عدم کنترل ادرار، چرا؟
(Urinary incontinence)
عدم کنترل ارادی ادرار را "بی‌اختیاری" می‌گویند. این عارضه یک بیماری نیست بلکه علامت یک اختلال در دستگاه ادراری است.
بر طبق آمار موجود حدود 30 درصد خانم‌های ایرانی با این مشکل درگیر هستند این آمار در بعضی استان های کشورمتاسفانه به 60 تا 70 درصد می رسد و چون در بسیاری از موارد بیماران خصوصا خانم ها از ابراز آن به علل مسائل مختلف فرهنگی و... شرم دارند و یا آن را جزئی از روند زندگی می دانند به آن توجه نکرده و به دنبال درمان نمی روند.
بی‌اختیاری ادراری به چه معناست؟
هنگامی که فردی نتواند به صورت ارادی ادرار خود را تحت کنترل داشته باشد و قبل از رساندن خود به توالت، خود را خیس کرده و یا نم بزند را بی‌اختیاری ادراری گویند.
انواع مختلف بی اختیاری ادراری:
موارد متعددی از بی اختیاری وجود دارد مانند سرریز شدن نروژنیک یا عصبی، بی اختیاری بعد از برداشتن پروستات در مردان. اما 90 درصد آن ها را انواع استرس، فوریتی( Urge) و یا مرکب تشکیل می دهند.
* زمانی که فرد ضمن افزایش ناگهانی فشار ناحیه شکمی، ادرار از دست می دهد، مثلا هنگام سرفه کردن یا عطسه یا انجام برخی تمرینات ورزشی، بی اختیاری او از نوع استرسی است،
* در حالی که بی‌اختیاری فوریتی یا(Urge) میل شدید و ناگهانی فرد برای تخلیه ادرار است که معمولا همراه با یک فشار غیرقابل کنترل ادرار همراه است.
* نوع مرکب بی‌اختیاری، در واقع مجموعه ای از دو نوع فوق‌الذکر است که معمولا با فرم استرسی در افراد شروع می شود و به نوع فوریتی گسترش می یابد.
بالغ بر 20 میلیون نفر در آمریکا از بی اختیاری رنج می برند. آمار نشان می‌دهد که 85 درصد مبتلایان را زنان تشکیل می دهند که در اغلب موارد علت اصلی، ضعیف شدن ماهیچه‌‌‌های ناحیه تحتانی لگن است که خود ناشی از بارداری و زایمان و یا تغییرات هورمونی پس از یائسگی است.
در ایران قسمت اعظم بیماران را خانم‌ها شامل می‌شوند و متاسفانه در بعضی از استان‌های کشور این آمار بسیار بالا است و حتی این عارضه به علت شیوع فراوان به صورت قسمتی از زندگی خانم‌ها و با آنها و در کنار آنها قرار گرفته است. در قسمتی از منطقه شمالی کشور این عارضه را از مراحل رشد جسمی خانم ها می دانند.
براساس گزارش آژانس پژوهش و حفاظت سلامت آمریکا، افراد در همه سنین می توانند به این عارضه مبتلا شوند اما حدود نیمی از افرادی که بی اختیاری را تجربه می‌کند، بزرگسالان هستند چنان چه بیش از 50 درصد افراد سالخورده در خانه سالمندان دچار بی اختیاری هستند.
حدود 30 درصد نوار بهداشتی خریداری شده توسط زنان برای بی اختیاری ادراری استفاده می شود و برخی افراد از پوشک بزرگسالان استفاده می کنند. آمار نشان می دهد در سال 1996 این مساله، بالغ بر 5/1 بیلیون دلار هزینه بر اقتصاد آمریکا تحمیل کرده است. به طور کلی حدود 63 درصد زنان برای مقابله با مساله بی اختیاری ادرار از یکی از محصولات تولید شده برای دوران قاعدگی استفاده می کنند.
برخی دائما یک دست لباس اضافی با خود همراه دارند، برخی افراد از اجتماع و فعالیت های اجتماعی فرار می کنند و براساس گزارش دانشکده داروسازی دانشگاه جورجیا، حدود 25 تا 50 درصد افرادی که این مشکل را دارند، از فعالیت های اجتماعی کناره گیری می کنند.
بی اختیاری اثر شدیدی بر فعالیت جنسی بیماران دارد به طوری که تعدادی، از این مساله کاملا اجتناب می کنند. بیش از نیمی از زنانی که از نظر جنسی فعال هستند و مشکل عدم کنترل مثانه دارند مشکلاتی چون نشت ادرار به هنگام آمیزش دارند.
علت اصلی بی اختیاری در مردان مربوط به اختلال در عملکرد پروستات است، به طوری که حدود 65 درصد کل مردانی که عمل برداشتن پروستات داشته اند، دست کم شش ماه یا بیشتر پس از عمل جراحی با مشکل عدم کنترل ادرار مواجه اند.
تعدادی از افراد خجالت می کشند آن را با پزشک مطرح کنند و برخی معتقدند که مشکل آن ها را پزشک جدی نخواهد گرفت و یا آن را از عوارض سالمندی می دانند.
مزایا و معایب روش های درمانی
جراحی:
هم گران است و هم به دوره تفاهت طولانی نیاز دارد، به علاوه این روش برای همه بیماران مناسب نیست.
روش دارو درمانی:
علاوه بر گران بودن می تواند اثرات جانبی متعددی داشته باشد (مثل گیجی، خستگی و کوفتگی و مشکلات تنفسی).
بیوفیدبک:
این روش نیز شدیداً به تمرینات فرد و توانایی او برای تمرکز بر روی ماهیچه های ناحیه تحتانی لگن و نیز تمایل او به ادامه این تمرینات در خانه بستگی دارد.
روش الکترونیکی:
یک روش تهاجمی است زیرا فرد باید بتواند وجود یک Probe که معمولاً غیرقابل تحمل و حتی دردآور است را تحمل کند.
روش کاتریزاسیون Catheterization:
نیز معمولاً به عفونت لوله ادراری و از دست رفتن تحرک منجر می شود.
روش درمانی جدید
روش درمانی که اخیراً ارائه شده؛ مغناطیسی درمانی یا تحریک توسط میدان مغناطیسی خارج از بدن است که در درمان هر سه نوع بی اختیاری در زنان موثر بوده و تاکنون هیچ اثر جانبی برای آن شناخته نشده است. این روش غیرتهاجمی و بدون درد است و در حالی انجام می شود که بیمار حتی به درآوردن لباس خود نیازی ندارد. به این روش "نئوکنترل" می گویند.
اداره دارو و غذای آمریکا مجوز استفاده از این سیستم را برای همه انواع بی اختیاری‌ها در زنان داده است. البته این سیستم برای بی‌اختیاری از نوع لبریزی (Over Flow) طراحی نشده است و بیماران باید با پزشک مشورت کنند که آیا این روش حتما برای درمان آن ها مناسب هست یا نه؟ برای این که معلوم شود آیا نئوکنترل Neo control بی‌اختیاری را به طور دائم درمان کرده یا نه؟ نیاز به پی گیری های بیشتری است. در حال حاضر نتایج به دست آمده نشان می دهد بیشتر بیماران حتی پس از 18 ماه بعد از درمان با این روش، از این روش راضی هستند.
هزینه روش درمانی نئوکنترل Neo control در مقایسه با دیگر روش ها قابل مقایسه نبوده و بسیار ارزان تر است.
به جز موارد زیر، بیشتر افراد می توانند بدون هیچ عارضه از آن استفاده کنند:
الف) خانم‌های باردار یا مشکوک به بارداری.
ب) کسانی که دارای پروتزهای لگنی هستند.
ج) افرادی که از وسایل الکتریکی قلبی مثل پیس میکر(Pacemaker) استفاده می کنند.
د) کسانی که دارای آریتمی یا نامنظمی ریتم قلبی هستند باید تنها پس از تایید پزشک اقدام به استفاده از این روش درمانی نمایند.
این نکته قابل ذکر است که این روش درمانی به عنوان روش مکمل در کنار سایر روش‌های درمانی مثلا جراحی و... می تواند انجام شود تا بیمار جواب موثرتر و قابل قبول تری بگیرد.
این روش به خصوص در خانم هایی که تازه زایمان کرده‌اند به عنوان روشی موثر جهت بازگرداندن عضلات کف لگن، رحم و مثانه و ضعیف اولیه و جلوگیری از یکی از مهم ترین مشکلات و عوارض زایمان است که "بی‌اختیاری ادراری" است، می باشد. از طرفی کسانی که نمی توانند هزینه های سنگین عمل جراحی را پرداخت کنند و یا به علت سایر بیماری ها، امکان بیهوشی و ... برای آنان وجود ندارد نیز به خوبی می توانند از این روش بهره‌مند شوند.
*مطالب مرتبط:
چرا به خاطر بی اختیاری ادرار، احساس شرم می کنید؟
