کمک نقدی با چه هدفی؟

بالاخره رقم کمک نقدی دولت برای جبران هزینه های تحمیل شده به مردم مشخص شد:" هر نفر بین 70 تا 100هزار تومان" اما این ارقام با کدام واقعیت های اقتصادی همخوانی دارد و تعیین آنها به چه معناست؟

تازه‌ترین برآوردها از اعتبار 5200 میلیارد تومانی کمک اقتصادی دولت و مجلس به مردم در شب عید و تقسیم این اعتبار میان 62 میلیون ایرانی ( 7 دهک درآمدی) که حدود 12 میلیون نفر آن تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی هستند، نشان می‌دهد به احتمال زیاد، مبلغ عیدانه به حدود 50 میلیون نفر 70 هزار تومان و حدود 12 میلیون نفر 100 هزار تومان خواهد بود. به نظر می رسد دهک‌های پایین جامعه و افراد تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی، مشمول دریافت کمک نقدی 100 هزار تومانی و باقی دهک‌ها مشمول کمک 70 هزار تومانی شوند.

پیشتر، گمانه زنی های نمایندگان مجلس دامنه 200 تا 400 هزارتومانی را نشانه گرفته بود، اهدافی که شمس الدین حسینی، سخنگوی دولت آنها را غیر واقعی اعلام کرد. سپس صحبت از توزیع کالابرگ(کوپن) به میان آمد که ارائه طرح اجرایی آن به جایی نرسید. بدین ترتیب، بار دیگر نگاه ها به افزایش هر چه بیشتر کمک نقدی معطوف شد ولی شنبه شب گذشته و در پایان نشست های شبانه مجلس و دولت طی دو هفته گذشته، دامنه 70 تا 100 هزارتومانی برای توزیع نقدی میان دهک های 7 گانه  مورد توافق نهایی قرار گرفت.

رییس کمیسیون اقتصادی مجلس در تشریح نتایج جلسه شنبه شب اقتصادیون دولت و مجلس که با حضور لاریجانی و احمدی‌نژاد برگزار شد، گفت: تصمیم‌ بر آن شد که به افراد تحت پوشش کمیته امداد، بهزیستی و کسانی که در نوبت هستند، 20 درصد بالاتر از سایر افراد یارانه عیدانه پرداخت شود. ارسلان فتحی‌پور افزود: بر این اساس به تمامی یارانه‌بگیران 70 هزار تومان یارانه نقدی و به افراد تحت پوشش کمیته امداد بهزیستی 20 درصد بیشتر از این میزان یعنی بالغ بر 90 هزار تومان در روز اول اسفند پرداخت می‌شود. قرار است این میزان به حساب سرپرست‌های خانوار واریز شود؛ شیوه‌ای که هم‌اکنون در واریز مبالغ یارانه‌های نقدی انجام می‌گیرد. وی تصریح کرد: پرداخت به صورت کارتی نیست؛ چرا که این احتمال وجود داشت که کارت‌ها به قیمت‌های کمتر فروخته شود و به دنبال آن فساد ایجاد شود و یا اینکه مبالغ کارت‌ها برای یکسری کالاهای خاص صرف شود.

با توجه به این اطلاعات، می‌توان ارقام برآوردی جدید از مبلغ کمک اقتصادی شب عید ( نقدی و غیرنقدی) بدست آورد و در حال حاضر بیش از 74 میلیون ایرانی ماهانه یارانه نقدی 45500 تومانی را دریافت می‌کنند. براساس اعلام مسئولان دولتی، دولت ماهیانه حدود 3400 میلیارد تومان یارانه نقدی به ایرانیان پرداخت می‌کند.

حال دو سوال پیش می آید اول این که ارقام مطرح شده در جریان این نشست ها با کدام واقعیت های اقتصادی همخوانی دارد؟ تعیین دامنه 70 تا 100 هزارتومانی به چه معناست؟

برای تعیین رقم جبرانی هزینه های تحمیل شده به مردم طی یکسال گذشته، سه سناریو می توان در نظر گرفت:

1- محاسبه افت قدرت خرید مردم طی یکسال گذشته در فاصله آذرماه 91 تا آذرماه 90 بر اساس نرخ تورم اعلام شده بانک مرکزی(27.4%). بر این اساس یارانه نقدی 45 هزار و 500 تومانی در ماه به طور متوسط 12 هزار و 467 تومان از قدرت خرید خود را از دست داده است. لذا برای جبران سالانه این افت قدرت خرید باید کمک جبرانی 149 هزا و 604 تومانی در نظر گرفت.

٢-  محاسبه میزان افت ارزش پول ملی در طول یکسال گذشته منتهی به آذرماه 1391. در قالب این برآورد، نرخ دلار آزاد به طور متوسط در آذرماه سال 90 حدود 1379 تومان ارزیابی شده است. طی آذرماه سال 91 نیز نرخ مبادله ای دلار آمریکا حدود 2450 تومان بوده است که نشان از رشد هفتاد و هشت درصدی نرخ دلار و افت هفتاد و هشت درصدی ارزش پول ملی دارد. لذا قدرت خرید یارانه نقدی ماهانه حدود 35 هزار و 490 تومان و سالانه 425 هزار و 880 تومان کاهش یافته است.

3-اما گلایه ای که طی دو سال گذشته همواره در قالب نظرات مردمی که مشمول در یافت یارانه نقدی هستند، مطرح شده، تاخیر ادامه دار دولت در واریز به موقع یارانه نقدی بوده است. با وجود این که از آغاز اجرای قانون هدفمندی یارانه ها که 28 آذرماه سال 89 بود، بیست و پنج ماه و نیم می گذرد، دولت تاکنون 24 مرحله پرداخت یارانه نقدی داشته است. لذا دولت تاکنون تاخیر 1.5 ماهه در پرداخت یارانه نقدی داشته است. تاخیری که معادل نقدی آن 68 هزار و 250 تومان است.

در نتیجه ارزیابی سه فرضیه فوق، نحوه محاسبه احتمالی دامنه 70 تا 400 هزارتومانی پرداخت جبرانی مشخص می شود. دامنه ای که رعایت کف آن در واقع جبران بدهی دولت به مشمولان دریافت یارانه نقدی است و پرداخت مازادی محسوب نمی شود.

اما توافق دولت بر سر رقم 70 تا 100 هزارتومانی یک معنای دیگر هم دارد و آن این که می توان حدود احتمالی تاثیر اجرای هدفمندی یارانه ها در افزایش نرخ تورم را محاسبه کرد.

زمانی که نرخ تورم یکساله منتهی به آذرماه سال 91 حدود 149 هزار و 604 تومان از قدرت خرید سالانه یارانه نقدی کاسته، تن دادن دولت به جبران 70 تا 100 هزارتومان آن به این معناست که دولت به طور تلویحی پذیرفته است که 47 تا 67 درصد از نرخ تورم حاصل شده، تحت تاثیر اجرای هدفمندسازی یارانه بوده است.

سخن آخر اینکه شاید پرداخت کمک نقدی به مردم پیش از سال نو اقدامی مقطعی و مسکنی کوتاه مدت محسوب شود که به مردم برای تامین مایحتاج ضروری پیش از عید کمک می کند، اما به طور قطع اقدام اساسی مورد نیاز بسیار فراتر از این هاست. ای کاش کمی از تنش ها کم می شد و بر مدیریت صحیح اقتصادی افزوده می گشت. این نوشتار را با این سوال به پایان می بریم که حقیقتا هدف از پرداخت کمک نقدی چیست؟ اگر هدف کمک به مردم است، حسَب فرمایشات صریح رهبری معظم انقلاب این هدف با پرهیز از تنش و حفظ وحدت رویه بیشتر محقق می شود تا کمک نقدی. فضای آرام اقتصادی که در آن همه متغیرهای اقتصادی در روندی منطقی حرکت می کنند، قطعا به بهبود اقتصادی و به دنبال آن افزایش رفاه منجر می گردد.

فرآوری: ریحانه حمیدی فر

منابع: خبرآنلاین/مشرق/پارس