بعد از دست زدن به ماهی قرمز، دستتان را بشویید

نام های دیگر ماهی قرمز شامل ماهی سرخ، ماهی طلایی، زر ماهی، طلا ماهی، ماهی حوض یا گلد فیش (Gold fish) است. نام علمی آن نیز Carassius auratus است.

گرچه امروزه ماهی قرمز در اكثر كشورهای دنیا وجود دارد، ولی این ماهی، بومی كشورهایی مانند چین، ژاپن، هنگ كنگ، لائوس و ماكائو است.

با‌ توجه به شواهد و مدارک موجود، چینی‌ها نخستین كسانی بودند که حدود 1000 سال قبل مبادرت به نگهداری و پرورش ماهیان زینتی كردند و ماهی گلدفیش که در حال حاضر جزو ماهیان محبوب آکواریوم داران است، در آن زمان نیز مورد علاقه آنان بوده است.

این ماهی در آن زمان، در ظروف مخصوصی که بدنه مات داشتند، نگهداری می ‌شد، زیرا عقیده داشتند که این ماهی از بالا زیباتر به‌ نظر می ‌رسد.

ژاپنی‌ها نیز که علاقه زیادی به این ماهی داشتند، علوم مربوط به تکثیر، پرورش و ایجاد رنگ‌های زیبا در این ماهی را کامل‌تر كردند. این ماهی در اواسط قرن 17 به اروپا معرفی شد و اولین کتب و نوشته‌ها در این رابطه، مربوط به اواسط قرن 19 است.

خصوصیات ماهی قرمز

ماهیان قرمز به گروهی از ماهی ها تعلق دارند که در درجه حرارت پایین‌تر از ماهیان گرمسیری زندگی می ‌کنند و Cool Water Fish نیز نام دارند. درجه حرارت مورد نیاز این ماهیان، در حدود 20 درجه سانتی‌گراد است.

حداكثر طول و وزن ثبت‌شده این گونه از ماهیان به ترتیب در ایران 38 سانتی‌متر و 1/2 كیلوگرم و حداكثر طول و وزن ثبت شده آن در جهان به ترتیب 59 سانتی‌متر و 3 كیلوگرم است (وزن تا 5/4 کیلوگرم نیز گزارش شده است).

این ماهی در سن 2 تا 4 سالگی بالغ می‌شود و طول عمر 10 تا 20 ساله هم برای این ماهی غیرمعمول نیست (طول عمر بیش از 40 سال نیز برای ماهی قرمز ثبت شده است).

ماهی قرمز‌ و بیماری‌های پوستی

دست زدن به ماهى توسط افراد در هنگام جابه‌جایی و ... ، به‌ خصوص توسط کودکان علاوه بر اینکه باعث آسیب دیدن پوشش سطحى ماهى می شود و ماهى را نسبت به باکترى‌ها و انگل‌هاى آب حساس و آسیب‌پذیر مى ‌کند، باعث بروز "گرانولوم پوستى" نیز مى ‌گردد.

در بدن این ماهى‌ ممكن است نوعى باکتری به نام "مایکوباکترى" وجود داشته باشد که تماس مستقیم با آن سبب بروز گرانولوم پوستی ‌شود و درمان آن هم حدودا 6 هفته به طول مى انجامد.

توصیه می ‌شود بعد از هر بار دست زدن به ماهیان زینتى مثل ماهی قرمز، دست‌های خود را به طور کامل با آب و صابون بشویید و در صورت امکان قبل از دست زدن، دستکش بپوشید.

استفاده از دستکش در افراد حساس و داراى سوابق آلرژى ضرورى است، البته به این نکته توجه داشته باشید که استفاده از ماهى‌ قرمز در محیط، هیچ عارضه‌اى ایجاد نمى کند.

در صورت مشاهده ی علائم و عوارض پوستی در افراد خانواده، حتماً به پزشك مراجعه كنید.

نکاتی برای خرید ماهی قرمز

در صورتی که می ‌خواهید ماهی قرمز خود را تا پایان عید نوروز شاداب نگه دارید، به این نکات توجه فرمایید:

* ماهی قرمز را از مراكز بهداشتی، تهیه کنید. گرچه این مراکز توسط متولیان امر کنترل می ‌شوند، ولی توجه به نکات زیر می ‌تواند به شما در خرید یک ماهی سالم کمک كند.

* ماهی سالم باید دارای پولک‌هایی سالم و ردیف و فاقد زدگی و زخم یا مناطقی عاری از پولک روی پوست خود باشد.

*ماهی سالم‌ باید تحرک مناسبی داشته باشد و به حالت یک پهلو در آب غوطه ور نبوده و بخشی از بدنش بر آمده نباشد.

*آمدن ماهی نزدیک به سطح آب، نشان دهنده ی کمبود اکسیژن در آب است. به حباب‌های هوایی که از دهان ماهی خارج می ‌شود، دقت کنید.

* باله‌های شنای ماهی بایستی قائم بوده و دم ماهی در حد کافی با تحرک و کشیده باشد و در راستای فیله فوقانی بدن ماهی قرار داشته باشد.

* ماهی‌های کوچک به دلیل سن کمتر و اندازه‌های کوچک تر و تأمین اکسیژن کافی، برای نگهداری در ظرف مناسب‌تر هستند.

* در پی ماهی‌های بزرگ تر نباشید، زیرا به فضای بزرگ تری برای نگهداری نیاز دارند.

زیستگاه ماهی‌ قرمز

این ماهی قادر به تحمل آب کم اکسیژن است و توانایی بقا و تولید مثل در آبگیرهای کوچک را دارد.

زیستگاه این گونه ماهی، آب‌های شیرین و تا حدی آب شور، قسمت‌های پایینی رودخانه‌ها، تالاب‌ها و دریاچه‌های مناطق گرم است.

این نوع ماهی، نسبت به تغییرات شرایط محیطی مثل شوری، گل‌آلودی، دمای آب، اكسیژن و آلودگی‌های محیطی بسیار مقاوم است و اكثرا زندگی در عمق كمتر از 10 متر را ترجیح می‌ دهد.

غذای عمده ی این ماهی گیاه است، اما در رژیم غذایی آن، جانوران كف ‌زی چون حشرات و سخت‌پوستان نیز مشاهده می‌ شود.

در صورت رها‌سازی‌ ماهی قرمز در زیستگاه غیرطبیعی آن، این ماهی با تغذیه از گیاهان باعث كاهش و از بین رفتن گیاهان آبزی‌ و در نتیجه موجب كاهش پناهگاه لاروها، ماهیان كوچك و همچنین كاهش جمعیت بی‌ مهرگان مورد تغذیه دیگر ماهیان اقتصادی می‌ شود.

از طرف دیگر، ماهی قرمز هنگام تغذیه باعث گل‌آلودگی آب می‌ شود و این امر سبب كاهش نفوذ نور در آب و توقف رشد گیاهان و در نتیجه خفه شدن بی‌ مهرگان كف ‌زی و بازیابی راحت فسفات می شود كه این تغییرات به نوبه‌ خود ماهیان بومی را تحت ‌تأثیر قرار می دهد و موجب كاهش و حتی مرگ بعضی از آنها می گردد.

به این ترتیب باید گفت رقابت غذایی و مكانی ماهی قرمز با ماهیان بومی باعث كندی تغذیه و تولید مثل ماهیان بومی می ‌شود، زیرا این ماهی، بسیار مقاوم و فرصت‌طلب است.

این ها همه دلایل خوبی است تا از رهاسازی ماهی قرمز در رودخانه‌ها اجتناب کنیم و این ماهی را در محیط‌های آبی بسته، مانند استخرها و حوضچه‌های پارک‌ها رها كنیم.

حسین جعفری - همشهری