شب ادراری در کوکان و علل آن
سئوال بیمار)
دختری دارم 6 ساله که متاسفانه هنوز شب‌ها در رختخواب خود ادرار می‌کند. جواب آزمایش ادرار او سالم است و چیزی را نشان نمی‌دهد. ولی بسیار عصبی و زودرنج است. خیلی نگران او هستم و می‌ترسم هیچ‌وقت نتواند کنترل ادرارش را به‌دست آورد یا مشکلاتی در آینده برایش ایجاد شود. لطفاً مرا راهنمایی کنید که چه کار بهتر است انجام دهم؟سئوال) لطفاً بفرمایید شب ادراری چیست و معمولاً در چه سنی مشاهده میشود؟
پاسخ پزشک) به‌طور کلی خیس کردن محل خواب، بعد از حدود سن سه سالگی در کودکان را شب‌ادراری می‌گویند. البته اکثر بچه‌ها در سن سه سالگی کنترل طبیعی مثانه را به‌دست می‌آورند.
قابل ذکر است که در دخترها این کنترل زودتر از پسرها حاصل میشود. شب ادراری در سنین بعد از سه سالگی و حتی تا حدود 10سالگی هم گاها ممکن است دیده شود.
علت ایجادکننده شب‌ادراری چیست؟
علت ایجاد کننده ی شب‌ادراری در بیش از 50 درصد کودکان، رشد دیررس دستگاه عصبی یا وجود یک اختلال داخلی در سیستم عصبی عضلانی می‌باشد. آمار نشان می‌دهد در 30 درصد کودکان، شب‌ادراری می‌تواند منشا روانی داشته باشد. در 20 درصد کودکان شب‌ادراری می‌تواند به دنبال یک بیماری عضوی به‌وجود آید.
مسائل روانی چقدر در ایجاد شب ادراری موثرند؟
مسائل روانی می‌تواند یکی از دلایل ایجاد شب‌ادراری در کودکان باشد. در این رابطه، آموزش جهت کنترل مثانه بایستی بعد از 5/1 سالگی شروع شود.
تلاش قبل از این سن معمولاً بی‌فایده و حتی مضر است. اگر والدین در امر آموزش کنترل مثانه و کنترل دفع ادرار سهل انگاری کنند، ممکن است دریچه کنترل مهاری مغز بر روی مثانه تا چند سال ایجاد نگردد.
از طرفی اگر والدین از لحاظ روانی وضعیت ثابتی نداشته باشند، اضطراب آنها به کودکان می‌تواند منتقل شود و در نتیجه اضطراب حاصله به‌صورت تنش در حین شب‌ادراری نمود پیدا می‌کند.
از عوامل روانی موثر در شب‌ادراری، تولد بچه‌ای دیگر در خانواده است. ورود کودکی دیگر به خانواده می‌تواند موجب از دست رفتن جایگاه ویژه ی بچه اول در خانواده شده و آن‌گاه بچه اول برای بازیافتن توجه والدین به خود ممکن است به عادات دوران شیرخوارگی برگردد.
در نهایت داشتن استرس‌های فیزیکی یا روانی (مانند ترس و اضطراب) مثانه را در وضعیت تثبیت نشده قرار می‌دهد و می‌تواند یکی از دلایل ایجاد شب‌ادراری باشد.
علایم بیماری شب‌ادراری چیست؟
علایم شب‌ادراری می‌تواند به‌صورت خیس کردن محل خواب به‌طور متناوب یا منظم باشد. قابل ذکر است که در شب‌ادراری بدون وجود بیماری، اثری از سوزش ادرار وجود ندارد و ادرار کاملاً شفاف می‌باشد.
چه آزمایش‌های تشخیصی جهت این مشکل مورد نیاز است؟
معمولاً برای این گونه بیماران آزمایش کامل ادرار و کشت ادرار درخواست میشود که تقریباً اکثر مواقع نرمال می‌باشد، اگر چه ممکن است گاهی در این بیماران الکتروانسفالوگرام (نوار مغزی) غیرطبیعی مشاهده شود.
هم‌چنین در کلیشه رادیوگرافی مثانه که بلافاصله بعد از ادرار کردن گرفته میشود، معمولاً اثری از ادرار باقی مانده وجود ندارد که همه ی مسائل ذکر شده دال بر سلامت مثانه و دستگاه ادراری می‌باشد.
آیا به جز آزمایش، وسایل تشخیصی دیگری هم برای رد یا تایید آن وجود دارد؟
بله، یک سری مطالعات رادیولوژی، معمولاً جهت رد یا تایید بیماری بسیار کمک‌کننده می‌باشد؛ مانند مطالعات سیستومتری یا آوروگرام وریدی. لازم به ذکر است در مواقعی این روش‌ها استفاده میشود که عفونت ادراری وجود داشته باشد.
ادامه دارد....
دکتر مائو خلیلی- متخصص کلیه و مجاری ادرار
