ارزیابی شود، قدمی است در پاسخ به این ادعای برخی افراد که تیم مذاکره کننده هسته‌ای از اصول و خطوط قرمز ترسیم شده توسط نظام عدول کرده است؛ چه آنکه اگر بر اساس این ادعا ایران باید توافق نهایی را که خواسته طرف مقابل در آن لحاظ شده را می‌پذیرفت که چنین نشده است. از سوی دیگر این توافق می تواند ضمن بازگرداندن آرامش و ثبات به بازار و اقتصاد ایران نوعی دلگرمی در میان مردم در جهت حصول توافق نهایی که متضمن حقوق ایران است، امیدوار کند. در این میان برخی معاندان قصد دارند نفس این اقدام را نیز زیر سوال ببرند و اینگونه جریان سازی کنند که ایران قصد توافق ندارد و تنها به دنبال خرید زمان برای پیشبرد برنامه‌های خود برای ساخت بمب اتمی است. باید تاکید کرد که دستیابی به این نیت توسط ایران نیازمند مذاکره نبود و اساسا مذاکرات و انعطاف‌پذیری ایران در این مقوله هیچ جایگاهی نداشت.

از این روست که بار دیگر حسن نیت ایران برای همکاری با جامعه جهانی و شفاف‌سازی به همگان نشان داده شد و بر این مساله صحه گذاشت که اساسا ایران روندی غیر صلح آمیز در برنامه‌های هسته‌ای اش اتخاذ نکرده که واهمه شفاف‌سازی داشته باشد. نکته دیگر قابل توجه در خصوص تمدید مذاکرات این مساله است که هرقدر مذاکرات تداوم بیشتری داشته باشد به همان میزان به نزدیکی دیدگاه‌ها کمک می‌کند. در سال‌های آغازین مذاکرات و گفت‌وگوهای هسته‌ای، طرف مقابل قائل به هیچ‌گونه امکان غنی‌سازی در ایران نبود در حالی که امروز بر این مساله اذعان می کند. این دستاورد جز در سایه ایستادگی حاصل نشده است و قطعا تداوم خواهد یافت. تمدید روند مذاکرات در کنار تمام مزایای آن دارای معایبی نیز هست که از جمله آن درگیر کردن ایران در جریان مذاکراتی طولانی و بی‌پایان است. این مساله می تواند باعث شود که ایران ضمن درگیر شدن با مساله تحریم‌ها و عدم برچیده شدن آنها کماکان در مذاکراتی شرکت کند که نفعی برایش ندارد و تنها طرف مقابل از آن منتفع است چراکه به ایران اجازه پیشرفت در برنامه های هسته ای اش نداده است. اگر از این دید منفی القا شده توسط برخی از منتقدان فاصله بگیریم باید این نکته یادآوری شود که نفس توافق در کلیات به نوبه خود دارای ارزش بالایی است چراکه کشور در بیش از یک دهه گذشته اسیر برخی زیاده‌خواهی ها و تحریم‌ها شده که تبعات منفی برای کشور به بار آورده است. کار بر روی جزئیات بر اساس توانمندی تیم مذاکره کننده نیز ادامه خواهد داشت و می تواند ایران را در نیل به مقصود کمک کند. در نهایت بیان این نکته خالی از لطف نیست که نباید این تمدید را شکستی بر مذاکرات تلقی کرد چراکه تمدید مذاکرات یعنی فراهم شدن نزدیکی دیدگا‌های دو طرف به شرط عدم گرفتار شدن در بازی مذاکراتی غرب.

بخش سیاست تبیان

مطالب مرتبط:

واکنش های بین المللی به تمدید مذاکرات

متن کامل بیانیه پایانی مذاکرات وین

توافق و نفس حبس شده در سینه ها