نکاتی درباره‌ی عرقیات گیاهی
چرا روی بطری برخی عرقیات عنوان «دوآتشه» قید شده است؟ مگر آن‌ها چه تفاوتی با عرقیات معمولی دارد؟ آیا عرقیات گیاهی هم فاسد می‌شود؟ چگونه می‌توان یک عرق گیاهی اصل را از تقلبی‌اش تشخیص داد؟ این که می‌گویند احتمال وجود متانول در عرقیات غیربهداشتی زیاد است، صحت دارد؟ پاسخ این سوالات را در ادامه ببینید.
عرقیات دوآتشه مزیت بیشتری دارد
از تقطیر اسانس ریشه، پوست یا گلبرگ گیاهان طبی در آب، عرقیات گیاهی حاصل می‌شود. حال اگر این عرق را دوباره تقطیر کنند از مقدار آب آن کاسته شده و فرآورده دوآتشه به دست می‌آید که نوع مرغوب‌تری از عرق بوده و مزه و بوی تندتری نسبت به عرقیات معمولی دارد. به این ترتیب اگر فرآورده حاصله مجدد تقطیر شود اسانس به دست می‌آید. اسانس، روغن سبکی است که در بالای آب جمع شده و قابل جمع آوری است. خواص دارویی آن در حجم کم مانند عرق گیاهی است، اما اگر به اندازه عرقیات گیاهی استفاده شود در صورت استعمال موضعی ایجاد تاول کرده و در صورت خورده شدن مخاط دهان را زخم و ملتهب می‌کند. در نتیجه برای بهره بیشتر از خواص درمانی عرقیات گیاهی از انواع دوآتشه آن استفاده کنید. البته در مصرف این فرآورده هم زیاده‌روی نکنید، چرا که اثرات ناگوار سردی و گرمی گیاه دامنتان را می‌گیرد.
شناسایی عرق تقلبی غیرممکن است
هرچقدر آب به کار رفته در عرقیات بیشتر و میزان اسانس گیاه از حدی کمتر باشد اثر درمانی عرق ضعیف‌تر شده و همچون آب نفع و ضرری به بدن نمی‌رساند و این را فقط در اثر مصرف آن می‌توان متوجه شد و هیچ راه دیگری برای تشخیص اصل از تقلبی آن وجود ندارد.
البته این را هم بدانید نگهداری طولانی مدت و نامناسب عرقیات گیاهی به تبخیر و جدا شدن اسانس محصول منجر شده و اثر درمانی آن از بین خواهد رفت. عرقیات باید به دور از نور و گرما درون بطری شیشه ای رنگی در دمای یخچال نگهداری شود.
عرقیات گیاهی هم فاسد می‌شود
اما چگونه به فساد عرقیات گیاهی پی ببریم؟ عرقی که استریل، دارای بسته بندی بهداشتی و تاریخ مصرف باشد و رنگ شفاف و زلالی داشته باشد سالم است، اما اگر عرق پس از مدتی کدر شد یا رسوب کرد، بدانید که آلوده به قارچ و کپک شده و مصرف آن مسمومیت‌زا است. این را هم بدانید برخی عرقیات گیاهی روی ظروف پلاستیکی تأثیر گذاشته و از آن‌ها تأثیر می‌پذیرد. بنابراین بطری محصول را شیشه ای کنید و روی آن را با یک ورقه نازک آلومینیومی بپوشانید و پس از هر بار مصرف در بطری را خوب ببندید.
احتمال وجود متانول در عرقیات غیربهداشتی
گاهی ممکن است در اثر ورود چوبه گیاه و تقطیر آن متانول وارد عرقیات گیاهی شود که البته موضوعی عمومی نیست. متانول الکلی است که از تقطیر تخریبی چوب به دست می‌آید و تفاوت آن با اتانول در آن است که اتانول از تخمیر میوه و غلات به دست می‌آید و مصرف آن موجب خارج شدن فرد از حالت طبیعی و ایجاد مستی و بی اختیاری بر حرکات می‌شود که در درازمدت می‌تواند بر کبد، کلیه و قلب تأثیر بگذارد، اما متانول ماده ای است کشنده که مرگ سریع را رقم می‌زند.
شرایط نگهداری از عرقیات و شربت‌های گیاهی
برای حفظ خاصیت این نوشیدنی‌ها این نکات را فراموش نکنید. در صورتی که این شرایط رعایت نشود خواص این نوشیدنی‌ها تحت تاثیر آن کم شده یا به طور کلی از بین می‌رود.
* برای نگهداری عرقیات گیاهی از ظروف شیشه‌ای تیره رنگ یا آلومینیومی استفاده کنید به گونه‌ای که در آن‌ها به طور کامل بسته شود.
* عرقیات معمولاً از یک تا 3 سال تاریخ مصرف دارند، بنابراین هنگام مصرف عرقیات گیاهی به تاریخ انقضای آن‌ها دقت کنید.
* مکان گرم و مرطوب، زودتر خاصیت انواع عرقیات را از بین می‌برد، بنابراین آشپزخانه به دلیل داشتن فضای گرم و مرطوب مکان مناسبی برای نگه داشتن آن‌ها نیست. عرقیات را در جای خشک و خنک نگهداری کنید تا خواص آن حفظ شود. نگهداری عرقیات در کمد اتاق‌های خواب، انباری و حیاط خلوت – که فضایی خشک و خنک دارند– مناسب است؛ در ضمن می‌توان آن‌ها را در یخچال هم نگه داشت.
* بعضی از انواع عرقیات طعم فوق‌العاده دارند و خوردن آن‌ها به ویژه برای کودکان سخت است (مثل کاسنی، نعناع و بید)، لذا می‌توان آن‌ها را با نبات، عسل، سکنجبین یا کمی میوه مخلوط نمود. این عمل، خاصیت آن‌ها را کاهش نمی‌دهد.
* خوردن بعضی از عرقیات مثل عرق بیدمشک، بابونه، صد گیاه و ... برای کودکان زیر 2 سال و افرادی که به آنفلوانزا یا آبله‌مرغان مبتلا هستند، ممنوع است و در مورد زنان باردار یا شیرده هم باید با احتیاط مصرف شود؛ برای همین در موقع خرید به مواردی از این دست دقت کنید.
* بعضی عرقیات طبیعت گرم و بعضی طبیعت سرد دارند. عرق‌های گرم مانند نعناع، سنبل‌الطیب، آویشن و ... و عرق‌های سرد مانند عرق بید، کاسنی و ... می‌باشند.
بخش تغذیه و آشپزی تبیان
منابع:
جام جم - فاخره بهبهانی
دنیای تغذیه - فرشته علی اصغری زیر دکتر محمدحسین صالحی سورمقی
مطالب مرتبط:
