چه چیزی صدای وزیر بهداشت را درآورد؟
روز یکشنبه وزیر بهداشت به مردم در مورد مصرف شیر و ماست پرچرب هشدار داد. دلیل این هشدار هم وجود روغن وارداتی به نام «پالم» در لبنیات است. حالا این روغن پالم چیست؟ و از کجا و با چه‌توجیهی وارد لبنیات کشور شده؟ خواندن این گزارش به یافتن پاسخ این پرسش‌ها کمک می‌کند.
بازار داغ افزودنی‌های «غیرمجاز» به لبنیات. انگار داستان لبنیات پرخطر در ایران تمامی ندارد. هنوز ماجرای وجود «وایتکس» در شیرها تمام نشده که دیروز، وزیر بهداشت به صورت رسمی از وجود روغن مضر «پالم» در لبنیات پرچرب موجود در بازار خبر داد و از مردم خواست لبنیات «پرچرب» نخورند.
دو سال پیش رسانه‌ها خبر وجود «وایتکس» در شیرهای پاستوریزه را منتشر کردند. خبری که نه‌تنها هیچ‌گاه تکذیب نشد، بلکه دکتر «بهروز جنت»، معاون غذای سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت، نیز در گفت‌وگویی به این موضوع اشاره کرد و گفت که بعضی‌ها در شیر وایتکس می‌ریزند اما همه کارخانه‌های لبنی این کار را انجام نمی‌دهند! بحران شیر و لبنیات دو سال پیش اتفاق افتاد و منجر به بالا رفتن لحظه به لحظه قیمت لبنیات شد. بازار افشاگری هم داغ شد و بعضی «منابع آگاه» ضمن گفت‌وگو با رسانه‌ها اعلام کردند که کارخانه‌ها برای بقا و جلوگیری از زیان‌دهی بیشتر، در شیرهایشان وایتکس می‌ریزند. عده‌ای هم اشاره کردند که این موضوع چیز تازه‌ای نیست و واسطه‌ها برای پایین نگه‌داشتن بار میکروبی شیر و جلوگیری از فاسد شدن سریع آن، مواد شیمیایی مانند وایتکس و حتی آهک و جوش‌شیرین اضافه می‌کنند. حالا دوباره چشم مصرف‌کنندگان به وجود ماده عجیب و غریب دیگری به نام «روغن پالم» در شیرهای پرچرب روشن شده است.
میوه پردردسر
گیاه «پالم» یا «نخل روغنی» از گیاهان بومی آفریقا است. این گیاه در کشورهای جنوب شرقی آسیا نیز کشت شده است. روغن پالم دومین روغن نباتی جهان از لحاظ تولید است. کشور مالزی بزرگ‌ترین تولیدکننده و صادرکننده این روغن در جهان است که ایران هم در سال‌های اخیر به یکی از بازارهای پرمصرف این روغن تبدیل شده است. آن هم به یک دلیل جالب: «ارزانی».
کارخانجات لبنی از جمله مشتریان پروپاقرص روغن پالم هستند. آنها برای محصولات پرچرب خود از این روغن استفاده می‌کنند؛ اما بیشتر مردم فکر می‌کنند چربی این محصولات، چربی طبیعی و خالص خود شیر است. استفاده زیاد از این روغن موجب بالا رفتن کلسترول خون و در نهایت بروز سکته‌های قلبی شود. میزان اسیدهای چرب اشباع در این روغن حدود 50 درصد است که بسیار بالاست.
نکته قابل تأمل دیگر این‌که در طی سال‌های اخیر، واردات روغن پالم 50 درصد از سهم کل روغن‌های وارداتی را به خود اختصاص داده است.
حتی بدتر از شیرخشک
وزیر بهداشت روز یکشنبه در حاشیه همایش تغذیه با شیر مادر از پایین آوردن واردات روغن پالم از 50 درصد به 30 درصد و در ادامه به 15 درصد خبر داد. به گفته دکتر قاضی‌زاده هاشمی گزارش وجود این روغن در لبنیات به رئیس‌جمهور داده شده و حالا قرار است اقدامات لازم در این خصوص انجام شود. قاضی‌زاده درباره موضع وزارت بهداشت درباره وجود روغن پالم در لبنیات گفت: «از لبنیات موجود در بازار نمونه‌گیری می‌شود تا شرکت‌های متخلف شناسایی شوند، به‌عنوان مثال در ماست با چربی 12 درصد روغن پالم وجود دارد به همین دلیل نظارت‌ها را افزایش می‌دهیم؛ چراکه حق سایر شرکت‌ها است که اسامی متخلفان را اعلام کنیم تا هم آنها متهم نشوند و هم مردم بتوانند از محصول سالم خریداری کنند؛ با شرکت‌های متخلف طبق قانون برخورد خواهد شد.»
قاضی‌زاده در ادامه، با یک مقایسه از زیان‌های روغن پالم هم این‌طور گفت: «نمی گویم شیرخشک خوب است اما روغن پالم به مراتب بدتر از آن است.»
پالم مثل سیگار می‌شود؟
در دنیا استفاده از روغن پالم در محصولات غذایی ممنوع است. تولیدکنندگانی هم که از این روغن در محصولاتشان استفاده می‌کنند، موظف‌اند این موضوع را با تیتر خوانا و درشت در برچسب محصول ذکر کنند. حالا کارشناسان غذایی کشور از سازمان استاندارد خواسته‌اند تولیدکنندگان داخلی نیز برچسبی به همین منظور روی محصولاتشان قرار دهند تا مصرف‌کنندگان از این موضوع باخبر شوند؛ مانند تولیدکنندگان سیگار و مواد دخانی که مشابه این عمل را انجام داده‌اند.
مجوز قانونی برای استفاده از پالم در برخی پنیرها، بستنی و کره
هدایت حسینی، مدیر کل نظارت بر مواد غذایی وزارت بهداشت گفت: تاکنون گزارشی از وجود روغن پالم در شیر و ماست در کشور نداشته‌ایم اما وزارت بهداشت مجوز استفاده از این روغن را در برخی محصولات لبنی مانند بستنی، پنیر پیتزا، کره و خامه قنادی صادر کرده است. روغن پالم یا روغن نخل یکی از انواع روغن گیاهی خوراکی است که بیشتر از کشورهای آسیای جنوب شرقی به ایران وارد می‌شود، این روغن مانند سایر روغن‌های گیاهی کلسترول ندارد و اسید چرب ترانس نیز ندارد اما میزان اسید چرب اشباع آن از سایر روغن‌های گیاهی مانند آفتابگردان، سویا و کلزا بیشتر است.
وی گفت: وزارت بهداشت با توجه به مزایای چربی‌های گیاهی نسبت به چربی‌های حیوانی برای برخی محصولات لبنی اجازه استفاده از روغن‌های گیاهی را به عنوان جایگزین روغن حیوانی صادر کرده است از جمله این محصولات پنیر پروسس، پنیر پیتزا و پنیر خامه است، همچنین مجوز استفاده از این روغن در بستنی، خامه قنادی و کره‌های مالشی نیز از سوی وزارت بهداشت به تولیدکنندگان محصولات لبنی صادر شده است.
مدیر کل نظارت بر مواد غذایی وزارت بهداشت افزود: البته شرط استفاده از این روغن در این محصولات این است که حتماً بر روی بسته‌بندی این محصولات قید شود که مثلاً 10 درصد روغن حیوانی این محصول با روغن پالم یا هر روغن گیاهی دیگر جایگزین شده تا مصرف‌کننده مطلع باشد.
حسینی ادامه داد: غیر این محصولات چهارگانه ذکرشده وزارت بهداشت مجوز استفاده از روغن گیاهی را در هیچ محصول لبنی دیگری صادر نکرده البته سازمان استاندارد اجازه استفاده از این روغن را در شیر خشک‌های صنعتی داده است که البته وزارت بهداشت با آن مخالف است و چنین مجوزی را وزارت بهداشت صادر نکرده است.
وی گفت: تاکنون گزارشی مبنی بر وجود روغن گیاهی در شیر یا ماست در کشور نداشته‌ایم اما با توجه به هشدار وزیر بهداشت نظارت‌ها در این مورد نیز دقیق تر می‌شود. البته نظارت وزارت بهداشت و نمونه‌گیری از محصولات غذایی در بازار یک فرآیند دائمی است.
مدیر کل نظارت بر مواد غذایی وزارت بهداشت اضافه کرد: مصرف لبنیات پر چرب با توجه به شیوع بالای چاقی و بیماری‌های قلبی و عروقی در کشور به مردم توصیه نمی‌شود.
فرآوری: مریم مرادیان نیری
بخش تغذیه و آشپزی تبیان
منابع:
مجله مهر- عطیه همتی
فارس
مطالب مرتبط:
توت فرنگی می‌خورید؟ مراقب باشید!
