تبیان، دستیار زندگی
پزشكی كشور و رتبه اول آزمونPH.D بهداشت محیط روح الله شریفی اختراع كوچكترین میكروسكوپ جهان مصاحبه با آرش فارسی رتبه اول كنكور سال 1383 ( رشته ریاضی ) مصاحبه با فرهنگ گنج دانش رتبه اول كنكور علوم انسانی سال 1383 تبیان : لط...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

مصاحبه با سید غلامرضا موسوی

دانشجوی نمونه دانشگاه های علوم پزشكی كشور و رتبه اول آزمونPH.D بهداشت محیط

روح الله شریفی اختراع كوچكترین میكروسكوپ جهان

مصاحبه با آرش فارسی رتبه اول كنكور سال 1383 ( رشته ریاضی )

مصاحبه با فرهنگ گنج دانش رتبه اول كنكور علوم انسانی سال 1383

تبیان : لطفاً اندكی درباره ی خودتان بگویید.

من سید غلامرضا موسوی در سال 1354 در یكی از روستاهای اطراف مشهد به دنیا آمدم. تحصیلات ابتدایی و راهنمایی را در همان روستا به اتمام رساندم ؛ در سال 1373 در مشهد دیپلم گرفتم، و با شركت در كنكور سراسری در رشته بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی پذیرفته شدم در سال 1377 بلافاصله بعد از فراغت از تحصیل ، در كنكور كارشناسی ارشد وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشكی  شركت كردم و رتبه اول را به دست آوردم. البته در همان سال در آزمون وزارت علوم هم  شركت كردم و به رتبه اول در كشور دست یافتم، ولی به هر حال وزارت بهداشت را انتخاب كردم. سال 79  در مقطع فوق لیسانس فارغ التحصیل شدم ، در واقع من طی سه ترم فوق لیسانس را به اتمام رساندم و بلافاصله در آزمونPH.D شركت كردم و با كسب رتبه اول در دانشگاه علوم پزشكی تهران قبول شدم. هم اكنون علاوه بر تحصیل در مقطع دكترا در دانشگاه علوم پزشكی تهران ، عضو هیأت علمی این دانشگاه نیز هستم. بیشتر كارهای علمی من، تألیف و ترجمه كتاب و چاپ مقاله است ؛ من در حدود بیست و دو مقاله به زبان انگلیسی و فارسی در نشریات معتبر داخلی و خارجی منتشر كرده ام، دو مقاله به زبان انگلیسی آماده انتشار است، در حدود سیزده عنوان كتاب تألیف و ترجمه كرده ام كه دوازده عنوان در سال گذشته به چاپ رسیده است. هم اكنون چهار عنوان  كتاب آماده انتشار دارم كه متأسفانه به دلیل مضیقه های مالی موفق به چاپ آنها نشده ام.

البته فعالیت ورزشی هم داشته ام ؛ در دوره تحصیل با نهادهای مختلفی مانند انجمن اسلامی و بسیج دانشجویی در فعالیت های ورزشی و یا دوره های ورزشی شركت می كردم. علاوه بر آن در دوره تحصیل به موفقیت هایی دست یافتم: سال گذشته به عنوان دانشجوی نمونه دانشگاه علوم پزشكی تهران انتخاب شدم ؛ دانشجوی نمونه دوره دكترا در كشور هستم و به همین مناسبت  لوحی از جناب آقای خاتمی دریافت كردم؛ در جشنواره بین المللی روز جوان به عنوان جوان نمونه برگزیده شدم و هم اكنون كاندیدای جشنواره خوارزمی و رازی هستم كه البته هنوز در دست بررسی است.

تبیان: تألیفات شما بیشتر در زمینه بهداشت محیط و محیط زیست بوده یا این كه مطالب دیگری را در نظر داشته اید؟

ابتدا لازم است بهداشت محیط را تعریف كنیم كه عبارت است از كنترل عوامل محیطی كه به نحوی روی سلامت جسمی،  روحی و اجتماعی افراد تأثیر گذار هستند. به عنوان مثال آب و هوا، نحوه غذا خوردن، رفتارها و برخوردهای اجتماعی، حتی ترافیك كه روی جسم و یا روان و زندگی اجتماعی افراد تأثیر می گذارد ؛ بر این اساس خود من بیشتر تلاشم را به مسائل بهداشتی جامعه معطوف كردم و چندین كتاب در زمینه های مختلف از جمله آلودگی آب، آلودگی هوا، مواد زائد و میكروبیولوژی آب تألیف كردم. هم اكنون این كتاب ها برای مقاطع فوق لیسانس و PH.Dبه عنوان منابع كنكور استفاده می شود.

تبیان: پس شما بیشتر در حیطه زیست شناسی و عوامل محیطی كار می كنید؟

نه ، بهداشت محیط یكی از گرایش های علوم پزشكی است. آبی كه می خوریم ، تا تصفیه شود و به دست ما برسد، مراحلی را طی می كند. كیفیت روش های تصفیه آب بخشی از كار ماست. همچنین بیماری هایی كه از طریق آب انتقال پیدا می كند هم قسمت دیگری از كار ما در بخش پزشكی است.  و یا طراحی تصفیه خانه آب كه آن هم قسمت دیگری از كار ما در بخش فنی - مهندسی است.

تبیان: كاربرد بهداشت محیط در جامعه ما چیست؟

با توجه به این نكته كه "پیشگیری بهتر از درمان است"، چون هزینه ای كه برای آن می پردازند خیلی كمتر از هزینه ای است كه به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم  برای درمان افراد پرداخت می شود، كشورهای دنیا روی این بحث سرمایه گذاری بسیاری كرده اند. خوشبختانه اخیراً در كشور ما هم روی این مسئله تأكید می شود. بهداشت محیط دقیقاً همین جا معنی پیدا می كند ، چرا كه بهداشت یعنی علم پیشگیری از بیماری ها. وقتی  ما آب سالم داشته باشیم، قطعاً از تعداد بیماری هایی  كه از طریق آب منتقل می شوند، كاسته می شود و همچنین با وجود هوای سالم، بیماری های قلبی - عروقی و تنفسی نیز كم خواهد شد. در نتیجه، این پیشگیری و بهبود سلامت جامعه، بر اقتصاد كشور نیز تأثیر خواهد گذاشت.

تبیان : چه مراكزی در این زمینه فعال هستند؟

متولی اصلی امرِ بهداشت در كشور "وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی" است.

تبیان: آیا دولت و جامعه به بحث بهداشت محیط ، آن گونه كه لازم است، اهمیت می دهند؟

برخلاف این كه بحث بهداشت محیط از اهمیت ویژه ای برخوردار است، در كشور ما چندان اهمیتی به آن داده نمی شود. ملاحظه كنید كشور كانادا بیشترین تعداد دانشجو را در رشته محیط زیست و بهداشت محیط دارد و به همین دلیل علاوه بر این كه بر مسائل زیست محیطی كشورشان فائق شده اند، درصدد حل مسائل فرا مرزی برآمده اند. به عنوان مثال كنترل و رفع آلودگی رودخانه ای كه از كشور دیگری وارد كانادا می شد. با این نگرش بحث آلودگی و مسائل بهداشت محیط در بسیاری از كشورهای اروپایی و آمریكایی ، بحث حل شده ای است.

تبیان:  هم اكنون كدام كشور در این زمینه فعالیت خوبی دارد؟

كشورهای غربی به خصوص كانادا در این زمینه خیلی خوب عمل كرده اند. در بین كشورهای آسیایی، چین و ژاپن عملكرد خوبی داشته و نشریات و مقالاتی در این زمینه ارائه كرده اند، در حالی كه كشور ما با درصد بالایی از جمعیت ، ضعیف عمل كرده است. به نظر می رسد یكی از علل تفاوت این باشد كه در كشور ما مدیران مربوط به این بخش بیشتر پزشك هستند و نوع عملكرد آنها به سمت مسائل درمانی معطوف شده است. در صورتی كه صرف هزینه ای كمتر در بخش بهداشت و پیشگیری، البته طی مدت نسبتاً طولانی تر، بیشتر جوابگوی نیازهای جامعه ما خواهد بود. به عنوان مثال ، آب تهران كه جزء بهترین آب های دنیا بود، آلوده شده است و ما باید برای تصفیه آن مبالغی را هزینه كنیم. علت این است كه فاضلاب های كارخانجات و منازل وارد چاه ها می شود و سفره های آب زیرزمینی را آلوده می كند پس این آب پس از استخراج باید تصفیه شود. علت دیگری كه می توان نام برد، آلودگی ساحل رودخانه هایی است كه آب تهران از آن تأمین می شود. البته در این زمینه اقداماتی صورت گرفته كه به نظر من كافی نیست و در این قسمت باید كار بیشتری انجام گیرد، زیرا این مسئله در سلامت جسمی و روحی و روانی جامعه كه همان هدف بهداشت است، تأثیر مستقیم و فراوان دارد.

ما نیاز به بالا بردن سطح بهداشت داریم، و برای نزدیك كردن استانداردهای كشور به دیگر كشورها باید در زمینه  بهداشت سرمایه گذاری و تأكید كنیم.

تبیان: به نظر شما بحث آلودگی هوا كه هم اكنون در تهران به صورت جدی مطرح است و حتی قوانینی مثل زوج و فرد كردن تردد خودروها و یا عبور و مرور كودكان و افراد مسن در روزهای خاص، و یك سری پیشگیری های این چنینی، آیا  بیشتر به جنبه روانی قضیه می پردازد؟

ما برای تنفس باید هوای پاك داشته باشیم ؛ و در این زمینه یك سری استانداردهایی وجود دارد. مثلاً شاخص هایی كه غلظت ذرات معلق در هوا را نشان می دهد. به نظر من زوج و فرد كردن تردد ماشین ها در سلامت جامعه خیلی تأثیر نمی گذارد. اینجا بحث استاندارد كردن وسائط نقلیه اهمیت دارد. حتی بسیاری از مدل های جدید خودرو كه خیلی از ما آرزوی داشتن آن را می كنیم، از نظر زیست محیطی استاندارد نیست و آلوده كننده هوا محسوب می شود.

بحث اصلی، بحث مدیریت ترافیك تهران است. طی تحقیقاتی كه در سال های 77 ، 78 و 79، در مورد هوای تهران انجام دادم به این نتیجه رسیدم كه خودروهای فرسوده بیش از 70 درصد آلودگی هوا را موجب می شوند. بنابراین باید بیشتر روی این قسمت تأكید كنیم. در حال حاضر درصد زیادی از خودروهای در حال تردد در سطح شهر تهران بیش از عمر مفیدشان كار كرده اند و اینها عامل اصلی آلودگی هوا محسوب می شوند. این مسئله با سرمایه گذاری در این بخش و از رده خارج كردن خودروهای فرسوده و گازسوز كردن بقیه وسائط نقلیه ( یعنی جایگزین كردن سوخت گاز طبیعی به جای بنزین)  بسیار قابل كنترل خواهد بود.

البته بحث دیگری كه امروزه در اقتصاد ما مطرح هست واردات بنزین است. هم اكنون به ازای هر نفر یك لیتر بنزین در روز مصرف می كنیم ، یعنی روزی 70 میلیون لیتر بنزین در كشور مصرف می شود. این آمار استاندارد نبودن خودروهای ما را می رساند، در حال حاضر تهران، تبریز و شیراز در معرض آلودگی هوا قرار دارند.

تبیان: آیا بحث آلودگی هوا واقعاً جدی است؟

بله بحث آلودگی هوا در همه دنیا بسیار جدی مطرح است. مثلاً در شهر لندن پروژه ای در مورد وضعیت هوای این شهر در دست انجام است. دولت این كشور یك میلیون و دویست هزار پوند به این پروژه تحقیقی اختصاص داده است و قرار است من هم به زودی به این گروه كه بیش از سیصد نفر در آن فعالیت دارند، بپیوندم .

تبیان : به نظر شما این پروژه موفقیت آمیز خواهد بود؟

بله ، چون برای آن هزینه كرده اند. ببینید اگر من  در تهران بخواهم در این زمینه كار كنم  و خیلی هم علاقه مند باشم ، به دلیل این كه سرمایه ای ندارم تا هزینه تحقیقات و آزمایش هایم را بدهم، عملاً كاری نمی توانم بكنم. در حالی كه كشور انگلیس چنان مبلغ بالایی را صرف این كار می كند، طبیعی است كه نتیجه خوبی هم عایدشان شود. امیدوارم بتوانم به این گروه بپیوندم و از دستاوردهای علمی آنها و از نتایج شان استفاده كنم.

تبیان : آیا تاكنون برای انجام امور پژوهشی به كشورهای خارجی سفر كرده اید؟

بلی ، یك بار برای شركت در كنگره " بهداشت محیط " كه سی و دومین كنگره بین المللی بهداشت محیط بود به كانادا سفر كردم. كنگره جهانی دیگری نیز در كانادا برگزار شد و من در آنجا مقاله ای ارائه دادم.

تبیان :  شروع كار شما از دانشگاه بوده  و هم اكنون نیز عضو هیأت علمی دانشگاه هستید. به نظر شما دانشگاه در میزان علاقه مندی دانشجویان به رشته بهداشت محیط چه سهمی می تواند داشته باشد؟ و چگونه می تواند عاملی در روی آوردن دانشجویان به این رشته باشد؟

به نظر من استادان دانشگاه به دلیل تماس مستقیمی كه با  دانشجویان دارند، می توانند بسیار تأثیر گذار باشند. "بهداشت محیط" خوشبختانه به نسبت سایر رشته ها بازار كار خوبی دارد.

فارغ التحصیل این رشته می تواند در مراكز مختلفی مثل وزارت بهداشت، مراكز بهداشت و درمان، شهرداری و جهاد كشاورزی كار كند. هر مؤسسه ای كه ایجاد می شود بخشی به نام بهداشت و بهداشت محیط زیست دارد. بنابراین جایگاه بهداشت محیط مطلوب است ولی خیلی از افراد اطلاع ندارند.

به نظر من استادان در هر رشته ای می توانند برای ایجاد انگیزه در دانشجو ، آینده شغلی و كاری آن رشته را روشن كنند. به ویژه در شرایط فعلی و با وجود آزمون سراسری با شمار فراوان شركت كنندگان در آن ، دانشجو با صرف وقت و زحمت بسیار به دانشگاه راه پیدا كرده و این وظیفه استاد و مدرس است كه سر كلاس ایجاد انگیزه كند. من همیشه سر كلاس بدون ترسیم یك دور نمای غیر واقعی ، اطلاعات مفیدی از چگونگی بازار كار این رشته در اختیار دانشجویانم قرار می دهم.

تبیان : آیا هرگز در فعالیت های علمی شكست را تجربه كرده اید؟ چه عواملی باعث این شكست شده و آیا ناامید شده اید.

بله؛ به هر حال انسان به دلیل احساساتی كه دارد ممكن است امید و ناامیدی را در مقاطع مختلف از زندگی به كرات احساس كند . در واقع شكست را نباید انتهای كار بدانیم. بسیاری افراد وقتی در كار یا تلاشی شكست می خورند ، فكر می كنند به انتهای راه رسیده اند و دیگر راهی برای پیشرفت وجود ندارد ؛ من همیشه گفته ام كه ما نه به پشت سر خود ، كه همواره باید به آینده نگاه كنیم. من یك روستازاده هستم، اگر می خواستم به امكانات روستا فكر كنم و آنها را ببینم هرگز اینجا را نمی دیدم، پس نگاه من به آینده بود. هر ایرانی با هوش بسیار فوق العاده ای كه دارد در هر رشته ای می تواند موفق شود به شرط این كه از شكست ها نگریزد بلكه بگذرد. به نظر من انسان هیچگاه نباید ناامید شود، در واقع باید تلاش كرد تا با جبران شكست ،  به آینده نگریست.

تبیان: و شاید همان شكست زمینه ساز رشد و پیشرفت آتی باشد.

بله دقیقاً. ممكن است بعضی اوقات آن شكستی كه به نظر فرد  خرد كننده بوده ، منشاء اثر فراوانی شود. البته این مسئله به قوت اراده افراد بستگی تام دارد زیرا شكست، آدم های ضعیف و بی اراده را زود از پای در می آورد.

تبیان: آقای موسوی هدف شما چیست؟

چون بهداشت محیط یك مقوله فرا مرزی است ، هدف من این است كه به جایگاه تولید علم دست یابم و با توجه به مشكلات فراوان كشورمان در این زمینه حداقل قدم كوچكی بردارم.

تبیان: برای آینده چه برنامه ای دارید؟

من به فعالیت های تحقیقاتی بیش از تدریس علاقه مندم ولی متأسفانه در كشور ما هنوز این امر نهادینه نشده است ؛  به هر حال تلاش می كنم در كارهای  تحقیقاتی در سطح جهانی چهره موفقی باشم.

تبیان: شما به جوان هایی كه ایده های مبتكرانه دارند ولی مشكلاتی را سر راهشان می بینند چه توصیه ای می كنید؟

به نظر من اگر فردی جویای موفقیت و پیشرفت باشد، بایداراده قوی،فكر انتظام یافته و انگیزه و هدف روشنی داشته باشد.

تبیان: عوامل موفقیت شما چیست؟

من فكر می كنم خدا مرا خیلی دوست دارد!! و بعد از آن هم دعای پدر و مادرم كه در حق من بسیار دعا می كنند و من واقعاً از ایشان ممنونم. از این دو عاملی كه عرض كردم  بگذریم ، من ورزش رزمی  كار می كردم كه در میزان یادگیری دروس بسیار مؤثر بود. اگر فرد فعالیت بدنی و ورزشی داشته باشد ممكن است جسمش خسته شود ولی قوای فكری افزایش می یابد. من احساس می كنم اگر پس از ورزش دو ساعت درس بخوانم و مطالعه كنم هر چند از نظر جسمی خسته ام، ولی به اندازه ده  ساعت مفید خواهد بود.

تبیان:  مشوقین شما در این راه چه كسانی بودند؟

من از استادان خود واقعاً ممنونم، مشوقین من در درجه اول خانواده و بعد از آن هم در دانشگاه اساتیدم  بودند؛ بعضی از استادان برای من الگو بودند و همین باعث اشتیاق من برای ادامه كار بود.

تبیان: اگر می توانستید یك بار دیگر از نو برای دانشگاه انتخاب رشته كنید چه رشته ای را انتخاب می كردید؟

باز هم همین رشته را انتخاب می كردم چون به نظر من این رشته واجد امكانات و فرصت های بسیار است. "بهداشت محیط" از معدود رشته هایی است كه حد فاصل علوم پزشكی و فنی مهندسی است. درس هایی هم كه ما می خوانیم بسیار متنوع و فراگیر است ؛ میكروبیولوژی آب و فاضلاب، اپیدمی لوژی بیماری های واگیردار، مكانیك خاك ، استاتیك، مقاومت مصالح، رسم فنی و نقشه كشی جزء واحدهای این رشته است.

تبیان: آیا در طی این مقاطع اتفاق خاصی برای شما روی داده كه علاقه شما را به این رشته افرایش دهد؟

جاذبه این رشته برای من به همان سال اول باز می گردد . من اول فكر می كردم می توانستم  رشته بهتری قبول شوم، ولی بعد با كسب اطلاعاتی از دوستان، همكاران و اساتید دریافتم كه در این رشته جای پیشرفت بسیارست و من به دلیل دامنه كاری گسترده این رشته خیلی علاقه مند شدم.

تبیان: شخصیت بزرگی كه در این رشته می شناسید كیست؟

رشته بهداشت گرایش های متعدد و بسیار دارد گرایش هایی مانند آلودگی هوا، آب ، فاضلاب ، مواد زائد، رادیو اكتیویته و پرتوها ، مواد غذایی، ارزیابی اثرات زیست محیطی؛ و در هر كدام  افراد معتبر و متخصصی كار می كنند. در ایران من می توانم از دو استاد بزرگ نام ببرم : پروفسور شریعت و پروفسور مصداقی نیا ؛ كه پروفسور شریعت اخیراً بازنشسته شدند و پروفسور مصداقی نیا رئیس دانشگاه بهداشت و انستیتو بهداشت و رئیس انجمن علمی -  بهداشتی محیط ایران هستند. این بزرگان انسان های بسیار شریف و با اخلاقی هستند و برای من الگو و سرمشق محسوب می شوند.

تبیان:  تصمیم دارید پس از اتمام دوره دكترا چه بكنید؟

من عضو هیأت علمی دانشگاه هستم ؛ علاوه بر این دوست دارم به تحقیقات خود ادامه دهم و در یك رشته خاص حرفی برای گفتن در سطح جهانی داشته باشم و امیدوارم مسئولین در این زمینه یاری كنند.

تبیان: چه انتظاری از مسئولین دارید؟

انتظار من این است كه مسئولین، نخبگان علمی كشور را حمایت كنند و حداقل هایی را برای كارهای پژوهشی و تحقیقاتی آنها در نظر بگیرند. من فكر می كنم تألیف یك كتاب یا یك مقاله كه حاصل تحقیق دو سال یك پژوهشگر است ارزشی كمتر از مدال های المپیك ندارد و مستوجب پاداش است.

تبیان : تعریف شما از یك انسان نمونه چیست؟

به نظر من فرد نمونه خواه دانشجو، كارمند یا كارگر ، باید اخلاق نمونه و روابط اجتماعی سالم داشته باشد.

تبیان : حرف آخر؟

در درجه اول از شما تشكر می كنم كه این گفتگوی صمیمانه را ترتیب دادید و امیدوارم كه روزی ما بتوانیم در سطح جهانی با تولیدات علمی خود حرفی برای گفتن داشته باشیم. ملت ما سابقه بسیار طولانی در علم و فرهنگ دارد ؛ به عبارت دیگر اصالت ما از كشورهایی كه امروزه تولید علمی دارند، بسیار ریشه دارتر است. امیدوارم روزی برسد كه ما بتوانیم به اصالت خود برگردیم و در تولید علم در جهان نقش به سزایی داشته باشیم . در پایان از پدر و مادرم كه بی دریغ مرا حمایت كرده اند، تشكر می كنم.