فاطمیه و نوروز در قاب تلویزیون
در کنار برنامه هایی که محتوایشان زمان مشخصی ندارد، بخش مهمی از برنامه های تلویزیون شامل مناسبت های ملی مذهبی می شود که آمار بالایی از تولیدات را به خود اختصاص می دهد. تقریبا در مناسبت ها کلیتی از محتوای مورد نظر در موضوع برنامه مشخص است اما گاهی اوقات به به دلیل تداخلی که در ایام مذهبی و ملی اتفاق می افتد، محتوای برنامه ها را نیز دستخوش تغییرات می کند.
نمونه آن همزمانی شب یلدا با آخرین روزهای ماه صفر و ایام رحلت پیامبر (ص)، که تلویزیون برای حفظ حرمت ایام عزاداری و فراموش نکردن شب یلدا تعدادی برنامه های مربوط به شب یلدا مانند رادیو هفت را بعد از ماه صفر پخش کرد و سعی کرد هر دو مناسبت را در نظر داشته باشد که به زعم عده ای موفق و عده ای موفق نبود.
امسال همزمانی ایام فاطمیه با نوروز تلویزیون را با مأموریتی مشکل مواجه کرده که پرداختن به دو مناسبت مهم یکی دینی و دیگری ملی را باید در نظر داشته باشد.
مناسبت‌های مختلف ملی و مذهبی دارای ویژگی‌هایی هستند که صدا و سیما باید به این ویژگی‌ها توجه کند تا در مناسبت‌های گوناگون برنامه‌ها را با حال و هوای آن مناسبات تنظیم و پخش کند.
نمونه بارز آن، ماه مبارک رمضان و ایام محرم است و سعی بر این است فرمت و چینش برنامه‌ها به نحوی باشد که حضور در فضای رمضان و محرم را تداعی کند. البته در بقیه مناسبت‌های دینی و مذهبی نیز این رویکرد در صدا و سیما وجود دارد ولی شاید چون این مناسبات یک روزه هستند، این فضاسازی کمتر به چشم می‌آید.
برنامه های گفتگو محور در این مواقع می توانند نقش مهمی داشته باشند. برنامه هایی که مجری خود را در جایگاه مخاطب قرار می‌دهد و سوالی می‌پرسد که مخاطب حس می‌کند قابل استفاده است، وقتی فردی مخاطب این برنامه ها قرار می‌گیرد، یک قدم جلوتر می‌آید.
مأموریت مشکل تلویزیون
در فاصله کمتر از یک هفته تا پایان سال ۱۳۹۳ و فرا رسیدن نوروز ۱۳۹۴، مأموریت پیچیده تلویزیون برای تأمین نیاز مخاطب و در عین حال، رعایت شئونات روزهای آغازین سال پی گرفته می‌شود؛ مأموریتی که بخشی از پیچیدگی‌اش به واسطه حضور رقبایی است که خود را ملزم به رعایت شئونات این ایام نمی‌دانند و از هر حربه‌ای برای جذب مخاطب بهره می‌گیرند.
نوروز 1394 فضای یک دستی ندارد و بر خلاف برخی سال‌های پیشین که یا کاملاً شاد یا کاملاً متأثر از فضای معنوی عزاداری محرم و اربعین بود، ریتم پخش برنامه‌های تلویزیونی یک دست نخواهد بود و مطابق با برنامه‌ریزی‌های صورت پذیرفته، فضای برنامه‌های تلویزیون در یک هفته نخست آغازین سال مصادف با ایام فاطمیه، با هفته‌های پس از آن کاملاً متفاوت خواهد بود و طبیعتاً فضای جدی‌تری در کنداکتور نمایان می‌شود.
در همین چهارچوب، در انتهای هفته نخست، شاهد روی آنتن رفتن مجموعه‌ای از برنامه‌های شاد از جمله «کلاه قرمزی» و «در حاشیه» اثر تازه مهران مدیری خواهیم بود و ریتم شاد خندوانه نیز در همین ایام بازمی‌گردد و برنامه کمیک به سرعت در کنداکتور قرار می‌گیرند تا بدین ترتیب به نیاز مخاطب پاسخ داده شود؛ اما برای هفته نخست، چه تدبیری اندیشیده شده و چگونه ضمن حفظ شئون مذهبی چنین ایامی، برنامه‌سازی متناسب با آغاز سال نو، صورت پذیرفته است؟
سوابق و شواهد حکایت از آن دارد که شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی‌زبان بدون در نظر گرفتن هیچ محدودیتی، اقدام به پخش برنامه‌های عجیب در روز نخست سال نو و همچنین روزهای پسین خواهند نمود و تلاش می‌کنند بیننده میلیونی تلویزیون ایران را بربایند؛ به همین دلیل اگر مخاطب را در این روزها به حال خود رها کرد، طبیعتاً دکمه‌های کنترل ماهواره کار خودش را می‌کند و نمی‌توان هیچ تضمینی برای تماشای هر برنامه‌ای در چنین ایامی داد.
بنابراین، انتظار می‌رود رسانه ملی در هفته نخست سال 1394، ضمن رعایت شئونات این ایام مقدس، برنامه‌های متفاوتی نیز ارائه و مخاطب را در این روزها، پای شبکه‌های تلویزیون حفظ کنند و بدین ترتیب، آثار گرایش مخاطب وسیع به شبکه‌های ماهواره‌ای در چنین ایامی به حداقل برسد؛ مأموریتی که بسیار دشوار به نظر می‌رسد و اتفاقاً در چنین موقعیت‌هایی، عیار مدیران و برنامه‌سازان تلویزیون سنجیده می‌شود.
ای کاش در هفته نخست چندین تاک‌شو با حضور چهره‌های مقبول و محبوب نزد مردم روی آنتن برود تا ضمن حفظ فضای کلی، بدون استفاده از مایه‌های طنز، مخاطب را حفظ کرد. برای حفظ مخاطب در شبکه‌های تلویزیونی در هفته نخست، راهکارهایی به جز پخش برنامه‌های کمیک وجود دارد اما چنین راهکارهایی تا کجا عملیاتی می‌شود؟
با این اوصاف، باید به انتظار نشست و دید که مدیران رسانه ملی، برای روزهای نخست سال آینده نیز همچون هفته دوم، برنامه‌ریزی کارآمدی داشته‌اند یا این فرصت به سادگی از دست می‌رود و شبکه‌های ماهواره‌ای، مخاطب داخلی را جذب و تغذیه خواهند کرد و طبیعتاً نگرانی در این زمینه بسیار پررنگ است، زیرا مخاطبی که در این ایام به شبکه‌های ماهواره‌ای تعلق خاطر بیابد، بازگرداندنش به شبکه‌های داخلی ساده نیست، هرچند مخاطب ایرانی نشان داده انتخاب‌گر است و از میان برنامه‌های شبکه‌های داخلی و ماهواره‌ای گزینش می‌کند.
در روزهای نخست پخش فیلم‌های سینمایی تازه در دستور کار خواهد بود؛ اما در این رقابت، برای حفظ مخاطب نیاز به برنامه‌های بیشتر مشهود است و ای کاش در هفته نخست، چندین تاک‌شو با حضور چهره‌های مقبول و محبوب نزد مردم روی آنتن برود تا ضمن حفظ فضای کلی، بدون استفاده از مایه‌های طنز، مخاطب را حفظ کرد. برای حفظ مخاطب در شبکه‌های تلویزیونی در هفته نخست، راهکارهایی به جز پخش برنامه‌های کمیک وجود دارد اما چنین راهکارهایی تا کجا عملیاتی می‌شود؟
شاید بتوان چنین تعبیر کرد که این نخستین مأموریت دشوار معاونت سیما در حوزه تولید است و کسب رضایت مخاطب از چنین مأموریتی می‌تواند امید به تغییر رویکرد‌ها در رسانه ملی را افزایش دهد و طبیعتاً عدم اقبال عمومی در حساس‌ترین و پرمخاطب‌ترین روزهای سال، می‌تواند قضاوت‌ها را راجع به عملکرد این حوزه تحت‌الشعاع قرار دهد. بدین سان برنامه‌سازان در این روزها به شدت در تکاپو برای رساندن تولیداتش به کنداکتوری نوروزی هستند و صبر طولانی برای تماشای نتیجه تلاش‌هایشان نیاز نیست.
فرآوری: علی احمدی بخش ارتباطات تبیان
منابع: تابناک/ فارس
مطالب مرتبط:
دست خالی صدا و سیما در مناسبت ها
