هجرت خورشید

پس از اعتراض امام خمینی به لایحه کاپیتولاسیون در سال1343، رژیم شاه به خیال سرکوبی امام خمینی و جلوگیری از تداوم مبارزات مردمی به رهبری ایشان، تصمیم به تبعید و دور کردن ایشان از ایران گرفت. در مدت اقامت 11 ماهه در ترکیه که تحت شدید ترین محدودیت ها و فشارهای سیاسی – امنیتی صورت گرفت، امام خمینی به هیچ وجه از مواضع انقلابی خود کوتاه نیامده و در نامه ها و ارتباطات محدود خود با اطرافیان و دوستان در ترکیه و ایران بر تداوم مبارزه تاکید کردند. بدین سان رژیم چاره ای دیگر اندیشید؛ این بار عراق و شهر نجف برای انتقال رهبر نهضت ایران در نظر گرفته شد. حوزه علمیه نجف و علمای بزرگ این شهر، اعتقادی به مشارکت و حضور سیاسی علما و روحانیت در جامعه نداشتند و به زعم سران ایران، حضور امام خمینی در حوزه این شهر تحت تاثیر این اندیشه سبب تغییر موضع ایشان و کنار کشیدن از صحنه مبارزات سیاسی علیه نظام حاکم ایران می شد. اما امام در مدت کوتاهی پس از ورود به نجف، دروس خارج فقه خود را در مسجد شیخ انصاری آغاز کرد و به زودی عده زیادی از طلاب نجف مجذوب تعالیم خویش کرد. امام در مدت 15 سال اقامت در نجف نه تنها از حرکات انقلابی بازننشست بلکه مصمم تر از قبل به پیگیری امور نهضت پرداخت و از طریق ارسال نامه و بیانیه و سخنرانی به مناسبت های گوناگون مبارزین را به تداوم حرکت دعوت و تشویق می کرد.

در سال 1357، وقتی كه نهضت اسلامی مردم ایران به رهبری امام خمینی به اوج خود رسیده بود، رژیم شاه که از سكوت امام نا امید شد، دست به فعالیت‌های سیاسی برای محدود كردن ایشان و یا اخراج ایشان از عراق زد. دولت عراق منزل ایشان را در نجف محاصره كرد و رفت و آمد‌ها كنترل و محدود گردید. امام كه به هیچ وجه حاصر به ترك مبارزه نبودند تصمیم به مهاجرت از عراق به سمت سوریه گرفتند اما به علت تیرگی روابط عراق و سوریه، قرار شد كه از طریق كویت عازم سوریه شوند. در 12 مهر 1357، به مرز کویت رسیدند.  با آنكه جهت ورود به كویت، ویزا صادر شده بود، مقامات دولت كویت دستور جلوگیری از ورود ایشان به خاك كویت را صادر كردند. امام شب را در بصره گذراندند و با نظر حاج احمد آقا، فرزند خویش،  تصمیم گرفتند به پاریس هجرت کنند. به هنگام هجرت به پاریس در پیامی به ملت ایران، دلایل این هجرت را چنین بیان نمودند: "اكنون كه من به ناچار باید ترك جوار امیرالمؤمنین علیه السلام را نمایم و در كشورهای اسلامی دست خود را برای خدمت به شما ملت محروم كه مورد هجوم همه جانبه اجانب و وابستگان به آنان هستید، باز نمی‌بینم و از ورود به كویت با داشتن اجازه، ممانعت نموده‌اند، به سوی فرانسه پرواز می‌كنم. پیش من مكان معینی مطرح نیست؛ عمل به تكلیف الهی مطرح است. مصالح عالیه اسلام و مسلمین مطرح است. ما و شما، امروز كه نهضت اسلامی به مرتبه حساسی رسیده است، مسؤول هستیم. اسلام از ما انتظار دارد."

امام خمینی در روز 14 مهر ماه 1357 وارد پاریس شدند و دو روز بعد در منزل یکی از دوستان خود در نوفل لوشاتو در حومه پاریس مستقر شدند. ایشان در جواب رئیس جمهور فرانسه که شفاها وی را از هر گونه فعالیت سیاسی منع کرده بود، با قاطعیت پاسخ دادند که این محدودیت ها خلاف ادعای دموکراسی است و اگر او ناگزیر شود از این فرودگاه به آن فرودگاه و از این کشور به آن کشور برود باز هم دست از هدف هایش نخواهد کشید.

ژیسکاردستن، رئیس جمهور وقت فرانسه در خاطرات خویش نوشته است که دستور اخراج امام‌خمینی از فرانسه را صادر کرده بود ولی در آخرین لحظه‌ها نمایندگان سیاسی شاه که در آن روزها در نهایت درماندگی قرار داشتند، خطر واکنش تند و غیرقابل کنترل مردم را گوشزد کرده و در مورد عواقب آن در ایران و اروپا از خود سلب مسئولیت کرده بودند.

در مدت 4 ماهی که خمینی مهمان مردم فرانسه بود، نوفل لوشاتو، دهکده کوچک و ناشناخته پاریس تبدیل به قلب تپنده ایران و بلکه جهان شد و هر روز خبری تازه از مواضع انقلابی امام توسط خیل خبرنگارانی که از چهار گوشه دنیا  به سوی پاریس می شتافتند، به جهان مخابره می شد. بدین سان امام خمینی بحرانی ترین دوران نهضت اسلامی مردم ایران و بزرگ ترین انقلاب قرن را از پاریس به نحوی رهبری کردند که مردم ایران در تمام این مراحل حساس  در میان خود وهمراه خویش احساس می کردند. حاصل این همراهی و همدلی بین مردم و رهبری چیزی نبود پیروزی در 22 بهمن 57.