پنج دلیل سوانح هوایی در ایران
جواد مقیمی، كارشناس صنایع هواپیماسازی در گفتوگو با خبرنگار اقتصادی باشگاه خبری فارس «توانا»، اظهار داشت: در وقوع سوانح هوایی اخیر، چندین عامل مؤثر بود كه در این میان، نقش اعمال تحریم توسط دولت آمریكا مبنی بر عدم اجازه ورود قطعات هواپیما به كشور نیز نمایان بود.
"تجربه " و "تخصص " شرط اول مدیریت ارگانهای هوایی
مقیمی با اشاره به مقولههای "تجربه " و "تخصص " به عنوان شرط اول احراز مدیریت ارگانهای هوایی، تصریح كرد: نظامهای مدیریتی كه در صنایع هوایی دیگر كشورها استقرار پیدا میكنند، حائز شرایط ویژهای نظیر تخصص و تجربه هستند و این در حالی است كه در كشور ایران، انتخاب مدیران صنایع هوایی، از بین افرادی صورت میگیرد كه به سیستمهای مدیریتی آن ارگان، تخصصها و موارد فنی، آشنایی چندانی ندارند.
وی اظهار داشت: وقوع چندین سانحه هوایی در مدت زمان كمتر از 10 روز، به مواردی نظیر نقص فنی یا اشكال در سیستم هدایت خلبان مربوط نمیشود، بلكه این تعدد وقوع حوادث، به ناهماهنگی و بیتجربهای در نظام مدیریت بازمیگردد.
متوسط سن خلبانی در كشور ایران بالا است
لازم است پس از ورود هر هواپیما به ایران، چندین كارشناس در رابطه با موارد فنی و سایر مشخصات آن هواپیما آموزش ببینند و در كنار آن، تجهیزات تعمیر و نگهداری هواپیما، به روز و نوین شود.
فرسوده بودن هواپیماهای موجود در كشور و هزینه بالای تعمیر و نگهداری آن نیز از دیگر معضلات صنعت حمل و نقل هوایی است
در حال حاضر اغلب خلبانهایی كه هدایت ناوگان هوایی كشور را برعهده دارند، افراد دارای متوسط سن بالا و یا بازنشسته در ارگانهایی نظیر نیروی هوایی، هستند.
متوسط سن خلبانان در دنیا حدود 35-30 سال است و خلبانان بالای 45 سال اجازه پرواز با هواپیماهای مسافربری و نظامی را ندارند، زیرا این نگرش وجود دارد كه خلبانهایی كه سن آنها از 45 سال فراتر رفت، تمركز لازم برای انجام چندین عمل توأمان در كابین خلبان را ندارند.
فرسودگی ناوگان حمل و نقل هوایی
سن بالای ناوگان حمل و نقل هوایی كشور، فرسوده بودن هواپیماهای موجود در كشور و هزینه بالای تعمیر و نگهداری آن نیز از دیگر معضلات صنعت حمل و نقل هوایی است كه این خود یكی از دلایل وقوع سوانح هوایی نیز است.
همچنین تحریم اعمال شده از طرف دولت آمریكا مبنی بر عدم اجازه ورود هواپیما و قطعات آن به ایران از دیگر دلایل وقوع حوادث هواپیمایی در كشور است. عدم تجهیز فرودگاههای ایران به آخرین فنآوریهای روز صنعت حمل و نقل هوایی نیز یكی دیگر از دلایل كاهش امنیت در این نوع حمل و نقل است.
دولت آمریكا با ایجاد شرایط تحریم علیه ایران، تمامی كشورهای اروپایی را نیز به همسویی با سیاستهای خود دعوت كرده است و اروپائیها نیز در جهت موازی با اهداف سلطهطلبانه آمریكا حركت میكنند.
سیستم مدیریت ایمنی (S.M.S)
در تمامی كشورهای اروپایی شرایط احراز مدیران شركتهای هواپیمایی و ارگانهای هوایی، به تفصیل تعریف شده است و طبعأ انتخاب مدیران، براساس ضوابط تعیین شده انجام میشود.
در حال حاضر سیستم مدیریتی نوینی به نام (S.M.S) یا (Safety Manangment System) كه نوعی سیستم مدیریتی ایمنی نظیر "ایزو 9001 " است، در ناوگان هوایی اغلب كشورهای توسعه یافته استفاده میشود.
سازمان بینالمللی هواپیمایی (ایكائو)، تمامی كشورهای دنیا را ملزم كرده است كه تا سال 2007، سیستم S.M.S را در ناوگان هوایی خود استقرار دهند.
در حال حاضر هیچكدام از شركتهای هواپیمایی ایرانی سیستم مذكور را استقرار ندادهاند. این در حالی است که دارا بودن این سیستم نوین بدین معنی است كه سطح مدیریت ایمنی ایرلاین، در حد مطلوبی است.
در سیستمهای نظیر "ایزو 9001 " بر فرآیندهایی نظیر مسائل عمومی مدیریتی تأكید میشود؛ اما در سیستم S.M.S بر ایمنی شركتهای هواپیمایی و مدیریت استانداردها تأكید میشود، بدین ترتیب كه با انجام پارهای فعالیتها در سیستم مدیریت، ایمنی لازم در صنعت هواپیمایی و هوایی برقرار شود.
همچنین تحریم اعمال شده از طرف دولت آمریكا مبنی بر عدم اجازه ورود هواپیما و قطعات آن به ایران از دیگر دلایل وقوع حوادث هواپیمایی در كشور است
كاهش ایمنی پرواز در نتیجه كاهش درآمد ایرلاینها
زمانی كه هزینه تمام شده یك شركت هواپیمایی در مدت زمان پرواز مشخص، بیش از میزان درآمد كسب شده باشد، طبعأ این شركتها به سمت استفاده، خرید و یا اجاره هواپیماهای فرسوده كه هزینه چندانی لازم ندارند، متمایل میشوند و ناخودآگاه ناوگان هوایی كشور به سمت نوعی فرسودگی پیش خواهد رفت.
كاهش درآمد ایرلاینها به كاهش میزان آموزش پرسنل، عدم توانایی خرید قطعات هواپیما، عدم توانایی اجاره هواپیمایی مدرن و از این قبیل میانجامد و در واقع ضرر و زیان شركتهای هواپیمایی در كاهش ایمنی پرواز مؤثر است.
در حال حاضر كسب مجوز پرواز برای برخی هواپیماهای فرسوده بعضی از شركتهای هواپیمایی، از حالت ضوابط خارج شده است و از طریق روابط و بدون رعایت استانداردهای ایمنی، مجوز پرواز صادر میشود.
ضرورت تلاش دولت و مجلس برای از بین بردن موانع موجود
عدم وجود مدیران با تجربه در سیستمهای مدیریتی ارگانهای هوایی، سن بالای خلبان در ایران، فرسودگی ناوگان حمل و نقل هوایی، عدم استقرار سیستمهای ایمنی پرواز نوین در ایرلاینها، واقعی نبودن قیمت بلیت هواپیما و در مرحله بعد اعمال شرایط ویژه تحریم توسط دولت آمریكا و عدم اجازه ورود قطعات هواپیما به ایران، از دلایل اصلی وقوع سوانح هوایی در ایران است كه لازم است دولت و مجلس با همكاری یكدیگر به دنبال راهحلی برای از بین بردن موانع موجود در حمل و نقل هوایی باشند.
تهیه و تنظیم برای تبیان: سعید آقازاده