روزنامه های ماندگار
روزنامه اطلاعات و روزنامه کیهان دو نام آشنایی هستند که سالهاست دست مخاطبان دیده می شوند. این دو روزنامه وقایع بسیاری از دوره های سیاسی را خبر رسانی کرده اند و حالا گنجینه ای از این اخبار را با خود همراه دارند. در ادامه تاریخچه ای از نحوه شکل گیری و روند کاری این دو روزنامه با سابقه را مرور می کنیم:
روزنامه اطلاعات
روزنامه اطلاعات عصر روز یكشنبه 19 تیر 1305 در تهران پا به عرصه وجود گذاشت. شورا ى عالى معارف پانزدهم تیر ماه همان سال امتیاز این روزنامه را به مدیریت عباس مسعودى صادر كرده بود. مسعودى در آن هنگام عضو «مركز اطلاعات ایران» بود و در نخستین شماره روزنامه نیز نام همین مركز به عنوان ناشر آمده است. تشكیل این مركز تلاشى ناكام براى ایجاد یك خبرگزارى بین المللى بود و انتشار روزنامه اطلاعات در واقع كوششى براى فراموش كردن شكست در رسیدن به این هدف تلقى مى شد. دست اندركاران آن روز مركز اطلاعات ایران، خود نمى دانستند با این تصمیم ماندگارترین نشریه ایرانى را بنیان مى گذارند.
نخستین شماره اطلاعات در یك ورق بزرگ (دو صفحه) توسط چاپخانه روشنایى و در 500 نسخه به چاپ رسید و هدف انتشار آن در سرمقاله چنین توضیح داده شد: «شاید هنوز عده كثیرى از افراد اهالى تهران و به خصوص نقاط دوردست مملكت یافت شوند كه اساساً اسم مركز اطلاعات را نشنیده و یا اگر شنیده اند درصدد برنیامده باشند كه از كار و طرز جریان و تشكیلات آن مطلع شده و در نتیجه بدانند كه این اداره كارش چه و منظور و مقصودش چه و خاصیت آن چیست؟ این اداره در ماه اسد 1302 كه تاكنون سه سال كامل است، تاسیس گردیده و در قدم اول مبادرت به جمع آورى و تمركز اخبار نقاط داخلى مملكت و اطلاعات خارجى نمود و در این مدت توانسته است خدمات خود را به عالم مطبوعات انجام دهد. ما انتظار داشتیم كه این مركز هم مثل آژانس آناتولى مركز نشر اخبار بشود و باب مخابرات را با عالم مفتوح نماید ولى این موفقیت حاصل نشد ولى باز نباید مأیوس شد. كاركنان این اداره در دومین قدم براى پیشرفت و توسعه موسسه اطلاعات، به اتكاى توجه و علاقه عموم هموطنان، مبادرت به نشر روزنامه به نام اطلاعات خواهند كرد... .»
در نخستین شماره اطلاعات، گزارشى از مراسم گشایش مجلس شوراى ملى، مذاكرات نخستین جلسه مجلس و چند مقاله و خبر دیگر دیده مى شد. افزایش پُرشتاب محبوبیت و قدرت اطلاعات از دومین سال انتشارش آغاز شد، وقتی علاوه بر انتشار اخبار و وقایعِ سیاسی صرف شروع به چاپ عکس چهره‌های سر‌شناس و گزارش‌هایی جذاب برای عامه کرد. همین زمان بود که روزنامه هیأت تحریریه‌ای کامل از نویسندگان تشکیل داد و در دفتری مستقرشان کرد.
روزنامه اطلاعات وقایع بسیاری را پشت سر گذاشت تا سال 1332. روزنامه در روزهای 28 و 29 مرداد 1332 (روزهای کودتا) منتشر نشد اما روز بعدش با تیترهایی درآمد که کودتا را قیام ملی خوانده بودند.
بعد از سرنگونی دولتِ مصدق، اطلاعات موضعی بسیار محافظه‌کارانه گرفت و این سیاست محافظه‌کارانه به روزنامه امکان داد تا انقلاب 1357 انتشارش را بی‌دردسر پی بگیرد.
مسعودی سه سال بعد از آن جای خودش را در اداره روزنامه به پسرش، فرهاد مسعودی، داد. پروانه انتشار اطلاعات در 30 مرداد 1353 به‌نام فرهاد مسعودی ثبت شد.
تحولات اطلاعات ادامه داشت تا سال 1357. تیتر صفحه نخست اطلاعاتِ 26 دی 1357 این بود «شاه رفت»، با بزرگ‌ترین حروفی که روزنامه تا آن زمان به‌کار برده بود. در 15 شهریور 1358 حکومت موسسه را مصادره کرد و به «بنیاد مستضعفان» (با نام فعلی «بنیاد علوی») سپرد. حجه‌الاسلام سید محمود دعایی که روحانی بود، مدیر جدید موسسه شد. روزنامه تحت مدیریت دعایی، همچنان شمارگان بالایی داشت.
کیهان پر تیراژ ترین روزنامه روزهای انقلاب
روزنامه کیهان به عنوان دومین روزنامه رسمی کشور در 6 خرداد سال 1321، با صاحب امتیازی عبدالرحمان فرامرزی و با مدیریت و سردبیری دکتر مصباح زاده تأسیس شد. روزنامه کیهان طی سال‌ها فعالیت، این زیر مجموعه‌ها را به خوانندگان عرضه کرده است: کیهان هوایی ، کیهان ورزشی ، کیهان بچه‌ها ، کیهان انگلیسی ، فرهنگی سال ، کیهان علمی و...
در سال 1322 جوان حقوق دانی که به تازگی از اروپا به زادگاهش ایران باز گشته بود به فکر تاسیس روز نامه ای می افتد تا اخبار را با روش مدرن و حرفه ای به مردم برساند چرا که در آن سال ها به دلیل تنش های سیاسی، و اوضاع آشفته در کشور که ناشی از اشغال کشور مان توسط متفقین بود روزنامه های بسیاری منتشر می‌شد که بجای کار حرفه ای روشنگری و خبررسانی، بیشتر به ارگان سازمان ها و احزاب گوناگون تبدیل شده بودند. آن جوان حقوق دان مرحوم دکتر مصباح زاده بود عاقبت دوسال پس از واقعه شهریور 20 روز نامه کیهان را که نامش الهام گرفته از روزنامه مشهور فرانسوی لوموند است , بنیان نهاد .
کیهان در پیش از انقلاب روزنامه ای نسبتاً مقبول و مورد اعتماد قشری از اقشار مردم کوچه بازار بود. و این به دلیل پشتیبانی گروهی از نویسندگان حرفه‌ای و روزنامه‌نویسان چون کاوه دهگان، جهانگیر افکاری، نصیر امینی، عبدالله گله‌داری، حسام‌الدین امامی، صدرالدین الهی، رضا مرزبان، خسرو شاهانی و نصرت‌الله نوح و ...بود که هم در نگارش فارسی و هم در حرفه مطبوعاتی خبره بودند.
صادق بهداد ، رحمت مصطفوی،حسین قلی مستعان ومشفق همدانی نخستین سر دبیران روزنامه کیهان بودند.
با پیروزی انقلاب روز نامه کیهان به مصادره دولت در آمد و در نهایت مالکیت آن به بنیاد مستضعفان رسید.
مدیر و موسس " کیهان " , دکتر مصباح زاده پس ازپیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی ازایران خارج شد . ولی همچنان انتشار کیهان را در غربت ادامه داد که به کیهان لندن مشهور شد. دکترمصطفی مصباح‌زاده بینانگذار روزنامه کیهان شامگاه روز جمعه 3 آذر ماه 1385در سن 97 سالگی در«سن دیه‌گوی» آمریكا در گذشت.
آخرین سردبیر روزنامه کیهان تا آستانه انقلاب امیر طاهری بود. با نزدیک شدن انقلاب سال 1357، شورای سردبیری تازه‌ای در کیهان شکل گرفت که رحمان هاتفی در رأس آن قرار داشت. رحمان هاتفی تا نیمه سال 1358 سردبیر کیهان باقی‌ماند. در طول این دوران مدتی ابراهیم یزدی و مدتی سید محمد اصغری مسئولیت اداره کیهان را بر عهده داشت. محمد خاتمی نیز مدتی نماینده ولی فقیه در کیهان بود، از اواسط دهه هفتاد پس از دوران مهدی نصیری، حسین شریعتمداری مدیر مسئول روزنامه و موسسه کیهان شد که نماینده ولی فقیه در این موسسه نیز هست.
بدون اغراق باید گفت پرتیراژترین، روزنامه روزهای انقلاب کیهان بود.
پرتیراژترین روز همان 21 و 22 بهمن 1357 بود که مردم به صورت مسلحانه پایگاه های نظامی رژیم را تسخیر کردند. یکی دیگر از روزهای پرتیراژ، فردای روز جمعه سیاه یعنی 17 شهریور 1357 بود که اخبار مربوط به کشته شدن تظاهرکنندگان میدان ژاله با عکس های تاریخی انعکاس پیدا کرده بود. هم اکنون حسین شریعتمداری مدیر مسئول کیهان است.
فرآوری: زهرا فرآورده
بخش ارتباطات تبیان
منابع: پارسینه/ بانک اطلاعات نشریات
مطالب مرتبط:
