قدرت فضای مجازی در میان رسانه ها
دسترسی به رسانه ها و مقاله ها و محتوای مختلف فراتر از محتوای محدودی که در همسایگی جغرافیایی ما تولید می شد، کاری زمانبر و در بسیاری از اوقات غیرممکن بود. بسیاری از مجلات علمی که در آن زمان منتشر می شدند برای انتشار خبری نو باید منتظر می ماندند تا مجله ای چاپ خارج از کشور که دسترسی فوری و سریع به منابع داشت، مطلبی را آماده کند و بعد از انتشار نسخه چاپی به ما برسد و با چند ماه تأخیر آن محتوا و خبر در اختیار مخاطب قرار بگیرد.
دنیا پس از عصر رسانه های نوین تغییری جدی کرده است. امروز این نظریه ها در عمل قابل مشاهده اند و امکان تولید محتوا برای بسیاری از شهروندان عادی فراهم شده است.
یکی از سریع ترین اتفاقات در رسانه های چاپی نمایان شد. امکان انتشار ساده و ارزان محتوا در قالب وب سایت ها و از آن راحت تر وبلاگ ها، باعث شد رسانه های سنتی به سوی استفاده از فناوری های دیجیتال در کنار محتوای اصلی خود کشیده شوند. بسیاری از رسانه های بزرگ اقدام به تأسیس شبکه های مجازی خود کردند.
چنین فضایی به آنها فرصت می داد که محتوای بیشتری را در قالبی راحت تر بدون نگرانی هایی نظیر فضای فیزیکی برای چاپ و... برای مخاطبان خود عرضه کنند. اندکی بعد ظهور شبکه های اجتماعی مورد استقبال عمومی و به خصوص فیس بوک، یوتیوب و توئیتر و بعدتر اینستاگرام و البته سایر رسانه های کم مخاطب تر باعث شد تا این رسانه ها فرصت بی نظیری را در این قالب جدید کشف کنند. آنها به سرعت به این رسانه ها وارد شدند و شروع به استفاده از آنها برای انتشار محتوای خود و معرفی محصولشان کردند.
همین اتفاق بود که پدیده بازاریابی شبکه های مجازی را توسعه داد البته همه این حضور فقط به دلیل استفاده از فرصتی جدید نبود. رسانه ها متوجه رقیب قدرتمندی شده بودند. اگر آنها این فضا را از دست می دادند، دیگران آن را پر می کردند و امروز هم به رغم حضور جدی آنها در این فضا، گاهی یک شخص می تواند با همه این رسانه های عظیم رقابت کند.
این میل به حضور الکترونیکی در رسانه های مختلف با ظهور و رواج تلفن های همراه هوشمند و لوحه های لمسی توسعه بیشتری یافت. حالا مردم در هر جای دنیا می توانستند از طریق اینترنت به دنیای آنلاین وصل شوند و داده های خود را دریافت کنند.
قدرت غیرقابل انکار توئیتر و یوتیوب
دلایل مختلفی درباره رشد و افزایش نفوذ شبکه های اجتماعی می توان عنوان کرد. اینکه چرا برخی از آنها با استقبال گسترده مواجه می شوند و برخی با اقبالی وسیع روبه رو نمی شوند. اما به هر روی امروز کمتر کسی می تواند به قدرت و نفوذ این شبکه ها شک کند.
نمونه های زیادی را می توان درباره این نفوذ عنوان کرد. برای مثال زمانی که شبکه توئیتر تأسیس شد، بسیاری آن را اقدامی برای نسل آنلاین و بی حوصله می دانستند که فقط می خواهد حرف های کوتاه خود را به اشتراک بگذارد؛ مگر در 144 کاراکتر چه حرف مهمی می شد زد و یا چه کار مهمی می شد انجام داد. روند حوادث نشان داد از دل توئیتر ابزاری بسیار قدرتمند شکل گرفته است.
روند استفاده از شبکه های اجتماعی روندی رو به رشد و حداقل تا مدتی نه چندان کوتاه غیر قابل مهار است. امروز نسلی از نوجوانان و جوانان در دنیا زندگی می کنند که بومیان دنیای مجازی به شمار می روند
توئیتر این نقش را در جریان جنبش وال استریت نیز ایفا کرد. قدرتی آنچنان غیر قابل انکار که باعث شد گروه های مرجع نیز به سرعت به آن بپیوندند؛ از مقام های سیاسی گرفته تا هنرمندان و خبرنگاران و شبکه های رسمی رسانه ای.
امکانی که باعث رشد توئیتر شد همان چیزی بود که نقطه ضعف آن فرض می شد. خبرهای کوتاه، سریع و هدفمند؛ بدون حاشیه پردازی و از همه مهم تر قابل دنبال کردن.
یکی دیگر از شبکه های اجتماعی که تأثیر جدی بر روند رسانه های تصویری داشت یوتیوب بود. یوتیوب با قابلیت به اشتراک گذاری نامحدود محتوای تصویری فرصتی برای تولید محتوای بصری تولید می کرد.
اگرچه در ابتدا این راهی برای به اشتراک گذاری فیلم های خانوادگی و تصاویر تهیه شده با دوربین های خانگی بود اما به سرعت فرصت های جدید در برابر این شبکه خود را آشکار کرد. ارزان شدن ابزارهای تصویربرداری و افزایش کیفیت دوربین های ساده ای که در گوشی های تلفن همراه وجود داشت و امکان ارتباط آن با اینترنت عملاً باعث می شد بسیاری فرصت ثبت رویدادها و اشتراک گذاری آنها را پیدا کنند.
حادثه و رویداد خبری از قبل خبر نمی کند و احتمالاً هیچ خبرنگاری نمی تواند در لحظه رویدادی خاص در محل باشد اما همیشه افرادی در حوالی هر محلی که داستانی رخ می دهد حضور دارند و کافی است یکی از آنها گوشی مجهز به دوربین و ارتباط اینترنتی داشته باشد تا بلافاصله آن رویداد را به جهان مخابره کند.
یکی از دلایل توسعه جدی ایده گزارش های مردمی یا روزنامه نگاری شهروندی، همین فرصت ها بود. از سقوط شهاب سنگ در روسیه تا سقوط هواپیما در تهران دیگر هیچ رویدادی نمی توانست از چشمان دنیا پنهان بماند.
روند استفاده از شبکه های اجتماعی روندی رو به رشد و حداقل تا مدتی نه چندان کوتاه غیر قابل مهار است. امروز نسلی از نوجوانان و جوانان در دنیا زندگی می کنند که بومیان دنیای مجازی به شمار می روند.
برای آنها ایمیل، فیس بوک، توئیتر، وایبر، اینستاگرام و آنچه در آینده به وجود خواهد آمد تنها بخشی از تجربه دنیای مدرن نیست، بلکه بخشی از فرایند رشد آنها و خاطره جمعی شان است.
اکنون، رواج تجارت الکترونیکی و کسب و کارهای آنلاین، جنبة اقتصادی شبکههای اجتماعی را از اهمیتی چشمگیر برخوردار کرده است. شرکتها، سازمانها و صاحبان کسب و کارهای کوچک، میتوانند از طریق شبکههای اجتماعی تراکنش و داد و ستد مالی وسیعی داشته باشند. افزون بر ارتباطات صنفی که در بستر شبکههای اجتماعی تخصصی شکل میگیرد و متضمن منافع اقتصادی عظیمی برای طرفین است، از دیدگاه تجاری، هر کاربر شبکههای اجتماعی میتواند یک مشتری بالقوه تلقی شود. دادههای مربوط به رفتار کاربران در شبکه و تعاملات و علایق آنان میتواند منبع اطلاعاتی مهمی برای شرکتها، سازمانها و دولتها باشد. از این رو، کشف علایق انبوه کنشگران شبکه و قرار دادن محصولات و خدمات مورد نظر در معرض دید آنان، برای تولیدکنندگان محصولات و خدمات اهمیت ویژهای دارد
توانایی موجآفرینی، فضاسازی، و به كارگیری ماهرانة نمادها، ارزشها و الگوها، نمایانگر قدرت تأثیرگذاری فرهنگی و اجتماعی شبکههای اجتماعی سایبر است. کنشگران شبکههای اجتماعی ممکن است یک نوجوان، یک فرد کهنسال تا یک دولت باشند. آنچه مهم است فضای تکاپو و دامنه اثرگذاری آنان است و این نشان دهنده قدرت شبکه های اجتماعی در دنیای امروز است.
منابع: سروش/ سایت انجمن مطالعات فرهنگی و ارتباطات
مطالب مرتبط: